تنفس در تاریخی که غزالی مهندس آن است + فیلم

اگر می‌خواهید در تاریخ سفر کنید حتماً نیازی نیست که ماشین زمان در اختیارتان باشد چون بازدید از شهرک سینمایی غزالی در حقیقت قدم زدن در کوچه‌های پس‌کوچه‌های تاریخ است. این شهرک تا امروز محل فیلمبرداری آثار سینمایی و تلویزیونی زیادی بوده، اما اولین سریالی که در این محل ساخته شد و در ادامه شهرک شکل گرفت؛ «هزاردستان» ساخته علی حاتمی بود. پس می‌توان این فیلمساز را به نوعی بانی این مکان ماندگار در تاریخ هنر این سرزمین دانست.

لوکیشن‌های موجود در شهرک به سه بخش تقسیم ‌‌‌‌‌‌می‌شوند: مجموعه دکورها و بناهای دوره قبل از اسلام. مجموعه دکورها و بناهای دوره بعد از اسلام و مجموعه دکورها و بناهای دوره معاصر. لوکیشن‌‌های فیلم‌‌هایی مانند؛ «شیخ مفید»، «سربداران»، «هشت بهشت»، «کارآگاه علوی»، «شهرزاد»، «کفش‌‌های میرزا نوروز» و… در این شهرک فیلمبرداری شده‌اند. مورد جالب‌توجه اینجاست که علاوه بر نما‌های مربوط به تهران قدیم، خیابان لاله‌زار نیز یکی از قدیمی‌ترین خیابان‌های تهران است که در قدیم از میدان توپخانه (سپه) شروع ‌‌‌می‌شد و تا چهارراه استانبول ‌‌‌می‌رسید یکی از جذاب‌ترین محل‌های این شهرک است. این خیابان در زمان‌های قدیم دشت سرسبزی بود و لاله‌های فراوان آنجا ‌‌‌می‌روییدند. واگن اسبی از چهارراه شاهپور و حسن‌آباد و میدان توپخانه ‌‌‌می‌گذشت و به انتهای خیابان لاله‌زار ‌‌‌می‌رسید. لاله‌زار در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی نمادی از نوگرایی و هنر در ایران محسوب ‌‌‌می‌شد، تا حدی که لقب شانزلیزه تهران را به خود گرفته بود. بسیاری از تئاترها، رستوران‌ها، تجارتخانه‌ها، خیاط‌خانه‌ها، سینماها و فروشگاه‌های معروف ایران در این خیابان قرار داشتند. سریال مشهور شهرزاد نیز که دهه سی تهران را به نمایش ‌‌‌می‌گذارد، در این شهرک فیلمبرداری شده است.

شهرک سینمایی غزالی در بزرگراه شهید لشکری (کیلومتر۱۵ خیابان ۵۵) روبروی شرکت سایپا واقع شده است. بهترین راه دسترسی به این شهرک استفاده از مترو است که به خط ۵ متروی تهران بروید و در ایستگاه ایران‌خودرو پیاده شوید، ایستگاه در کیلومتر ۱۴ جاده است و فقط یک کیلومتر با شهرک سینمایی فاصله دارد. در ایستگاه که پیاده شدید، اتوبوس‌های مخصوص شهرک را خواهید دید. ضمن اینکه حتی روزهای تعطیل نیز ‌‌‌می‌توانند از ساعت ۹ صبح تا ۵ عصر به دیدن شهرک سینمایی بروید.

در بازدید گروه فرهنگی و چندرسانه‌ای ایکنا از این شهرک و به‌محض ورود چند مجسمه اسطوره‌ای را دیدیم که از ترکیب انسان، قوچ و شیر ساخته‌ شده‌اند. در ادامه مجسمه‌های زیبای دیگری از بازیگران بزرگ کشور؛ محمدعلی کشاورز، جمشید مشایخی، عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان و داوود رشیدی به نمایش گذاشته شده‌اند و در تعاقب، نقشه کلی مجموعه در دسترس است.

