عکس، میراثی گرانبها با ظرفیت ایجاد و گسترش فضای گفتوگو است. عکاس با ثبت مصادیقی از درون فرهنگها، قلههایی را نمایان میسازد که هرکدام میتواند مشتاقانش را به سوی خود فراخواند. نیکوکاری تمدنی از تمدنهای بشری است که در تمامی ملل و با هر زبان و آیینی ستودنی و دارای تعاریف زیبای انساندوستانه است.
مرکز فرهنگ نیکوکاری «خیر ماندگار» با توجه به ظرفیت و توانایی عکس و عکاسی در کنار سایر فعالیتهای خود درصدد است با برگزاری جشنواره ملی عکس نیکوکاری به پویایی، راهبری و گسترش هرچه بیشتر این فرهنگ کمک کند.
در این راستا خبرنگار ایکنا با حسن غفاری دبیر این جشنواره که اختتامیه آن در روزهای پایانی شهریور امسال برگزار خواهد شد، گفتوگویی انجام داده که در ادامه با آن همراه میشویم.
حسن غفاری؛ کارشناسی ارشد عکاسی از دانشگاه هنر است و در حوزه عکاسی مستند اجتماعی با گرایش مردمشناسی خارج از فضاهای شهری (روستاها، ایلات و عشایر) عکاسی میکند. وی عضو انجمن عکاسان مطبوعات ایران، انجمن عکاسان دوستدار میراث فرهنگی و گردشگری، انجمن عکاسان بحران، همکار مجلات و خبرگزاریهای حوزه میراث فرهنگی و گردشگری، خبرگزاری میراث فرهنگی، میراث آریا و ماهنامه تخصصی دنیای تجارت گردشگری است. غفاری همچنین سابقه عکاسی در سینما و داوری جشنوارههای مختلف را دارد و
خود او، برگزیده جشنوارههای متعدد خارجی و داخلی است.
ایکنا – ضمن خوشامد بابت حضورتان در خبرگزاری قرآن، در ابتدای بحث پیرامون این موضوع توضیح دهید چرا باید جشنواره عکس نیکوکاری برگزار شود؟
مرکز فرهنگی «خیر ماندگار» و بنیاد راهبردی «آلا» برگزارکننده این رویداد هستند. این دو مرکز با اقدامات خود تلاش میکنند فرهنگ نیکوکاری و وقف در جامعه اشاعه پیدا کند. یکی از ابزارهایی که از آن در تبلیغ این دو موضوع استفاده میشود هنر است. بر همین مبنا جشنواره عکس نیکوکاری شکل گرفته است. باور بانیان جشنواره این است فرهنگ وقف و نیکوکاری علاوه بر اینکه میتواند بسیاری از مشکلات جامعه را برطرف کند قادر است جوی را در جامعه ایجاد کند که به واسطه آن جلوی بسیاری از معضلات گرفته شود.
«نیکوکاری در جامعه ایرانی» موضوع جشنواره است و بر اساس شعار «هر ایرانی یک خیر ماندگار» فعالیت میکند. در جشنواره عکس تمامی ژانرهای عکاسی مورد نظر است و موضوع نیز برای کار کردن آزاد است زیرا معتقدیم نگاه به فرهنگ نیکوکاری، تنها یک حوزه را در برنمیگیرد و میتواند در تمامی عرصهها کارکرد خود را داشته باشد. مدرسهسازی، اهدای عضو، وقف، فعالیتهای جهادی، امدادرسانی، همیاری در بحران طبیعی و… قادرند موضوع این اتفاق هنری باشد حتی حیاتوحش هم بخشی از این جشنواره را شکل میدهد. چراکه فعالیتهای که باعث شود زیستگاه انسانها و تمامی مخلوقات خداوند شکل بهتری به خود گیرد اقدامی در جهت ترویج فرهنگ نیکوکاری است. عکسهای گرفتهشده حاصل تلاش هنرمندانی است که در 10 سال گذشته در جغرافیای ایران عکس با محور نیکوکاری گرفتهاند.
نیز آثار افرادی که در حوزه هنر معاصر فعالیت میکنند و کارهای ذهنگرایانه انجام میدهند در این جشنواره حضور دارد. در این حوزه از هوش مصنوعی نیز استفاده شده است. تمام بخشهایی که برای جشنواره در نظر گرفته شده با این هدف کمک به اشاعه فرهنگ نیکوکاری انجام میشود.
انسانها موجوداتی اجتماعی و نیازمند گفتوگو هستند. در این میان عکاسی زبانی برای گفتوگوی امروز است بدون اینکه در آن رنگ پوست، زبان و مذهب مد نظر باشد و این یکی دیگر از دلایلی است که باعث شده از عکس برای ترویج فرهنگ نیکوکاری بهره برده شود.
