جایزه مقصد نیست بلکه هدف است

به گزارش ایکنا؛ نشست خبری نخستین جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان، هم‌زمان با افتتاح سالن جدید «سرای اهل قلم» روز یکشنب، 14 مرداد با حضور علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران؛ محمد حمزه‌زاده، دبیر علمی جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان؛ حامد محقق، معاون شعر و ادبیات خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

رمضانی ضمن گرامیداشت یاد و خاطره شهدای غزه از آغاز عملیات «طوفان الاقصی» تا به امروز که قریب به 40هزار نفر را شامل می‌شود با اشاره به آنکه بیش ‌از 15هزار نفر از این شهدا کودکان و طبق آمار رسمی بیش‌ از 17هزار کودک طی این ایام پدر و مادر یا یکی از والدین خود را از دست داده‌اند گفت: جایگاه، ساحت و ماهیت حوزه‌ ادبیات کودک و نوجوان در بازنمایی شرایط زیست کودکان امروز بسیار حائز اهمیت است و پرداختن به این حوزه نیز باید یکی از رسالت‌های نویسندگان کودک در سراسر جهان باشد.

رمضانی همچنین به افتتاح سالن جدید «سرای اهل قلم» و سه تابلوی نفیس از گنجینه‌های خانه کتاب و ادبیات ایران در ورودی این سالن اشاره کرد و گفت: همان‌طورکه می‌دانید خانه کتاب و ادبیات ایران میراث‌دار مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران است که برپایی نمایشگاه بین‌المللی قرآن نیز ذیل این مؤسسه صورت می‌گرفت.

وی ادامه داد: تابلوهای پیش رو آثار سترگی به قلم نستعلیق استاد یدالله کابلی از آیه 64 سوره آل عمران؛ «بسم‌الله» به خط کوفی اثر استاد علیرضا مجلسی و همچنین آیات 1 تا 20 سوره یاسین به خلأ چلیپا نستعلیق استاد عباس رفیعی است.

جداسازی بخش کودک از کتاب سال

رمضانی در ادامه بحث درباره برگزاری نخستین جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان با اشاره به آنکه پیش‌ از این نیز سابقه جدا شدن بخش‌هایی از حوزه ادبیات در قالب جایزه «کتاب سال» در رفتارهای جشنواره‌ای برنامه‌های فرهنگی ایران سابقه داشته به برگزاری جشنواره «شعر فجر» مربوط به آثار شاعران و همچنین حوزه ادبیات داستانی و «جایزه جلال» به‌ عنوان دو جایزه جداشده از جایزه کتاب سال اشاره کرد و گفت: با توجه به اهمیت؛ جایگاه؛ جریان‌سازی و فرهنگ‌سازی حوزه ادبیات کودک و نوجوان؛ بخش جایزه ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان را با این هدف از جایزه کتاب سال جدا کردیم تا بتوانیم شاهد بیشترین جریان‌سازی در این حوزه باشیم.

وی ادامه داد در این مسئله تردیدی وجود ندارد که حوزه ادبیات کودک و نوجوان طی یک دهه اخیر بیش‌ از پیش مورد توجه خانواده‌ها قرار گرفته است. در همین راستا ناشران کشور نیز تلاش کردند در راستای پاسخ به مطالبه خانواده‌ها در حوزه دغدغه‌مندی فرهنگی کودکان و نوجوانان بر کمیت و کیفیت آثارشان بیفزایند. ازهمین‌رو بود که امسال هم‌زمان با برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شاهد بودیم تا علاوه‌بر آمار همیشگی جدول ریالی که متعلق به حوزه کتاب‌های کودک و نوجوان بود؛ برای نخستین بار جدول تعدادی آثار منتشر و فروش رفته نیز به این حوزه اختصاص پیدا کند.

میزبانی نخستین جایزه ملی کتاب کودک

در ادامه نشست؛ حامد محقق، معاون شعر و ادبیات خانه کتاب و ادبیات ایران با اشاره به آنکه نخستین جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان در پنج بخش برگزار می‌شود گفت: در بخش شعر 225 اثر؛ در بخش داستان کوتاه 2125 کتاب؛ در بخش داستان بلند و رمان 160 اثر؛ در بخش کلیات 556 و در بخش پژوهش 40 اثر برای داوری به دست ما رسیده که تمامی این آثار در مجموع 3106 کتاب به شکل تام و تمام در بخش تصویرگری به داوری گذاشته شده‌اند.

وی ادامه داد: همچنین 746 ناشر در این دوره جشنواره در بخش رقابتی کتاب داشته‌اند که انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با 8 کتاب و انتشارات «مهرک» با 4 کتاب در این حوزه رکورددار هستند.

