به گزارش گروه فرهنگی تابناک؛ بعد از حضور سروش صحت در ویژه‌برنامه جمعه‌شب «فوتبال ۳۶۰» بریده‌ای از حرف‌های او درباره ساخت برنامه‌ای جدید شبیه به «کتاب‌باز» در نمایش خانگی وایرال شده؛ برنامه‌ای که به گفته صحت، نامی جدید خواهد داشت و اگرچه ساختاری مشابه «کتاب‌باز» دارد، ولی در جزییات متفاوت خواهد بود.
«فوتبال ۳۶۰» که این روز‌ها مهمانانی از جنس سلبریتی‌های سینما و موسیقی دارد، در شب‌های گذشته هم میزبان رامبد جوان طراح و مجری «خندوانه» بود که همراه با عادل فردوسی‌پور مجری سابق «۹۰»، درباره برنامه‌های تعطیل‌شده‌شان صحبت کردند. در آن گفتگو، اگرچه رامبد قاطعانه ابراز امیدواری کرد که با رفتن مدیران فعلی رسانه ملی، به تلویزیون بازخواهد گشت و تلویحا از ادامه «خندوانه» در آن زمان گفت، ولی فردوسی‌پور همه‌چیز را به رفتن مدیران مخالف «۹۰» موکول کرد و گفت الان نمی‌تواند درباره آینده وعده دهد.
در این گزارش ۶ برنامه بسیار محبوب تلویزیون مرور شده که طی سال‌های اخیر تعطیل شدند.
جانشینی «خندوانه» با کپی‌های بی‌کیفیت
«خندوانه» که یک دهه پیش برای نخستین بار به آنتن شبکه نسیم رسید، از جمله مهمترین برند‌های تلویزیون طی سال‌های پس از انقلاب به شمار می‌رود که طی کمی بیش از ۸ سال، در ۸ فصل و بیش از ۹۰۰ قسمت پخش شد و در نقاط اوج خود گاه بیش از ۶۰ درصد مخاطب داشت که برای برنامه‌های غیرنمایشی، رقمی دست‌نیافتنی به نظر می‌رسید.
«خندوانه» به اندازه‌ای محبوبیت داشت که مدیران جدید رسانه ملی، تصمیم گرفتند کپی‌هایی از آن مثل «سیدخندان» و «هموطنز» را بسازند، هرچند این عناوین هیچ‌گاه جای خالی آن را پر نکردند و بیشتر برای تلویزیون حاشیه ساختند.
حسرت فوتبال‌دوستان برای «۹۰»
برای حدود ۲۰ سال، «۹۰» یکی از مهمترین برنامه‌های سازمان صداوسیما بود؛ محصولی که شاید بیش از هر برنامه رسانه ملی، محبوبیت عام داشت و جایگاهی به عادل فردوسی‌پور بخشید که احتمالا هیچکدام از مجریان تاریخ تلویزیون در ایران نداشته باشند. ژورنالیسم مطالبه‌گر، شجاعانه و پر از خلاقیت گروه برنامه‌ساز «۹۰»، زمانی این آرزو را به وجود آورده بود که «۹۰ سیاسی»، «۹۰ اقتصادی» و «۹۰ سینمایی» ساخته شود.
با بروز اختلاف میان علی فروغی مدیر جوان شبکه ۳ و عادل فردوسی‌پور در همان ماه‌های نخست مدیریت فروغی، به تدریج جای این برنامه تنگ شد و در آخرین روز‌های سال ۹۷، «۹۰» برای همیشه پایان یافت.
«فوتبال برتر» با اجرای محمدحسین میثاقی که به نوعی شاگرد عادل فردوسی‌پور محسوب می‌شد، جانشین این برنامه شد، ولی هیچ‌گاه نتوانست اعتبار آن را به دست بیاورد. پیمان جبلی نیز که از مهرماه ۱۴۰۰ به ریاست سازمان صداوسیما منصوب شد، همواره با مطالبه عمومی پخش دوباره این برنامه مواجه بود، ولی با وجود چند وعده در ابتدای کار، هیچ‌گاه «۹۰» را به آنتن برنگرداند.
تعطیلی مبهم «کتاب‌باز» نسیم
«کتاب‌باز» عجیب‌ترین عنوانی بود که در دوره جدید مدیریت سازمان صداوسیما تعطیل شد؛ چون هیچ اصطکاکی با خط قرمز‌های سیاسی یا عقیدتی رسمی نداشت و سروش صحت مجری آن نیز شبیه به سلبریتی‌های منتقد نبود و در این برنامه، از چهره‌های فرهنگی طیف اصولگرا مثل وحید یامین‌پور، محمدحسن روزی‌طلب و شهاب مرادی نیز دعوت می‌کرد.
با این حال بعد از ۵ فصل موفق که فصل اول آن با اجرای امیرحسین صدیق پخش شد و ۴ فصل بعد سروش صحت را در مقام مجری می‌دید، «کتاب‌باز» هم به پایان راه رسید و هیچ‌گاه دلیلش به روشنی عنوان نشد.
هرچند مانند اغلب برنامه‌های تعطیل‌شده، مدیران شبکه نسیم از پخش مجدد این برنامه با تحولاتی نسبت به گذشته خبر دادند، ولی این وعده‌ها به سرانجام نرسید و با گذشت حدود ۳ سال و نیم از آخرین قسمت‌های «کتاب‌باز»، صحت رسما از ساخت برنامه‌ای شبیه به آن در نمایش خانگی خبر داد.