ایکنا – برخیها معتقدند سینما تأثیرگذارترین زبان برای اشاعه مفاهیم اخلاقی و دینی است. آیا عکس نیز ظرفیتهای لازم را دارد تا چنین کارکردی داشته باشد؟
تصویر مهمترین ابزار برای اشاعه مفاهیم دینی و اخلاقی است. بخشی از تصویر سینماست و بخشی دیگر عکس است البته باید توجه داشت سینما خود عکس است چون از مجموعه عکسهایی که گرفته میشود، فیلم خلق میشود. عکس یک امتیاز ویژه نسبت به سینما دارد؛ آن هم، صادق و بیواسطه بودن آن است. در عکس، عرضه مستقیم صورت میگیرد. عکس را در هر وضعیت و حالی میتوان منتشر کرد و دید. این امتیازی است که در دیگر اشکال هنر موجود نیست برای همین ظرفیت آن را با دیگر بخشها نمیتوان مقایسه کرد.
عکس همچنین برشی کوتاه از یک زمان در یک مکان است. در هنر عکاسی ممکن است برخی فریبها هم وجود داشته باشد اما آنها تکنیکی از عکاسی است که ربطی به صداقت عکس ندارد. برای نمونه وقتی عکسی سیاهوسفید را میبینیم به این معنی نیست که دنیایی که در آن عکاسی انجام شده، رنگی نیست بلکه تنها تکنیکی از عکاسی است. این موضوع را در خصوص کارهای فتوشاپ هم میتوان در نظر گرفت.
با توجه به توضیحات ارائه شده، در جشنواره عکس نیکوکاری دو بخش مستند و ابداعی وجود دارد. در بخش مستند، اصل بر صداقت است بدون اینکه از تکنیکهای فریب استفاده شود و در این حوزه حقیقت به شکلی مستقیم روایت میشود. در بخش ابداعی عکاس میتواند ایده را در ذهن خود خلق کرد و با استفاده از تکنیکهای عکاسی، مضمون را تصویر کند. در این حوزه تجربیات ذهنی به اجرا گذاشته میشود. در حقیقت ممکن است تصویر گرفته شده، واقعیت نداشته باشد اما مضمون مورد نظر را در ذهن ایجاد کند.
ایکنا – با ورود دیجیتال به حوزه عکاسی، دنیای عظیمی از امکانات در اختیار عکاس قرارگرفته است. آیا شرایط موجود باعث شده عکاسی آنالوگ کنار گذاشته شود؟
ما در عصر دیجیتال هستیم وهمه به نوعی از امکانات دیجیتال بهره میبریم. البته تا چندی دیگر از فضای دیجیتال نیز خارج شده و وارد دنیای هوش مصنوعی میشویم. دیجیتال برای خود؛ سادگی، سرعت، کیفیت و تنوع خلاقیت را به همراه دارد. در حقیقت میتوان گفت دیجیتال زمان عمر را زیادتر کرده است زیرا در عکاسی آنالوگ چندین روز زمان لازم بود تا عکسی دیده شود اما امروز عکسی گرفته میشود در همان لحظه دیده و به دنیا مخابره میشود. در حقیقت زمان صرفهجویی شده و عکاس قادر است کارهای دیگری انجام دهد. در عکاسی دیجیتال خیلی از اتفاقات عمومی شدند. برای مثال درگذشته ممکن بود در هر خانوادهای تنها یک نفر عکاسی کنند ولی امروز با بودن موبایل هر فردی عکاسی را انجام میدهد. درگذشته عکاسی جز گرانترین هنرهای دنیا بود چون از خرید نگاتیو گرفته تا مراحل ظهور، هزینههایی بر عکاس تحمیل میشد اما تمام این هزینهها دیگر از بین رفته است.
ایکنا – بخش دیگر گفتوگو به عکاسی دینی اختصاص دارد. در کشورمان نمایشگاه و جشنوارههای عکس بسیاری برگزار میشود که در آنها به نوعی موضوعات دینی مد نظر قرارگرفته است. برای نمونه با محور قرار دادن عزاداری محرم، عکس عاشورایی گرفته میشود یا در نمایشگاهی دیگر موضوع حج محور قرار میگیرد. آیا عکاسی دینی در مناسک و آیینها خلاصه شده یا اینکه دایره آن بسیار وسیعتر از آن چیزی است که تصور میشود؟
اصطلاحاً به عکسهایی که در آنها مناسک دینی موضوع و محور است عکاسی مناسبتی گفته میشود. برخی از این نمایشگاه نیز با اهداف سیاسی برگزار میشود. در کشور ما نمایشگاهی مختلفی هم در این حوزه وجود دارد که بیشتر رقابتی بین ارگانهای مختلف است. در این قبیل رویدادها ممکن است برخی از آسیبها وجود داشته باشد. برای نمونه عکسهایی که از برخی تعزیهها گرفته میشود، ممکن است در خارج از کشور بازخورد خوبی نداشته باشد. بنابراین عدم آگاهی در عکاسی از مناسک قادر است تبعات ناخوشایندی به همراه داشته باشد. در عکاسی مناسک حتماً نگاه عکاس باید دقیق باشد و بداند چه تصویری قادر است کارش را ماندگار کند.