محقق با بیان آنکه نسبت نویسندگان و مترجمان بانو به آقا نسبت 23 به 6 شش را شامل می‌شود گفت: دو نفر از اعضای هیئت علمی و پنج نفر از جمیع هیئت داوران از نویسندگان، مترجمان و پژوهشگران غیر تهرانی هستند. همچنین چهار نشست علمی برای این دوره در نظر گرفته شد که نشست «پژوهش کتاب کودک و نوجوان» در شیراز و «آسیب‌شناسی تصویرگری کتاب‌های کودک» در قم برگزار شده‌ است و دو نشست «آسیب‌شناسی ادبیات دینی کودک و نوجوان» به میزبانی مشهد و همچنین «ادبیات کودک به‌ مثابه گنجینه تمدنی» در دانشگاه آزاد اسلامی تهران طی روزهای پیش رو برگزار خواهد شد.

محقق با اشاره به آنکه مانند «جایزه جلال» و «شعر فجر» نخستین جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان نیز از گوشواره‌های آموزشی بهره‌مند خواهد بود که دوره‌های «قاصدک» ذیل این عنوان تعریف‌شده که هم‌زمان با اختتامیه این رخداد در تاریخ 17مرداد کار خود را آغاز خواهد کرد گفت: در این دوره‌ها 100 نویسنده زیر نظر متخصصان امر در قامت استاد و راهنما مورد هدایت و آموزش قرار می‌گیرند.

جای جایزه کتاب کودک در کشو نیست

محمد حمزه‌زاده، دبیر علمی نخستین جشنواره ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان در ادامه این نشست با اشاره به جایگاه والا، اهمیت کتاب کودک و لزوم جدا شدن سنجش و ارزیابی کتاب‌های کودک و نوجوان از جایزه کتاب سال گفت: همواره طی ادوار برگزاری جایزه کتاب سال اغلب شاهد بوده‌ایم که بخش کودک و نوجوان برگزیده‌ای نداشت و یا این نقد بر آثار برگزیده وارد بود که چگونه می‌توان یک دانشنامه چندین هزار صفحه‌ای را با یک اثر داستان کوتاه 30 یا 40 صفحه‌ای مورد قیاس قرار داد. بر همین سبب بر آن شدیم تا برای اجرایی‌سازی نگاه تخصصی به تفکیک جایزه‌ کتاب کودک و نوجوان در دو بعد ملی و بین‌المللی از جایزه بین‌المللی کتاب سال دست زنیم.

حمزه‌زاده با اشاره به آنکه جایزه کتاب کودک و نوجوان نباید جایش در کشو و یا قفسه کتابخانه نویسندگان و مترجمان قرار گیرد گفت: مشکل ما این است که جایزه را مقصد می‌دانیم. درحالی‌که برگزاری جوایز ادبی هدف است که می‌توان با معرفی آثار برتر و ارائه ملاک‌ها مسیر همواری را برای نویسندگان و فعالان حوزه‌های مختلف با الگوهای ارائه‌شده برای خلق آثار کیفی پیش روی آنها قرار دهیم. این همان مؤلفه‌ای است که جوایز معتبر بین‌المللی از آن بهره می‌برند.

دبیر علمی نخستین جایزه ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان با اشاره به آنکه بعد از انقلاب اسلامی که رویکردی فرهنگی داشت شاهد رشد انفجاری جمعیت بودیم و این مسئله تا جایی ادامه پیدا کرد که طی یکی دو دهه، ایران جوان‌ترین کشور جهان به شمار می‌رفت، خاطرنشان کرد: لزوم هدایت فرهنگی همین جامعه جوان با ابزاری چون کتاب؛ اهالی فرهنگ و نشر در حوزه کتاب کودک و نوجوان را بر آن داشت تا خوراکی مناسب برای این جامعه چند ده میلیونی کودک و نوجوان فراهم کنند. این همان مؤلفه‌ای است که می‌توان به‌ عنوان یکی از اصلی‌ترین اهرم‌های قدرت ادبیات کودک و نوجوان با دقت به بافت جمعیتی و فرهنگی در جایگاه جریان‌سازی اجتماعی بر آنها تأکید داشت.

حمزه‌زاده با اشاره به بخش بین‌الملل این رویداد که به شکل یکسال درمیان و از سال آتی برگزار می‌شود گفت: سهم مهمی از ارائه محتوای نویسندگان ما قابلیت ارائه به مخاطبان جهانی را دارد اما در حوزه معرفی کتاب‌های کودک و نوجوان به بازارهای جهانی کمتر توفیق داشته‌ایم و امیدواریم که جشنواره و جایزه بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان بتواند در این حوزه یاریگر اهالی نشر، نویسندگان، پژوهشگران، مترجمان و متولیان امر فرهنگ باشد.