در آغاز این بازدید به ساختمان اداری این شهرک رفتیم و با مهدی میرچی مدیر شهرک غزالی دیدار کردیم..

میرچی در آغاز این گفت‌وگو درباره انتخاب وی به‌ عنوان رئیس شهرک سینمایی غزالی بیان کرد: من تهیه‌کننده رسمی تلویزیون هستم. بنده با آقای مرادی مدیرکل وقت تولید تلویزیون دوستی قدیمی داشتم. در این مسیر مشورت‌هایی نیز از یکدیگر می‌گرفتیم تا آنجا که به این نتیجه رسیدیم شهرک سینمایی غزالی نیاز به یک بازسازی اساسی دارد. در آن زمان مساحت شهرک 21 هکتار و 15 لوکیشن اصلی و 283 لوکیشن فرعی بود. بنا شد یک پروتکل توسعه برای شهرک در نظر گرفته شود و این امر نیز به بنده سپرده شد. بعد از مشورت‌هایی که با متخصصان امر انجام شد یک دستورالعمل اولیه شکل گرفت. بعد از تهیه پروتکل، مدیریت شهرک به من سپرده شد و اکنون پنج سال است در این پست مشغول کار هستم.

وی افزود: شهرک در زمان من دستخوش تغییرات شد. در قدم اول به لطف همراهی آقای جبلی، مساحت شهرک به 63 هکتار رسید. در گذشته سوله‌هایی در شهرک وجود داشتند که از آن به‌ عنوان انبار استفاده می‌شد اما حالا 19 برنامه تلویزیونی در آن محل‌ها فیلمبرداری می‌شود. «آقای قاضی»، «دیدی نو»، «گوی طلایی» و «بچه مسلمان» ازجمله این برنامه‌ها هستند. همچنین با نگاه مساعدی که آقای طاهری تهیه‌کننده سریال «سلمان» داشتند اتفاقی نادر در این شهرک رخ داد. درگذشته برخی سریال‌ها در محلی خارج از شهرک فیلمبرداری می‌شدند. به همین دلیل بعد از فیلمبرداری، لوکیشن‌های سریال از بین می‌رفت زیرا صاحبان زمین، دکورها را خراب کرده تا تجارتی دیگر را در آن انجام دهند. در این شرایط آقای طاهری لوکیشن‌های ایران باستان را در شهرک سینمایی جلوی دوربین برد تا این محل تا سال‌ها مورد استفاده برنامه‌سازان تلویزیون قرار گیرد. شهرک سینمایی غزالی به همت مرحوم علی حاتمی برای 7 سال ساخته شد اما در ادامه این ثروت گران‌بها حفظ شد و هم‌اکنون نیز با اتفاقاتی که با ساخت لوکیشن‌های سریال سلمان رخ‌داده، این شهرک تا سال‌ها در اختیار سینما و تلویزیون این سرزمین قرار خواهد گرفت.

جابجایی میدان ژاله!

میرچی در پاسخ به این پرسش که آیا به بهانه ساخت لوکیشن‌های «سلمان» بخش‌هایی از شهرک تخریب‌شده؟ گفت: لوکیشنی در شهرک خراب نشده است البته برخی از محل‌ها که بنا به سیاست‌های گذشته به شکل ماندگار بنا نشده بود دستخوش تغییر شده و به محلی دیگر منتقل شد. برای مثال میدان ژاله به مکانی دیگر منتقل شد تا بتوانیم لوکیشن‌های سریال «سلمان» را پیش بریم. با این توضیح قبل از اینکه سریال «سلمان» به پایان رسد ما یک میدان ژاله دیگر خواهیم داشت.

