نظریه زوجیت در طراحی هندسه روابط زنان و مردان چه می‌گوید؟

زن؛ نماینده حیات عاطفی است

سوال: شما چه تعریفی از جنسیت زنانه و ویژگی‌های خاص زنان دارید؟

زن بازنمایی حیات عاطفی و مرد بازنمایی حیات عقلانی است. این دو خیلی به هم احتیاج دارند چون انسانیت ترکیبی از عقلانیت و عاطفه است و هیچکدام نسبت به هم برگ برنده‌ای ندارند. عقل محتاج قلب است. زن بازنمایی حقیقت قلب در وجود انسان است و مرد بازنمایی حقیقت عقل است و این‌ها هر دو به هم محتاج هستند وبه میزانی که همدیگر را نپذیرند، کار خودشان ناقص می‌ماند. یعنی مردی که نقش زن را نمی‌پذیرد، سیاستگذاری‌های کلی‌اش تبدیل می‌شود به یکسری مفاهیم کلی تبدیل به زندگی نشو و زنی که نقش مرد و سیاست‌های کلی او را نمی‌پذیرد، زندگی‌اش به یک زندگی حشر هر دم بیل  تبدیل می‌شود. تصویر این زندگی، تصویر مطلوبی نمی‌شود.

مثلاً فکر کنید می‌خواهیم مسافرت‌ برویم. یک هدف مشترک داریم که سفر رفتن است و هدف ما از سفر رفتن مثلاً زیارت یا سیاحت است یا می‌خواهیم اقوام را ببینیم. هردو می‌گوییم می‌خواهیم به مسافرت برویم و هدفمان دید و بازدید از پدر و مادرمان است. این بعد انسانیت ما است. حالا می‌خواهیم زن و مرد را به آن اضافه کنیم. ارزش افزوده‌ای که آقا می‌تواند ایجاد کند این است که چهارچوب‌های مسیر کلی حرکت را طراحی کند. برای اینکه از هدف دور نشویم به چه چهارچوب‌های کلی احتیاج داریم؟ به عنوان مثال مگر نمی‌خواهیم برای بازدید برویم پس فلان کار با این هدف سازگار نیست، نباید انجام بدهیم. این کلیات که تعیین شد، بعدهای عاطفی و احساسی و تعیین قدم‌های جزئی به نحوی که آن هدف واقعاً روی زمین بیاید و تبدیل به زندگی شود، کار زن است. برای همین در طول مسیر آقا مراقبت می‌کند که از سیاست‌های کلی خارج نشویم و خط سیر کلی و نخ تسبیحمان را از دست ندهیم و خانم مراقب است که مهره‌ها درست، منظم و دقیق، هر کدام سر جای خودش چیده شوند.

زن و مرد کاملاً به نظارت و همراهی یکدیگر در حوزه تخصصی خودشان احتیاج دارند و مادامی که با هم تعامل نکنند، انسان حقیقی نداریم. انسان حقیقی انسانی است که ظرفیت‌های متعالی دارد، خیلی بی‌نهایت است، سر دارد اما ته ندارد. قد او در درک خداوند و بازنمایی تصویری خدا خیلی می‌تواند بلند شود. چون خداوند حقیقت محض است و به عینیت در نمی‌آید. چه کسی می‌تواند او را به عینیت در بیاورد؟ انسان کامل یعنی انسانی که حرکت مکمل داشته و خداوند نیمی از آن را پروژه مرد و نیمی از آن را پروژه زن تعریف کرده یعنی کاملاً عادلانه تقسیم کرده و ما تا به چنین فهمی نرسیم، کمالی که عمومی شود، محال است.

نهایتاً به ندرت در یک دوره تاریخی یک حضرت سلیمانی داشتیم بعد خودمان را کشتیم حضرت موسی به وجود آمده در حالی که در ایده خداوند این است که به تکثیر این شخصیت‌ها وجود داشته باشند.