مشکل دیگر به عکاسی از اماکن مذهبی خلاصه میشود. در این حوزه نیز اگر عکاسی بدون فکر و هدف باشد عکس دینی خلق نشده بلکه صرفاً از یک معماری تصویر گرفته شده است . در عکس دینی حتماً لازم نیست از شاخصههای دینی استفاده شود بلکه میتوان با نشان دادن سیرت، عکس دینی خلق کرد.
ایکنا – جشنواره عکس نیکوکاری چه سیاستی بیندیشد تا رویدادی متفاوت با دیگر جشنوارههایی باشد که نگاهی مناسبتی به موضوعات دارند؟
متأسفانه بسیاری از رویدادهای عکاسی با اعلام یک فراخوان آغاز، با جمعآوری آثار ادامه مییابند و با داوری و اهدای جوایز تمام میشوند. اما درنهایت مشخص نمیشود برای عکسهایی که انتخاب شدند چه سرنوشتی به وجود آمده است و آیا این عکسها تأثیرگذاری داشتهاند یا خیر. خیلی از این جشنوارهها صرفاً عکسها را روی دیوار قرار میدهند و علاقهمندان هم این آثار را میبینند؛ یعنی آثار در جامعه جاری نمیشود اما هنگامی یک مسابقه عکس کاربردی، مفید واقع میشود که آثار برگزیده در تلویزیون یا فضاهای جمعی و عمومی مانند معابر عمومی، سالنهای سینما و حتی بیلبوردهای سطح شهر یا در فضای مجازی به نمایش درآید و دیده شود؛ به نحوی که هم مردم و هم جامعهشناسان و مفسران بتوانند آنها را مشاهده کنند. سپس باید شرایطی فراهم آید تا این عکسها به مراکز آموزشی نظیر مدارس و دانشگاهها راه پیدا کند زیرا عکس یک رسانه عمومی، فرهنگساز و اثرگذار است.
این جشنواره نگاه متفاوت و تکمیلی در استفاده از عکس دارد و فعالیت اصلیاش ترویج فرهنگ نیکوکاری پس از پایان داوری است تا این عکسها را در جامعه منتشر کند. یکی از دلایل اسپانسرها و حامیان معنویِ متعدد نیز همین است که این عکسها در اختیار آنها هم قرار بگیرد تا بتوانند آنها را منتشر کنند و درنهایت عکسها دیده شوند.
ایکنا – در انتها، پیرامون جشنواره عکس نیکوکاری هر سخن ناگفتهای باقیمانده بیان کنید.
ابتدا جا دارد از خبرگزاری قرآن، بابت حمایت که از این رویداد داشته کمال تشکر را داشته باشم. دوم از همه افرادی که با موضوع نیکوکاری عکاسی کردهاند تقاضا داریم عکسهای خود را در پایگاه جشنواره عکس نیکوکاری بارگذاری کنند. از انجمنهای فرهنگی و هنری میخواهیم در این رویداد شریک شوند. در این رابطه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان همکاری خوبی با جشنواره داشته است. در این رویداد بخشی برای معلولان در نظر گرفته شد تا امکان رقابت برای آنها هم فراهم باشد.
عکاسان آدمهای عامالمنفعه و خیررسانی هستند. عکاسان به بسیاری از جریانهای اجتماعی واکنش نشان میدهند و تلاش میکنند که آگاهیبخشی داشته باشند و زمینه اصلاحات و بهتر شدن را فراهم آورند؛ یعنی عکسهایی را در جامعه منتشر میکنند که آن عکسها، افراد را متأثر میکند و به واکنش وامیدارد. این عین صفت نیکوکارانه یک عکاس است.
در خاتمه باید بگویم گروه داوران متشکل از سیفالله صمدیان، سید عباس میرهاشمی و فاطمه بهبودی برای بخش مستند و ویژه و مهدی وثوق نیا، شادی قدیریان و مهدی مقیمنژاد برای بخش عکاسی هنری معاصر هستند. در بخش مستند، تک عکس و مجموعه عکس مورد داوری قرار میگیرد.
انتهای پیام
source