پایان استعدادیابی به سبک علیخانی
احتمالا «عصر جدید» آخرین برند موفقی است که در رسانه ملی خلق شده؛ برنامه‌ای که برای اولین بار در زمستان ۹۷ به آنتن شبکه ۳ رسید و بخشی از زهر تعطیلی «۹۰» را گرفت. این برنامه یکی از آخرین عناوین تلویزیون به شمار می‌رود که توانسته مخاطب نزدیک به ۶۰ درصدی را تجربه کند.
احسان علیخانی بعد از ساخت ۳ فصل از «عصر جدید»، طی سال‌های اخیر به ساخت برنامه‌هایی، چون «جوکر» و «مهلا» در نمایش خانگی پرداخته و از فصل چهارم مسابقه استعدادیابی محبوبش در تلویزیون خبری نیست. هرچند میان ۶ برنامه این گزارش، «عصر جدید» را می‌توان نزدیک‌ترین عنوان به بازگشت احتمالی دانست، ولی بعد از پخش آخرین فصل این برنامه، وعده‌هایی از سوی مدیران سیما درباره فصل جدید آن داده شد که هنوز به نتیجه نرسیده است.
جایگزین عجیب مهران مدیری
آخرین برنامه مهران مدیری در تلویزیون که هنوز ۴۵ قسمت از آن باقی مانده و امکان پخش نیافته، «دورهمی» است که بعد از پخش ۵ فصل به شکل برنامه ترکیبی و گفت‌وگومحور، به مسابقه تبدیل شد و در میانه فصل اول تعطیل شد.
مدیران صداوسیما با وجودی که از مدیری برای ساخت سریال دعوت کرده‌اند، ولی حاضر به پخش باقی‌مانده مسابقه او نیستند تا مدیری طی یکی دو سال اخیر بیشتر به تولید رئالیتی‌شو برای نمایش خانگی بپردازد.
«دورهمی» در ایام پخش همواره یکی از ۳ برنامه پربیننده و گاه پربیننده‌ترین برنامه تلویزیون بود و طی ۲ سال اخیر جای آن با هیچکدام از مسابقات شبکه‌های مختلف سیما پر نشد. حتی «خودمونی» مهران رجبی هم که به عنوان جانشین «دورهمی» مهران مدیری مطرح شد، جز سوژه شدن دستاوردی نداشت؛ تا جایی که عوامل آن مجبور شدند توضیح بدهند به جای «دورهمی» نیامده است.
«حالا خورشید» سه برابر پربیننده‌تر از جانشینان!
آخرین برنامه بسیار محبوب یک دهه اخیر که تعطیل شد و به خاطره‌ها پیوست، برنامه صبحگاهی اجتماعی و پرسروصدای «حالا خورشید» است که طی سال‌های ۹۵، ۹۶ و ۹۷ از شبکه ۳ سیما روی آنتن می‌رفت، ولی در نهایت بدون توضیح مشخص از آنتن کنار رفت و رضا رشیدپور مجری آن به برنامه‌های سرگرمی‌محور فرستاده شد.
«حالا خورشید» از نظر میزان بیننده، در سطحی بسیار فراتر از برنامه‌های صبحگاهی معمولا تلویزیون قرار داشت و گاه بیش از ۴۰ درصد مخاطب جذب می‌کرد؛ در حالی که عناوین صبحگاهی سیما از جمله جانشینان این برنامه، به طول معمول کمتر از یک سوم آن بیننده داشتند و دارند!
از حذف سرگرمی تا حذف تأثیرگذاری
روند حذف برنامه‌های برند و پرمخاطب، در حالی طی سال‌های اخیر در رسانه ملی اتفاق افتاده که شبکه‌های تلویزیونی در سراسر جهان دقیقا معکوس این روند را اجرا می‌کنند؛ یعنی با فراهم کردن امکانات بیشتر، دست بازتر، دستمزد بالاتر و زمان پخش بهتر، این گونه برنامه‌ها را تقویت می‌کنند.
سیاست‌های سال‌های اخیر سازمان صداوسیما که از جمله آن می‌توان به حذف برنامه‌های پرمخاطب اشاره کرد، در نهایت به فرار بخشی از مخاطبان منجر شده و تلویزیون را به وضوح کم‌بیننده‌تر از سال‌های گذشته کرده؛ سیاست‌هایی که گویی قرار نیست اصلاح شوند.
از دست رفتن مخاطب که سرمایه اصلی هر رسانه به شمار می‌رود، مرجعیت سازمان صداوسیما را تا حد زیادی دچار خدشه کرده. حالا این روند به جایی رسیده که حالا حتی بینندگان مناظره‌های انتخاباتی تلویزیون هم از حدود ۳۰ درصد تجاوز نمی‌کند. به نظر می‌رسد بخش بزرگی از مخاطبان که از مدتی پیش برای پیگیری برنامه‌های سرگرمی‌محور به صداوسیما مراجعه نمی‌کردند، برای بقیه محتوای این سازمان نیز جایگزین دیگری یافته‌اند و رسانه تلویزیون هم‌اکنون در کم‌تأثیرترین حالت خود در یکی دو دهه اخیر قرار گرفته که اثر مستقیم سیاست‌های اعمالی در این سازمان است.
نویسنده: مصطفی قاسمیان
source