جوان آنلاین: همزمان با سالروز نهضت ملی مشروطیت و کودتای ۲۸ مرداد، همایشی علمی فرهنگی با عنوان «از نهضت ملی (۱۴ مرداد) تا فاجعه ملی (۲۸ مرداد)» در خانه مشروطه اصفهان برگزار گردید. در این همایش دکتر موسی حقانی و موسی نجفی از اساتید تاریخ معاصر ایران، به بررسی ظرفیت‌ها و آسیب‌شناسی این دوره تاریخی با توجه به مسائل جاری پرداختند.
دکتر موسی نجفی، رئیس پژوهشکده فرهنگ، انقلاب و تمدن اسلامی و رئیس گروه نظریه‌پردازی انقلاب اسلامی و مؤسس خانه مشروطه (اصفهان) در این همایش عنوان کرد: انحراف در صدر اسلام با انحراف دوره مشروطه فرق دارد. انحراف در صدر اسلام مبنایی بود؛ یعنی در مشروعیت جانشینی پیامبر اختلاف افتاد. وصیت از طرف خدا بود و اهل سقیفه قبول نداشتند؛ در واقع انحراف از تاریخ اسلام از حمایت به خلافت و انحراف در مشروعیت بود. ولی در مشروطه انحراف در اصل مشروطیت نیست، بلکه انحراف در مصداق است همان مبانی را در مصادیق تغییر دادند که یکی از علل انحراف مشروطه بود.
نجفی افزود: انقلاب اسلامی و مشروطیت هر دو رقابت بین متدین‌ها و متجددهاست و در هر دو مردم حضور داشتند؛ البته قبل از مشروطیت هم مردم تعیین‌تکلیف می‌کردند، مانند نهضت تنباکو که حضور ملت پشتوانه میرزای شیرازی بود. منتها در مشروطیت استعمار را نشناختند و دست بیگانه را ندیدند، همین باعث شد تا مسیر مشروطیت دستخوش حوادث شود.
دیگ پلوی انگلستان مقابل سیاستمداران
وی با بیان اینکه عدم حساسیت به استعمارگران خطرناک است گفت: سال‌هاست انگلیسی‌ها دیگ پلو برای طبخ گذاشته‌اند و سیاسیون از این پلو‌ها می‌خورند. عدم حساسیت استعمار و ساده گرفتن نقش آن خطرناک است، هر گاه به استعمارگران اعتماد کردیم ضربه ملی خوردیم و تاریخ این را ثابت کرده‌است. راهبرد استعمار یک راهبرد پیچیده‌ای است که نباید ساده گرفت به همین‌خاطر از نهضت‌های مختلف تا به امروز بار‌ها از استعمار ضربه‌خوردیم.
وجدان و غرور ملی دو عنصر مهم هویتی
رئیس پژوهشکده فرهنگ، انقلاب و تمدن اسلامی با اشاره به اهمیت وجدان و غرور ملی تأکید کرد: وجدان و غرور ملی دو عنصر مهم هویتی هستند که باید تقویت شوند و نباید گذاشت آسیب ببینند، چون وجدان ملی و غرور ملی بصیرت می‌آورد و ملتی که بصیرت ندارد، سقوط می‌کند.
اهمیت بیانیه گام دوم انقلاب
وی درباره طرح و برنامه آینده ملی هم گفت: اگر ما خودمان برنامه‌ای برای آینده نداشته باشیم، قطعاً بیگانه برای ما برنامه می‌نویسد؛ وقتی مقام معظم رهبری بیانیه گام دوم را دادند، یعنی طرح و برنامه آینده را ارائه کردند. در زمان مشروطیت، چون غربگرایان برنامه و قوانین را براساس خواست فرانسه، بلژیک و انگلیس نوشتند، گرفتار نفوذ و آن عاقبت شدیم.
