بهره‌مندی انسانها از نعمت‌ها و پرهیز از تبعیض

این اصل بر مبنای عدالت، انصاف و رحمت الهی استوار است و انسان‌ها را به رعایت حقوق یکدیگر، گسترش محبت و همدلی و پرهیز از تبعیض و بی‌عدالتی فرا می‌خواند. همچنین یادآور این نکته است که تمامی ثروت‌ها و امکانات موجود در جهان، از آنِ خداوند است و باید به گونه‌ای عادلانه در میان همگان تقسیم شود و از هرگونه تبعیض پرهیز کرد.

در کل باید گفت که برابری انسان‌ها و همکاری و همیاری برای بهره‌مندی از نعمت‌های الهی، یک سنت الهی است و این سنت، انسان‌ها را به سوی زندگی مسالمت‌آمیز، صلح و عدالت رهنمون می‌کند و در مقابل، تبعیض در نعمت‌های الهی یا ممنوع کردن برخی افراد از حقوق مادی شان، سبب تنش، خشونت و نفرت و جنگ میان مردم می‌شود. اما منظور از سنت در اینجا به معنای روش، رویه و قانون ثابت الهی است که در نظام آفرینش جریان دارد. از آنجا که خداوند، آفریدگارِ همه انسان‌هاست، این سنت و قانون برای همگان یکسان است.

الف) قرآن و سنت بهره‌مندی همه انسان‌ها از نعمت‌های دنیا

همانطور که اشاره شد یکی از سنت‌های ثابت و جاری الهی در این جهان، بهره‌مندی همه انسان‌ها (چه مؤمن و چه کافر) از نعمت‌های دنیوی است. خداوند متعال در قرآن کریم به این سنت الهی اشاره فرموده است: «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّیِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِیَ لِلَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا خَالِصَةً یَوْمَ الْقِیَامَةِ کَذَلِکَ نُفَصِّلُ الْآیَاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ» (اعراف، آیه 32) در این آیه شریفه، خداوند از پیامبر می‌خواهد که به کافران بگوید چه کسی زینت‌ها و نعمت‌های پاکیزه روزی را که خدا برای بندگانش آفریده، حرام کرده است؟ سپس می‌فرماید که این نعمت‌ها در دنیا مشترک میان مؤمنان و کافران است، اما در روز قیامت، نعمت‌های پایدار و ماندگار، ویژه مؤمنان خواهد بود.

این آیه شریفه، نشان‌دهنده آن است که خداوند در این جهان، همه انسان‌ها را از نعمت‌های دنیوی بهره‌مند کرده است ( بدون تبعیض میان مؤمن و کافر). این امر، نمونه‌ای از رحمت و لطف الهی نسبت به بندگانش است، زیرا خداوند حکیم، حتی کافران را از نعمت‌های خود محروم نمی‌کند و آنها را نیز در دنیا از این نعمت‌ها بهره‌مند می‌کند تا حجت بر همگان تمام شود. این سنت الهی، بیانگر عدالت و حکمت خداوند در جهان هستی است. اگر چه در آخرت، نعمت‌های پایدار و جاودانه، ویژه مؤمنان خواهد بود، اما در این دنیا، همه انسان‌ها از نعمت‌های الهی بهره‌مند می‌شوند. این امر، فرصتی برای هدایت و راهنمایی انسان‌ها به سوی ایمان و تقوا است، زیرا آنها با مشاهده این نعمت‌های الهی (و عدم تبعیض بین آن ها و دیگران در استفاده از نعمت های الهی)، می‌توانند به وجود خداوند حکیم و رحمان پی ببرند و به سوی او روی آورند.

ب) چرایی این سنت الهی

حکمت اصلی این سنت الهی را می‌توان در موارد زیر جستجو کرد:

1. امتحان و آزمایش بندگان: یکی از اهداف آفرینش انسان، امتحان و آزمایش اوست. اگر همه نعمت‌ها فقط نصیب مؤمنان می‌شد، امتحان و آزمایش معنایی نداشت. در آیه7 سوره کهف می‌خوانیم «إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَى الْأَرْضِ زِینَةً لَهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا»؛ یعنی مسلماً ما آنچه را [از درخت، نبات، حیوان، دریا و دیگر آثار] روی زمین است، زینت زمین قرار دادیم تا آنان را آزمایش کنیم که کدامشان از جهت عمل نیکوترند.
2. اظهار حق و باطل: بهره‌مندی همگان از نعمت‌ها، موجب می‌شود حق و باطل، ایمان و کفر، به روشنی آشکار شود و مؤمنان و کافران از هم متمایز شوند.
3. روشن شدن حقایق: این سنت، حقایقی را مانند ناسپاسی انسان، طغیان در برابر نعمت، دل بستن به دنیا و فراموشی آخرت را آشکار می‌‌کند.
4. آزمایش افراد در شکر و صبر: شکرگزاری در برابر نعمت و صبر در مقابل محرومیت، از دیگر اهداف این سنت الهی است که موجب رشد و تعالی انسان می‌شود. خداوند در آیه73 سوره نمل می‌فرماید «وَ إِنَّ رَبَّكَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا یَشْكُرُونَ»؛ و یقیناً پروردگارت بر مردم دارای فضلی بزرگ است، اما بیشترشان سپاس نمی گزارند،

ج) پرهیز از مقابله با این سنت الهی و محروم کردن برخی افراد از نعمتهای الهی

همانطور که گفته شد، بهره‌مندی همه انسان‌ها از نعمت‌های دنیا، سنت الهی است و حکمت‌های متعددی در آن نهفته است. مقابله با این سنت الهی و محروم کردن برخی افراد از نعمت‌های الهی، تبعات منفی متعددی به دنبال خواهد داشت، از جمله:

1- ظلم و بی‌عدالتی: محروم کردن افراد از نعمت‌های الهی، ظلم و بی‌عدالتی آشکار است و با عدالت و رحمت الهی منافات دارد.
2- ایجاد تنش و درگیری: تبعیض در بهره‌مندی از نعمت‌ها، سبب ایجاد تنش، خشونت و نفرت و جنگ میان مردم می‌شود.
3- سلب فرصت هدایت: محرومیت از نعمت‌ها، می‌تواند فرصت هدایت و راهنمایی افراد به سوی ایمان و تقوا را از آنها سلب کند.
5- مغایرت با فطرت انسان: فطرت انسان، خواهان عدالت و برابری است و محروم کردن افراد از نعمت‌ها، با فطرت انسان سازگار نیست.
6- ایجاد نارضایتی و گله‌مندی: محرومیت از نعمت‌ها، سبب نارضایتی و گله‌مندی افراد از خداوند و نظام هستی می‌شود.

بنابراین، بر همه انسان‌ها به خصوص مومنان واجب است که به این سنت الهی احترام بگذارند و از هرگونه تبعیض و بی‌عدالتی در بهره‌مندی از نعمت‌های دنیا پرهیز کنند.

انتهای‌پیام/