تضمین استمرار جشنواره 

در ادامه نشست خبرنگار فرهنگی ایکنا در قالب آسیب‌شناسی رفتارهای جشنواره‌ای مؤلفه‌های ذیل را ما در قالب طرح پرسش مطرح کرد:

1) برگزاری جشنواره‌ای که گام نخست آن در روزهای پایانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم در شرایطی که رئیس دولت چهاردهم مراسم تحلیف و تنفیذ خود را پشت‌سر گذاشته چه تضمینی برای ادامه دارد؟

2) طبق صحبت‌های آقای حمزه‌زاده که «جای جوایز ادبی در کشو و کتابخانه‌های نویسندگان نیست»؛ نخستین جایزه ملی و بین‌المللی ادبیات کودک و نوجوان در حوزه معرفی خود و بازتاب وجه ممیزه‌اش نسبت‌ به جوایز معتبر بین‌المللی حوزه ادبیات کودک در جهان چه شاخصه‌ای را در نظر گرفته است؟

3) در قالب طرح‌ریزی نشست‌های تخصصی که پیش‌از این از زبان آقای محقق در قالب آسیب‌شناسی تصویرگری محتوا؛ ادبیات دینی و نگاه تمدنی به حوزه ادبیات کودک و نوجوان به آن اشاره شد؛ چرا توجهی به حلقه مفقوده‌ ادبیات نوجوان از یکسو و ازسویی‌دیگر فقر «ادبیات ژانر» (ادبیات گونه) در قالب رفتارهای تخصصی و نشست‌های علمی در چنین جشنواره بین‌المللی دیده نشده است؟

در پاسخ به موارد مطرح‌ شده خبرنگار فرهنگی ایکنا؛ رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و حمزه‌زاده دبیر علمی نخستین جایزه ملی ادبیات کودک و نوجوان به ارائه توضیحاتی پرداختند.

رمضانی با بیان آنکه اصالت و اعتبار جشنواره‌ای که مصوبه خود را مصوبه وزارتی و صادر شده از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌بیند یکی از مهم‌ترین ضامن‌ها برای استمرار آن در دولت‌های بعدی به شمار می‌رود.

وی یادآور شد: همچنین تأکید و پیگیری اهالی نشر و فعالان این حوزه نیز خود می‌تواند ضامنی برای استمرار و اعتبار این رویداد طی سالیان آتی فارغ از آنکه مدیران حال حضور داشته باشند یا خیر؛ باشد!

رمضانی تصریح کرد: حرکت به سمت رفتار تخصصی در قالب فعالیت‌های مرتبط با کتاب که خود امری تخصصی به‌شمار می‌رود. یکی از اصلی‌ترین مطالبات رسانه، اصحاب قلم و اهالی اندیشه نیز همواه همین بوده است. پس بخشی دیگر از مراتب استمرار این جشنواره در سالیان آتی و سنجش اثرگذاری آن به خود اهالی قلم، اصحاب رسانه و خبرنگاران بازمی‌گردد.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران در پاسخ به جایگاه نخستین جایزه ملی و بین‌المللی کتاب کودک و نوجوان در میان جوایز معتبر و شناخته‌شده جهانی در این شاخه گفت: آثار تولیدشده در حوزه ادبیات کودک در کشور ما در حوزه تصویرگری در جهان شناخته‌شده و جوایز مختلفی را کسب کرده است. در حوزه متن، قابل رقابت و در حوزه چاپ عقبتر از ادبیات جهان است. برگزاری چنین جشنواره‌ای در شکل بین‌المللی می‌تواند محرکی برای برطرف ساختن آسیب‌ها و تقویت نقاط قوتمان باشد.

حمزه‌زاده نیز در ادامه این نشست در پاسخ به پرسش‌های خبرنگار ایکنا با بیان آنکه بخش مهمی از اعتبار و ارزش جشنواره‌ها به اعضای هیئت علمی و داوران آن بازمی‌گردد گفت: یکی از آسیب‌های جشنواره‌های داخلی ما آن است که اغلب به سیاست‌زدگی دچار هستند. به همین سبب کمتر شاهد حضور هیئت داورانی متشکل از جامعه منتقدان، نویسندگان و صاحبان قلم که ممکن است آثاری از آنها در خود جشنواره حضور داشته باشد و همچنین دامنه پژوهشگران است که اغلب هیات داوری جشنواره‌های معتبر بین‌المللی از این شیوه تبعیت می‌کنند. اما به سبب برخی از ناگزیری‌ها و شائبه‌هایی که ممکن است به وجود آید کمتر از این شکل ترکیبی در هیات داوران در کشورمان بهره می‌بریم. هرچند تلاش کردیم در این جایزه ملی برای تغییر این شیوه، گام‌هایی را برداریم.

وی ادامه داد: بخش دیگری از حوزه جریان‌سازی جشنواره‌ها به گفت‌وگو با خارج از کشور از اصحاب قلم و نویسندگان و تولیدکنندگان حوزه ادبیات و جامعه رسانه‌ای بازمی‌گردد. این خود مسببی برای گشوده شدن دروازه‌ها و راه پیدا کردن کتاب‌های کودک و نوجوان ایران در تمامی شاخه‌ها به بازارهای جهانی نیست. این یکی دیگر از اهدافی است که می‌تواند در قالب شکل متفاوت نخستین جایزه ملی و بین‌المللی کتاب سال جمهوری کتاب کودک و نوجوان مدنظر قرار گیرد.

انتهای پیام