دکتی نجفی درباره عدم موفقیت بیداری اسلامی منطقه هم گفت: ملت‌ها در جریان قیام‌های موسوم به بیداری اسلامی یا همان بهار عربی، چون در مرحله نهضت اسلامی بودند و به نظام مسائل سیاسی نرسیدند موفق نشدند. مثلاً در مصر مُرسی، چون نگاه لیبرالی در اداره نظام داشت با کودتا از بین رفت، لذا حاکمان اگر به نظام سیاسی معتقد باشند، ولی به تمدن و آینده دینی اعتقاد نداشته‌باشند، نتیجه آن همان مبحث انفعال در مقابل فعال شدن است و ما نمی‌توانیم، مقابل می‌توانیم است.
جریان نفوذ همواره به دنبال براندازی نظام بوده‌است
دکتر موسی فقیه حقانی، استاد دانشگاه، مدیر گروه پژوهشی جامعه‌شناسی دوره پهلوی مؤسسه امام‌خمینی (ره) و معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ ایران و سردبیر فصلنامه تاریخ معاصر ایران هم در این محفل گفت: انقلاب اسلامی به واسطه کنش مردم تحت رهبری امام خمینی و آرمان‌های دینی شکل گرفت، مشروطیت هم همین‌گونه بود، ولی به خاطر تساهل و تسامح رهبران، جریان فاسد وارد مشروطیت شد.
وی همچنین ادامه داد: بعد از مرگ ناصرالدین شاه و به هم ریختن اوضاع ایران، علما به وضع کشور نگران شدند، لذا از سال ۱۳۱۷ قمری زمان شکل‌گیری واقعی مشروطیت است، زیرا آن زمان دشمنان؛ یعنی فراماسونرها، وابستگان به فرق ضاله، غربگرایان و تروریست‌های منطقه‌ای اقداماتی را شروع کردند و قاجارهم گرفتار پادشاه مریض بود.
جریان نفوذ در نهضت‌ها
دکتر حقانی درباره جریان نفوذ در نهضت‌ها گفت: به نام اصلاح حاکمیت، جریان نفوذ به دنبال براندازی نظام بود، جریان اسلامی هم که رویکرد ضد بیگانه داشت به دلیل نفوذ، اجازه کار در عدالتخانه را پیدا نکرد در واقع جریان نفوذ، علما را در تشخیص دچار اشتباه کرد. این اشتباه باعث اختلاف شد و در نتیجه جریان نفوذ، اول شیخ فضل‌الله نوری را از سرراه برداشت. بعد سیدعبدالله بهبهانی، و سپس دستور ترور آخوندخراسانی و مازندرانی را داد. در واقع اشتباه مشروطیت، نادیده گرفتن نفوذ و کمرنگ دیدن استعمار در رویکرد‌های داخلی بود.
وی درباره تأثیر جریان نفوذ دربحران مشروطیت هم ادامه داد: جریان نفوذ در مشروطیت با تهمت زدن باعث تخریب رهبران شد و همین مشروطیت را دچار بحران کرد. عده‌ای به نام آزادی به دنبال براندازی؛ و به اسم نفی استبداد، قصد تغییر حکومت را داشتند.
دکتر حقانی با اشاره به تفاوت انقلاب اسلامی با قاجار و پهلوی تأکید کرد: قاجار نفوذ زده و مستأصل بود و پهلوی تحت نفوذ و وابسته به بیگانگان بود و همه چیز را از غربی‌ها گدایی می‌کرد و، اما انقلاب اسلامی مستقل، ضدسلطه و ضداستکباری است که متأسفانه جریان نفوذ در آن هم رخنه کرده‌است. در مشروطه، نظام‌سازی نکردیم، ولی در انقلاب اسلامی از همان گام اول به سمت نظام‌سازی رفتیم و یک جریان خالص دینی شکل گرفت که همین فرق انقلاب اسلامی با نهضت ملی نفت و مشروطیت است. این موقعیت حاصل رویکرد تکاملی ما به سمت نظام‌سازی است.
source