ویژگی‌های زنانه این دو است؛ عفیف بودن و عاطفی بودن. اما خود این عاطفه باید تعریف شود که چیست. دوگانه‌ای که معمولاً درباره زن و مرد کنار هم می‌گذارند، دوگانه عقل و احساس است. احساس با عاطفه فرق دارد و دوگانه نیست بلکه مکمل است. باز برگردیم به اصل تضاد؛ باورمندان به اصل تضاد، عقل و احساس را دوگانه می‌بینند و می‌گویند احساس چیزی است که با عقل قابل جمع نیست. پس زن و مرد دو موجودی می‌شوند که نباید هیچگونه تماسی با هم داشته باشند. چون یکی منشأ احساس است و یکی عقل و این‌ها ترکیب نشدنی هستند. اما ما معتقد هستیم نباید نگاه تضاد محور داشته باشیم، باید تعامل محور ببینیم. پس ما اولاً عقل و احساس را در بستر تضاد نمی‌بینیم، مکمل می‌بینیم. ثانیاً ویژگی زنان، عاطفه است که با احساس فرق می‌کند. عاطفه از نوع هیجان نیست در واقع شبیه به هیجان و احساسات می‌شود ولی با این‌ها فرق دارد. عاطفه ابراز محبتی است که ایده آن رشد دادن آدم‌ها است. به همین خاطر قاعده و قانونی دارد. مثال خیلی دم دستی من این است که عاطفه مثل آب است و چیزی که او را تبدیل می‌کند به ایده‌ای برای رشد، شیری است که شما باز می‌کنید. مدیر باید بداند چقدر شیر را باز کند و چقدر آب بیاید تا ظرف پر شود. نه کم باز کند که لیوان پر نشود، نه زیاد باز کند که به اطراف بپاشد. باید با یک مهارتی این کار را انجام بدهد. به همین خاطر یک چیز افسارگسیخته‌ و به هم ریخته‌ای نیست که بگوییم با عقل جمع نمی‌شود. چرا رقیب هم می‌دانند؟ چون می‌گویند احساسات که مهار شدنی نیست در حالی که کار عقل، چهارچوب زدن و مهار کردن است. بنابراین این‌ها مداماً با هم دعوا دارند. در حالی که دوگانه ما این نیست حتی اگر دوگانه ببینیم به این معنا که قائل به تضاد باشیم نیست. بنابراین

دوگانه ما عقل و احساس نیست، عقل و عاطفه است. ثانیاً دوگانه نیست، مکمل هستند. بنابراین خیلی احتیاج به یک مدل فکر کردن متفاوت داریم. زنی که امروز در غزه است را چگونه می‌توانیم بفهمیم؟ این همه شجاعت و دلاوری را از کجا می‌آورد؟ مگر نمی‌گویید زن احساس محض است، چگونه انقدر شجاع شده است؟ چون برگ برنده خودش که عاطفه بوده را کشف کرده است. اینطور خدمت شما عرض کنم که ما یک جامعه‌ای به نام جامعه امامت و جامعه امت داریم. بزرگترین زوج عالم هستی جامعه امامت و جامعه امت است. و جامعه امت را زن می‌سازد و نیاز جامعه امامت، عاطفه است. شما چگونه آدم‌ها را دور امام حسین جمع می‌کنید؟ با پول؟ با زور یا با محبت؟ محبت کجاست؟ محبت جلوه عواطف است.

