علت خلقت نورانی حضرت زهرا (س) قبل از خلقت عالم و آدم

برخی از فرازهای این حدیث با سایر احادیث عترت مشابهت دارد. از جمله آنکه وقتی در حدیث می خوانیم که خداوند نور فاطمه سلام الله علیها را از نور خویش آفرید، مستند به آیات سوره نور است. این معرفت ذیل آیه 35 از سوره نور است؛ در این آیات می خوانیم «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاةٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ ۖ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَةٍ ۖ الزُّجَاجَةُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ …». یعنی «خدا نور آسمان ها و زمین است؛ وصف نورش مانند چراغدانی است که در آن، چراغ پر فروغی است، و آن چراغ در میان قندیل بلورینی است، که آن قندیل گویی ستاره تابانی است.» امام صادق علیه السلام ذیل این آیه فرمود «مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاةٍ، فَاطِمَةَع‏ … کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ فَاطِمَةُ کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ بَیْنَ نِسَاءِ أَهْلِ الدُّنْیَا»، «مشکات» فاطمه سلام الله علیها است … و کوکب دُرّی اوست که بین زنان دنیا چون ستاره‌ه‏اى درخشان است‏. آن حضرت در روایتی دیگر درباره علت نامیده شدن حضرت فاطمه(ع) به «زهرا» می‌فرماید: «لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَهَا مِنْ‏ نُورِ عَظَمَتِهِ‏، فَلَمَّا أَشْرَقَتْ أَضَاءَتِ السَّمَوَاتِ وَ الْأَرْضَ بِنُورِهَا، وَ غَشِیَتْ أَبْصَارَ الْمَلَائِکَةِ، وَ خَرَّتِ الْمَلَائِکَةُ لِلَّهِ سَاجِدِینَ، وَ قَالُوا: إِلَهَنَا وَ سَیِّدَنَا، مَا هَذَا النُّورُ؟ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَیْهِمْ؛ هَذَا نُورٌ مِنْ نُورِی‏؛ زیرا خداوند او را از نور عظمت خودش آفرید و هنگامى که نور وجود فاطمه(ع) درخشید، آسمان‌ها و زمین به نورش روشن شده و دیدگان فرشتگان از شدت نورش بسته شد و تمام ملائکه حقّ تبارک و تعالى را سجده و عرض کردند: اله و معبود ما! سرور و مولاى ما! این نور چه خصوصیتى دارد که این‌قدر تابان و روشن است؟ خداوند متعال به آنها فرمود: این نور از نور من است». (بحارالأنوار، ج43، ح16) این دو روایت گویای انتساب نور حضرت زهرا سلام الله علیها به نور خداست، لذا آن بانوی بزرگوار هرچه دارد از خدا دارد و خداست که به ایشان خاصیت بخشیده و تمام آسمان ها را متأثر از نور آن وجود مقدس کرده است.

درباره فرازهای دیگر این حدیث که فرمود قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ آدَمَ: این خلقت نوری قبل از خلقت آدم علیه السلام بودو آنجا که فرمودعُرِضَتْ عَلَى آدَمَ: خداوند نور فاطمه سلام الله علیها را بر آدم عرضه کرد، در روایتی مشابهِ فضای این روایت، از امام حسن عسکرى علیه‌السلام و ایشان از امیرالمؤمنین و ایشان از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می‌فرماید «زمانی که خداوند آدم و حوا را خلق کرد، ایشان در بهشت تبختر کردند. آدم به حوا سلام‌الله علیها ‏‌گفت که خداوند کسى را بهتر از ما خلق نکرده است. از جانب خداوند به جبرئیل وحى رسید که ایشان را به بهشت فردوس أعلى ببر؛ زمانی که به فردوس آمدند، دیدند که بانویی بر بساطى از بساط‌هاى بهشت نشسته و بر سر او تاجى از نور است و در هر دو گوش او دو گوشواره از نور است که تمام بهشت از نور روى او نورانى شده است. آدم (نبی) فرمود که اى حبیب من جبرئیل، این چه بانویی است که فردوس برین از نور روى او این چنین شده؟ گفت: این فاطمه دخت رسول خدا است از اولاد تو که در آخرالزمان خواهد آمد. پرسید این تاج چیست که بر سر اوست؟ گفت: همسر او على بن ابى طالب. فرمود: این دو گوشواره چیست که در دو گوش اوست؟ گفت فرزندان اویند حسن و حسین. آدم سؤال کرد اى جبرئیل، ایشان پیش از من مخلوق شده‌‏اند؟ گفت: ایشان موجود بودند در غامض علم الهى چهار هزار سال قبل از آنکه تو خلق شوى. (کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط – القدیمة)، ج‏1، ص457،حلیة الأبرار بحرانی،‌ ج2،‌ ص11)