درباره شهرک سینمایی ذکر نکته‌ای ضروری است. شهرک به‌تنهایی قادر نیست با تمام حمایت‌هایی  که از سوی رسانه ملی صورت می‌گیرد نیازهای خود را تأمین کند. پس یکسری  مسئولان رده بالای کشور باید از این محل حمایت کنند زیرا میراثی ملی است؛ میراثی که بسیاری از کشورهای دنیا از آن محروم هستند. این شهرک موقعیت بسیار خوبی در نزدیکی پایتخت دارد و دسترسی به آن‌هم راحت است. با این توضیح سازمان صدا‌وسیما قادر نیست به‌تنهایی بودجه توسعه و تکمیل شهرک را که حدوداً هزاران میلیارد است تأمین کند. 

کارکرد شهرک تنها به سینما و تلویزیون ختم نمی‌شود بلکه تئاتر را هم در برمی‌گیرد. برای مثال از این شهرک می‌توان برای محل‌های تمرین تئاتر بهره برد. درباره کمبودهای شهرک جالب است بدانید این مکان محروم از آب شرب و گاز است. اگر به این حوزه به‌ عنوان سرمایه ملی نگاه شود وزارتخانه‌هایی چون وزارت نیرو قادرند کمک‌های شایان توجهی انجام دهند.  

میرچی درباره درآمدزایی شهرک هم، چنین توضیح داد: شهرک میزبان بازدیدکنندگان است و بابت ورود هر فرد مبلغ 20 هزار تومان دریافت می‌کند اما گاهی مواقع شاهد صدماتی هستیم که از طریق برخی بازدیدکنندگان به شهرک وارد می‌شود بیش از رقم بلیت‌فروشی آن است. در این میان نمی‌توان بابت خسارت‌های واردشده نیز با گردشگر برخورد قهرآمیز داشت. درباره درآمدی که بابت اجاره لوکیشن‌ها دریافت می‌شود هم باید بگویم که گزینه‌هایی که بابت مرمت این محل‌ها انجام می‌شود بیش از آن چیزی است که بابت کرایه لوکیشن‌ها دریافت می‌شود.

غزالی مهندس بود!

وی تصریح کرد: با تمام سختی‌ها که برشمردم ما برای آینده برنامه‌ریزی داریم. در قدم اول نگاه توسعه‌ای به شهرک داریم. در این محل ساخت‌وسازهایی در حال انجام است. برای نمونه یک سوپر استودیو به‌زودی در شهرک ساخته خواهد شد که بیش از 7000 متر مساحت دارد. همچنین استودیوی دیگری برای سریال «موسی» در شهرک غزالی زده‌ شده است که اگر بخواهم سنجشی انجام دهیم دومین استودیوی برتر دنیا به‌ حساب می‌آید. همچنین به دنبال این هستیم که پردیسی سینمایی در شهرک شکل بگیرد. راه‌اندازی موزه رادیو و تلویزیون دیگر اقدامی است که درصدد انجام آن هستیم. در این میان شهرک آبسرد در ضلع دیگر شهرک غزالی به مساحت 82 هکتار در حال فعالیت است.

وی درباره نام غزالی که هیچ ربطی به امام غزالی عارف بزرگ قرن پنجم ندارد هم گفت: ما در همه مکاتبات خود از عنوان شهرک سینمایی ایران و زنده‌یاد علی حاتمی نام می‌بریم اما چون از زمان مرحوم حاتمی این مکان به‌ عنوان شهرک غزالی شناخته‌ شده همین نام باقی‌مانده است. در این میان همان‌گونه که گفتید نام غزالی ربطی به عارف قرن پنجم ندارد بلکه نام مهندسی است که در زمان علی حاتمی زمین شهرک از وی خریداری شده است.

