بسیاری از خانواده‌ها با چالش‌های جدی در تربیت نوجوانان مواجه‌اند

اشاره: تربیت جنسی چیزی بیش از آموزش جنسی است، چراکه در تربیت جنسی، راهکارهایی را برای افزایش بینش و کنترل هیجانات نوجوان به کار می گیریم و صرفا به ارتقای اطلاعات جنسی فرد بسنده نمی کنیم؛ شاید یکی از پرسش های هر پدر، مادر، مربی یا مسئول مسلمانی این باشد که دین اسلام دربارۀ تربیت جنسی چه راهکارها و آموزه هایی دارد. از نگاه اسلام، تربیت جنسی عبارت است از این که انسان به گونه ای تربیت شود که پس از بلوغ، از بی بند و باری های جنسی بپرهیزد و به وظایف زناشویی آگاه باشد و حلال و حرام را در مسائل جنسی تشخیص دهد.

در کتاب هرس هوس می خواهیم از وظیفۀ افرادی که در تربیت جنسی فرزندانمان نقشی دارند آگاه شویم؛ بنابراین ابتدا باید توجه کنیم که آیا خانواده، مدرسه، مسئولان یا همۀ آن ها در قبال تربیت جنسی در خانواده یا جامعه وظیفه ای دارند یا نه. سپس می خواهیم ارزیابی کنیم که وقتی نوجوان با مسائل جنسی مواجه می شود، دقیقا چه مطالبی می تواند باعث ارتقای فکری و عملی او شود و برای پیشگیری از انحراف های جنسی و افزایش سطح سلامت جنسی نوجوان چه مطالبی باید آموزش داده شود.

در وهلۀ بعد، روش ها و راهکارها تبیین خواهند شد. براساس آموزه های اسلام، انتقال این مطالب به نوجوان باید به چه صورتی انجام شود؟ برای مثال، آیا سن، جنسیت و مکانی که در آن زندگی می کنیم در مطالبی که می خواهیم ارائه بدهیم نقش دارند یا نه؟ آیا هر مطلب درستی را می توانیم برای هر سنی بیان کنیم؟ آیا در انتقال مسائل جنسی به نوجوان، همواره باید از ابهام، کنایه یا کلی گویی استفاده کنیم؟ تنبیه و تشویق در تربیت جنسی نوجوان چه نقشی دارد؟ و پرسش هایی از این دست. علاوه بر این ها، باید به این مسئله توجه کنیم که پس از این که نوجوان دچار انحراف شد، چگونه باید با او مواجه شویم.

در همین راستا خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، با حجت‌الاسلام محمد سعید کرمی درباره کتاب «هَرَس هَوَس» گفت‌وگویی داشته است که در ادامه خواهد آمد.

رسا ـ ایده تألیف کتاب «هرس هوس» چگونه شکل گرفت و چرا این موضوع برای شما و همکار مؤلف‌تان، اهمیت داشت؟ 

ایده تألیف این کتاب زمانی شکل گرفت که متوجه شدیم بسیاری از خانواده‌ها و مربیان با چالش‌های جدی در تربیت جنسی نوجوانان مواجه‌اند و گاهی نمی‌دانند از کجا شروع کنند یا چگونه این مسائل را مدیریت کنند. ما بر آن شدیم تا اثری جامع و کاربردی ارائه کنیم که نه تنها مشکلات را شناسایی کند، بلکه راهکارهایی علمی و دینی برای حل آن‌ها پیشنهاد دهد. هدف اصلی ما این بود که با تلفیق روانشناسی و اخلاق اسلامی، الگویی برای والدین، مربیان و مسئولین ارائه کنیم. 

رسا ـ عنوان «هرس هوس» بسیار جالب است، چرا این نام را برای کتاب انتخاب کردید؟ 

انتخاب این عنوان به مفهوم اصلی کتاب بازمی‌گردد. همان‌طور که یک باغبان برای رشد بهتر درخت، شاخه‌های اضافی و آفت‌زده را هرس می‌کند، ما نیز در تربیت جنسی باید به نوجوانان کمک کنیم تا هیجانات و خواسته‌های طبیعی خود را مدیریت کنند و آن‌ها را در مسیر صحیح هدایت نمایند. «هرس هوس» نمادی است از کنترل و جهت‌دهی به غرایز و احساسات نوجوان به‌گونه‌ای که رشد سالم و متعادل آن‌ها تضمین شود. 