آیا در جامعه زوجیت‌محور، زنان و مردان الزاماً نقش‌های متفاوتی دارند؟

سوال: آیا در این جامعه زوجیت محور، زنان و مردان الزاماً نقش‌های متفاوتی دارند؟

هم آری و هم نه. تصویر جامعه مطلوب در قرآن جامعه‌ای است که آدم‌ها مجبور نشوند در آن از طبیعت خودشان خارج شوند. یعنی زن و مرد باید در شرایطی قرار بگیرند که طبیعت و فطرتشان رشد کند و در نقطه اوج نقش‌های خودشان قرار بگیرند یعنی خانمی بتواند هم مادر باشد و هم در شکوفاترین ابعاد تربیت عاطفی و در قله خود قرار بگیرد. اما از طرفی تنوع هم موضوعیت دارد چون ما سبک زندگی‌های متنوعی داریم. همین الان در نظام طبیعت، طول شبانه روز متفاوت است و متناسب با این تفاوت، تنوعی از آب و هوا در کل کره زمین ایجاد شده است. همچنین تنوع طول و شب فصول را در یک منطقه جغرافیایی ایجاد کرده است. اگر این را روی سبک زندگی انسان‌ها بیاوریم تنوعی از سبک زندگی‌ها درست می‌شود. یعنی در همین وضعیت طبیعی هم متناسب با تفاوت‌های جغرافیایی یا تفاوت‌های زمانی و مکانی شاهد تنوعی از سبک زندگی در سراسر کره زمین و تنوعی از نقش‌ها هستیم. این تفاوت سبک زندگی در نقش‌ها و تعاملات زوجین، تنوع ایجاد می‌کند. بنابراین می‌توانند نقش‌های متفاوتی بپذیرند کما اینکه در وضعیت موجود هم ما داریم. نکته سوم هم اینکه می‌توانیم وارد فاز جبران شویم. یعنی در نظام طبیعت ممکن است دچار کاستی شویم، عقب بیفتیم و یک نفر نتواند تمام مسئولیت‌های خودش را انجام بدهد. این‌ها موضوعیت دارد که طرف مقابل بتواند کاستی‌های او را جبران کند و یک چهارمی هم بتوانند هم‌افزایی داشته باشند و بتوانند به یک ارزش افزوده‌ای برسند. تمام این‌ها در مدل زوجیت پایه جایگاه دارد. در این مدل گاهی اوقات ممکن است جانشینی اتفاق بیفتد مثلاً در صورت لزوم و ضرورت، مادر بعضی نقش های پدر و پدر بعضی از نقش‌های مادر را به عهده بگیرد یا زن گاهی برای همسرش مادری کند. در نظام مادی کاستی، عقب افتادگی و خلا موضوعیت داد. قصه این است‌که در مدل زوجیت پایه به جبران اینها و اینکه نهایتا مجموعه حرکت اینها یک حرکت کاملی شود، فکر می‌شود و متناسب با آن به سمت مدل ایده آل حرکت می‌کنیم که هر کسی در نقطه صد خود قرار بگیرد و طبیعت خود را نفی نکند.

سوال: در بحث حکمرانی هم به این اشاره می‌کنند که در حکمرانی عرضی و نرم، زنان نقش ویژه‌ای دارند.

در موضوع ساحت‌های حضور زنانه در حکمرانی به شدت پرت هستیم. در حال حاضر حضور حاکمیتی زنان زوری و زینت المجالس است. به عنوان مثال حضور زنان مدال افتخار فلان آقا است و می‌خواهد یک برگ برنده‌ای داشته باشد و یک گوشه آن هم این است که زنان حضور داشته باشند‌. البته الان به سطحی رسیدند که می‌گویند مجبور هستیم تو را هم بپذیریم. حالا از 10 نفر ما یک نفر هم خانم باشد.

سوال: یعنی مسئولین هنوز به فهم درستی درباره حضور زنان در جامعه نرسیده‌اند؟

خیر. لازمه تغیر فهم غالب، رشد زنانی است که بتوانند در آن قد و قامت سوار بشوند. خانم‌هایی هم هستند که تلاش می‌کنند به این سطح برسند. شما باید زنی داشته باشید که انقدر رشد یافته باشد و آن زنی است که خودش را به انسان حاکمیتی رسانده یعنی تبدیل به انسان ایثار شده است.

سوال: چون آن شرایط فراهم نبوده چنین زنانی هم انگشت شمار داریم.

زنی به این شکل انقدر جذاب است که حضرت آقا بعد از 45 سال هنوز می‌گویند خانم دباغ. یعنی واقعاً ما هیچ خانم دیگری را نداریم؟ منظورم در لایه حاکمیت است. اتفاقا این مدل زن در عرف جامعه و در سطح نخبگان پرحضور است و هست. حالا در این فضاها عرصه براش باز شده یا خودش تلاش کرده ولی زیاد هستند و حضور دارند اما در حاکمیت به ویژه در جلوه‌های سیاسی من نمی‌شناسم اگر شما می‌شناسید مثال بزنید. خانمی که واقعاً از قدرت فهم فوق العاده‌ای برخوردار باشد و واقعاً آگاه است و خودش حرفی برای گفتن دارد. روی دوش مردان سوار نیست. نقطه اتکایش پدری، همسری، برادری، پسر عمویی نیست و واقعا ایده دارد، حرف دارد و استقلال خودش را در اینکه این حرف را ارائه بدهد و بر اساس آن کار انجام بدهد حفظ کرده است.

سوال: یکی از عللی که چنین اشخاصی را کم داریم این هست که این فهم غلط مانع خود خانم‌ها هم هست. این فهم غلط باعث می‌شود که خانم‌های ما به این رشد نمی‌رسند.