وی در جواب به سؤال پایانی مبنی بر اینکه آیا کیفیت لوکیشن‌هایی که اخیراً ساخته می‌شود مانا است، اظهار کرد: برخی از دکورها الزاماً به‌ صورت دکوراتیو ساخته می‌شود مانند اتفاقی که در سریال «حکایت‌های کمال» در حال رخ دادن است اما لوکیشن‌هایی چون سریال «سلمان» مانا است. درباره کارگاه‌هایی که برای ساخت‌وساز شهرک وجود دارد تلاش کردیم همه را در یک محل گرد هم آوریم.

ورود به دوران ستم‌شاهی و مبارزات مردم

پس از این گفت‌وگو از مدیر شهرک خداحافظی کرده و بار دیگر با دکورهای شهر همسفر با تاریخ شدیم. اولین گزینه بازدید از شهرک برای همه به گراند هتل ختم می‌شود. ما نیز طبیعتاً این مکان را انتخاب کردیم، محلی که یاد رضا تفنگچی در سریال «هزاردستان» را در ذهنمان زنده کرد. گراند هتل از جاهای دیدنی بسیار مشهور در شهرک غزالی است که اولین بار در سال ۱۳۵۹ برای تولید سریال هزاردستان احداث شد و بعدها سریال‌ها و فیلم‌های متعددی در این لوکیشن فیلم‌برداری شدند. این لوکیشن که مساحتی حدود هزار مترمربع دارد، شامل رستوران و چای‌خانه سنتی می‌شود و در حال حاضر در اجاره بخش خصوصی است. 

پس از گذر از محله لاله‌زار وارد محوطه میدان منیریه شدیم. گوشه‌ای این میدان به دفتر سریال «حکایت‌های کمال» اختصاص داشت. در این هنگام قدرت‌الله صلح‌‌میرزایی کارگردان فصل  اول و دوم این مجموعه در حال ورود به ساختمان بود. با وی احوال‌پرسی انجام دادیم و خواهش کردیم بازیدی از لوکشین‌های فصل دوم «حکایت‌های کمال» داشته باشیم.

وی در حین بازید گفت: استقبال از فصل اول این سریال چشمگیر بود. این سریال بر اساس داستان‌هایی با همین نام به قلم محمد میرکیانی ساخته شد. فصل اول این مجموعه توانست رضایت هشتاددرصدی مردم را جلب کند؛ رقمی که در تلویزیون اتفاقی چشمگیر محسوب می‌شود. در چنین شرایطی تقاضاها برای ساخت فصل دوم این مجموعه بالا رفت به‌نحوی‌که دائماً مردم با سازمان تماس گرفته و خواهان ساخت ادامه این مجموعه می‌شدند.

وی ادامه داد: این سریال جدا از جذابیت بصری که داشت، توانست جریان‌سازی داشته باشد. این خصیصه را در کارکرد ارزشی مجموعه می‌توان مشاهده کرد. در این کار سبک زندگی ایرانی – اسلامی را الگو قرار دادیم. همچنین به الگوهایی اشاره کردیم که سال‌ها بود به فراموشی سپرده‌ شده بود. «حکایت‌های کمال» به‌ صورت مستتر به اتفاقات دوران ستم‌شاهی و مبارزات مردم هم اشاره‌ شده است. این اتفاق هم در قالب داستانک‌های متعدد در سریال رخ می‌دهد چون اگر می‌خواستیم مستقیم موضوعات دینی و انقلابی را محور قرار دهیم با عکس‌العمل منفی مخاطب مواجه می‌شدیم.

وی در ادامه این گفت‌وگو درباره شهرک غزالی و امکاناتی که این مکان برای فیلمسازان فراهم آورد، توضیح داد: وجود چنین شهرکی، برای سینما و تلویزیون ایران بسیار مغتنم است زیرا به‌ واسطه گذر زمان معماری سنتی در شهرها از بین رفته است پس اگر چنین شهرکی وجود نداشته باشد دیگر امکان ساخت فیلم درباره اتفاقات دهه 45، 50 یا 60 فراهم نیست. نکته بعد اینکه با توجه به بالا رفتن حجم تولیدات نمایشی دیگر امکانات شهرک جوابگوی نیاز فیلمسازی و سریال‌سازی نیست و در این راستا باید شهرک را گسترش داد تا اتفاقات بهتری در این مکان رخ دهد.