رسا ـ  این کتاب چه محتوایی را در خود جای داده و به چه موضوعاتی پرداخته است؟ 

این کتاب در چند فصل تدوین شده که هر یک به یکی از ابعاد مهم تربیت جنسی می‌پردازد؛ در یکی از فصل ها به «قوانین مربوط به روش ها تربیت جنسی نوجوان» پرداختیم.

در فصل دیگر «ناهنجاری ها و انحراف های جنسی نوجوان و دیدگاه اسلام» معرفی شده اند. از ویژگی های این فصل این است که ناهنجاری های جنسی از منظر تجربه و روانشناسی، عقل و اخلاق و نهایتا آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفته است.

در فصل آخر که هدف اصلی کتاب است به «راه کارهای کاربردی برای پیشگیری از ناهنجاری جنسی نوجوان و مواجهه با آن» پرداخته ایم. این فصل به دو بخش تقسیم می شود: اول راه کارهای پیشگیری و دوم راه کار های مواجهه. هر دو بخش به طور تفصیلی به راهکارهای ویژه والدین و مربیان، راه کارهای مربوط به خود نوجوان و در نهایت به راه کارهای مربوط به جامعه، نهادها و مسئولان پرداخته ایم که هرکدام در موقعیت‌های حساس چگونه باید بهترین تصمیم را بگیرند. 

رسا ـ این کتاب تا چه اندازه کاربردی است و چه ابزارهایی در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد؟ 

یکی از نقاط قوت این کتاب، بخش‌های عملی و کاربرگ‌هایی است که در هر فصل ارائه شده است. این کاربرگ‌ها به والدین و مربیان کمک می‌کند تا مفاهیم را به‌صورت عملی در زندگی روزمره نوجوانان اجرا کنند. همچنین، کتاب بر اساس پژوهش‌های روانشناختی و آموزه‌های اسلامی نوشته شده و به والدین ابزارهایی می‌دهد تا بتوانند ضمن احترام به نیازها و کنجکاوی‌های طبیعی فرزندشان، او را در مسیر صحیح هدایت کنند. اگرچه مخاطب کتاب خود نوجوان نیست اما به هر حال باید والدین و مربیان مهارت هایی که یک نوجوان لازم داد را هم بدانند، از این رو در کتاب به این مهارت ها نیز پرداخته شده است. 

رسا ـ به نظر شما والدین و نهادهای مسئول چه نقشی در تربیت جنسی نوجوانان دارند؟ 

همان‌طور که در کتاب توضیح داده‌ایم، تربیت جنسی یک مسئولیت مشترک است که تنها به والدین محدود نمی‌شود. مدارس، رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی نیز نقش کلیدی دارند. برای مثال، وزارت آموزش‌وپرورش می‌تواند از یافته‌های این کتاب برای تدوین برنامه‌های آموزشی استفاده کند، یا رسانه‌ها با فرهنگ‌سازی مناسب می‌توانند تاثیر بسزایی در این زمینه داشته باشند. با این حال، نقش والدین به‌عنوان اولین و اصلی‌ترین مربیان فرزندان بسیار حیاتی است. 

رسا ـ تا چه اندازه در کتاب به نقش دین و آموزه‌های اسلامی توجه شده است؟ 

دین اسلام نگاه بسیار دقیقی به مسائل تربیتی دارد. ما در این کتاب تلاش کرده‌ایم تا با استناد به آیات قرآن و روایات، به والدین و مربیان نشان دهیم که چگونه می‌توانند با استفاده از آموزه‌های دینی، نوجوانان را به سمتی هدایت کنند که پس از بلوغ از بی‌بندوباری‌های جنسی دوری کنند، به وظایف زناشویی خود آگاه شوند و حلال و حرام را در مسائل جنسی بشناسند. 

رسا ـ در پایان اگر نکته خاصی باقی مانده، بفرمایید.

نکته‌ای که مایلم تأکید کنم این است که تربیت جنسی نیاز به آگاهی، صبر و دقت دارد. «هرس هوس» تلاش کرده است تا والدین و مربیان را مجهز به دانشی کند که بتوانند این مسیر را با اطمینان بیشتری طی کنند. امیدوارم این کتاب بتواند راهگشای چالش‌های خانواده‌ها باشد و نوجوانان ما را به آینده‌ای روشن‌تر هدایت کند. 

رسا ـ از شما بابت این گفت‌وگو و اثر ارزشمندتان سپاسگزاریم. 

من هم از شما و خبرگزاری رسا تشکر می‌کنم و امیدوارم این کتاب بتواند در مسیر رشد و تربیت نوجوانان تاثیرگذار باشد.

نویسنده: مهدی الهی