بله همه این‌ها را می‌گوییم تا دست از یقه خودمان که مدام همدیگر را متهم می‌کنیم برداریم و بفهمیم که

وظیفه ما آگاهی بخشی است. یعنی بفهمیم که چه قدرتی داریم چه ظرفیت‌هایی داریم و آن را به هزار و یک زبان منتقل کنیم تا خانم‌های مختلف به تناسب استعدادهایشان برای تمام این فضاها تربیت شوند. من احتیاج دارم به زنی که برگ برنده من در سطح بین المللی باشد. من احتیاج دارم به زنی که نماینده من در مجلس باشد. شما مگر می‌توانید مجلس را بدون زن تصور کنید؟ نصف جامعه را می‌شود حذف کرد؟ مگر نمی‌گوییم مجلس عصاره ملت است؟ فراتر از این‌ها بتوانم به حدی برسیم که بگوییم زنی داریم که پیشران است.

در حال حاضر ما در لایه‌های پایینی مدیریتی هم ماندیم چه برسد به رده‌های بالا و بیشترین ضعف ما در ساختار حاکمیتی است چون تربیت ویژه و خاص می‌خواهد. البته اینطور که من حرف می‌زنم ممکن پس بگویند اینطور که شما می‌گویید ما مردش هم نداریم چه برسد به خانم.

اگر زنان وارد مناسبات اجتماعی نشوند، مشکلات جامعه حل نمی‌شود

سوال: آیا در این جامعه زوجیت محور، زنان و مردان الزاماً نقش‌های متفاوتی دارند؟

انجام برخی از کارها در جامعه به عهده زن و در وسع زن است. یعنی این زن است که می‌تواند چنین مسائلی را مدیریت کند. به عنوان مثال تربیت، دغدغه مادری است که دلش برای تربیت می‌سوزد. او است که باید برای تربیت سیاست گذاری کند. بگوید مدرسه و دانشگاه می‌سازم، رشته تاسیس می‌کنم تا آدمی که می‌خواهم برای جامعه‌ام تربیت شود. اگر زن را بازی ندهید، تربیت ندارید. در این صورت شما پزشک دارید ولی انسان ندارید. الآن ما متخصص‌های زیادی داریم ولی نسبت آنها با انسانیت چقدر است؟ مگر قرار نبود تعلیم و تربیت باشد؟ مگر آموزش و پرورش نبود؟ پس پرورش کجا‌ رفت؟ پرورش نهادی زنانه و محل استقرار ویژه زن است. منظور من این نیست که یکسری حوزه‌ها را تفکیک کنیم. اتفاقاً مردهایی هم داریم که از موضوع تربیت سر در می‌آورند. من مصداق‌های عینی هم دارم اما دارم جریان غالب و چیزی که باید روی آن فرهنگ‌سازی شود و عرصه‌ای که زنان در آن پیشران هستند را می‌گویم.

سوال: پس شما معتقد هستید یکسری از حوزه‌هایی اجتماعی با ویژگی‌های زنانه‌ متناسب‌تر است. اتفاقاً با دانشجویان دانشگاه شریف که صحبت می‌کردم از پیامدهای حضور خیلی کم زنان در رشته‌های فنی مهندسی یا stem می‌گفتند و معتقد بودند اگر خانم‌ها در این رشته حضور نداشته باشند چون مهندسان بر اساس احساس نیاز چیزی را اختراع می‌کنند، نیازهای زنان به درستی فهم نمی‌شود و ربط فناوری با زندگی گم می‌شود.

بله دقیقاً این یکی از جاهایی است که می‌توانیم بگوییم جنسیت درست دیده نشده است. باید به این رشته‌ها هم برش جنسیتی می‌زدیم. خیلی از لوازمی که برای خانم‌ها طراحی شده، معلوم است که کار مردان بوده چون نیازسنجی درستی ندارند. اتفاقاً آنهایی که موفق هستند همان‌هایی بودند که سلیقه خانم‌ها را در نظر گرفتند. پس اگر از زاویه سرمایه‌داری هم نگاه کنیم؛ با ندیدن نیازهای زنانه، سود خودت را از بین می‌بری. سود تو به این است که او را بازی بدهی. بنابراین حتی برای فروش نمکدان هم باید به نیاز خانم خانه‌دار توجه کنیم چون وجود زن انس گیرنده هست و تا با چیزی انس نگیرد از تو خرید نمی‌کند. باید خوشش بیاید یعنی بتواند با آن انس بگیرد. پس باید با او وارد گفتگو شوی، با او حرف بزنی، او را بشناسی تا نیاز او را درک کنی. در نهایت اینکه اگر مشکلات زنان را حل نکنیم، مشکلات جامعه حل نمی‌شود.

پایان پیام/