صلح‌میرزایی با بیان اینکه مراقبت خوبی از امکانات شهرک صورت نمی‌گیرد، بیان کرد: اشکالی که در نحو مدیریت شهرک وجود دارد به نگهداری لوکیشن‌ها مربوط می‌شود که شکلی شایسته ندارد. برای نمونه، بسیاری از لوکیشن‌های فصل اول این سریال خراب‌شده و ما مجبور به بازسازی بخشی از آن دکورها شدیم. این مشکل اتلاف وقت و سرمایه محسوب می‌شود که باید برای آن فکری شود. در این میان باید تأکید کنم که در دوره آقای میرچی شاهد اتفاقات خوبی در شهرک هستیم که باید گرامی داشته شود. اما برای اینکه این مدیر موفقیت مطلوب‌تری به دست آورد باید امکانات بیشتری در اختیارش قرار داد. در ادامه جا دارد یاد علی حاتمی را گرامی بدارم که بانی ساخت این شهرک سینمایی برای کشور شد.

وی ادامه داد:‌ بخش پایانی سخنانم به تأثیراتی استراتژیک شهرک مربوط می‌شود. این امکان صرفاً محلی برای ساخت تولیدات نمایشی نیست بلکه اگر از آن درست بهره برده شود می‌توان بابت آن فرهنگ‌سازی نیز داشت چون وقتی ما کودکان و نوجوانان را برای بازدید به این محل می‌آوریم در حقیقت داشته‌های فرهنگی کشورمان را به آنها معرفی می‌کنیم.

تنفس در دوره ساسانی

پس از پایان گفت‌وگو با صلح‌میرازیی و گذر از کوچه‌پس‌کوچه‌های سریال «حکایت‌های کمال» به سمت ‌لوکیشن‌های «سلمان» رفتیم. این محل به لحاظ عظمت بسیار چشمگیر بود به‌نحوی‌که با گذر از آن همسفر با زمان شده و به دوره ساسانیان سفر کردیم. بسیاری از دکورهای این محل مانا بود. برای همین می‌توان به‌ عنوان سرمایه ملی و بزرگ به محل نگاه کرد البته به دلیل محدودیت‌هایی که در این محل وجود داشت اجازه بازدید زیاد و همچنین عکاسی و فیلمبرداری به ما داده نشده و هیچ‌یک از عوامل سریال هم با ما گفت‌وگو نکرد اما درنهایت آنچه ما از دکورها استنباط کردیم با یک اثر فاخر در آینده‌ای نزدیک رو‌به‌رو خواهیم بود. 

مرحله بعدی بازید ما به لوکیشن‌های سریال «نفوذ» و «زیرخاکی» اختصاص داشت. در این بخش، ورودی لانه جاسوسی را می‌بینیم که بازسازی‌ شده است. همچنین خیابانی بزرگ بازسازی که متناسب با الگوهای دهه 50 و 60 ساخته‌ شده است. این خیابان در بسیاری از تولیدات نمایشی مورد استفاده قرار گرفته است.

بازدید از رشت در تهران

 بعد از گذر از این محل به لوکیشنی دیگر برخوردیم که در آن مجموعه‌ای تلویزیونی فیلمبرداری می‌شد. در همین زمان فرصتی پیش آمد تا با حسین تبریزی کارگردان این سریال گفت‌وگویی انجام دهیم.

وی گفت: این سریال «مادر سوجان» نام دارد که در شهرک جلوی دوربین رفته و حدود دو ماه دیگر از تصویربرداری آن باقی‌ مانده است. در این مجموعه، بخشی از تاریخ معاصر روایت می‌شود. در ابتدا تصمیم این بود که سریال را در رشت و شهرهای اطراف آن جلوی دوربین بریم اما چون امکان بازسازی برایمان در رشت فراهم نبود به ناچار به شهرک غزالی آمدیم.

وی در پاسخ به این سال که آیا امکانات شهرک جوابگوی نیاز آنها است؟ چنین توضیح داد: این شهرک برای سینما و تلویزیون غنیمتی محسوب می‌شود چون بسیاری از تولیدات نمایشی ماهیت وجودی خود را بابت این مکان دارند اما نکته‌ای در این میان حائز اهمیت است، آن‌هم اینکه می‌شد برخی لوکیشن‌ها را در خارج از شهرک ساخت به‌ویژه کارهایی که پروداکشن عظیمی دارند. چون برخی مواقع به بهانه ساخت ساختمان‌های جدید برای سریال‌های بزرگ، برخی ساختمان‌ها تخریب می‌شود. چرا باید خیابان انقلاب، میدان ژاله یا خانه وزیری تخریب شود تا سریالی دیگر جلوی دوربین رود؟ این تخریب‌ها در حالی است که می‌شد لوکشین‌های سریال مربوط را بیرون از شهرک ساخت. در خاتمه، وقتی این تخریب‌ها را می‌بینیم این سوال پیش می‌آید که آیا اگر این مکان توسط بخش خصوصی اداره می‌شد اتفاقات بهتری را شاهد نبودیم؟

بعد از پایان گفت‌وگو با این فیلمساز، سراغ مهران رجبی بازیگر این مجموعه را از او گرفتیم. وی نشانی یک بنرنویسی را پشت میدان منیریه داد. وقتی به محلی گفته شده رسیده رجبی را مشغول عکس گرفتن و گفت‌وگو با برخی کارگران ساختمانی شهرک دیدیم.

وی مانند همیشه با خوش‌رویی به استقبال ما آمد و گفت: اکنون مشغول کار در سریال «مادر سوجان» هستیم. این کار حدوداً  3 سالی است که جلوی دوربین رفته، هرچند مدتی به دلیل مسائل مالی جلوی فیلمبرداری کار گرفته شد. در این سریال من نقش فردی به نام اسکندر را بازی می‌کنم.

وی درباره شهرک و کارهای بسیاری که در این محل بازی کرده، گفت: بخشی از سریال «روزگار غریب» در این شهرک گرفته شد. این سریال اولین تجربه حضور من در این شهرک بود. از آن زمان به بعد شاهد اتفاقات  بسیاری در این مکان بوده‌ایم. امروز این شهرک به‌واقع مانند شهری بزرگ است که در آن خیابان‌ها و مکان‌های بسیار وجود دارد. در این میان مشکلی وجود دارد. مساحت این شهرک باید بسیار بزرگتر آن چیزی باشد که امروز شاهدش هستیم چون متأسفانه به دلیل فضای ناکافی برخی مواقع برای ساخت دکوری جدی، لوکیشنی قدیمی تخریب می‌شود درحالی‌که تمامی محل‌های این شهرک می‌تواند مانند موزه برای نسل جوان و نوجوان ما باشد.

پس از این گفت‌وگو به سمت لوکیشن سریال «مریم مقدس» رفتیم. زمانی که از محل دیدن کردیم با برخی از تخریب‌هایی که از طرف بازدیدکنندگان ایجادشده بود، مواجه شدیم. این صدمات نشان می‌دهد نیاز داریم تا فرهنگ‌سازی بیشتری انجام شود تا دیگر شاهد چنین تحریف‌هایی در موزه‌ها و اماکن فرهنگی و هنری نباشیم. بعدازاین بازید ساعت به 17 رسیده بود و با پایان ساعت کار شهرک ما نیز به بازدید خود از این محل پایان دادیم.

گفت‌وگو: داوود کنشلو

گزارش تصویری: الهه علیرضالو

گزارش ویدئویی: حامد عبدلی

انتهای پیام