۱۴:۵۳ – ۲۰ آذر ۱۴۰۳
فیلم سینمایی «استاد» با حضور عماد حسینی، کارگردان فیلم، پویا عاقلی‌زاده، مدرس و منتقد سینما و محسن سلیمانی فاخر، کارشناس و منتقد سینما، در باشگاه «سینما اندیشه» فرهنگسرای اندیشه، اکران و نقد و بررسی شد.
در این نشست عماد حسینی کارگردان فیلم گفت: «استاد» جنسیتی نیست و فیلم طرفدار حقیقت است. در فیلم «استاد» به شخصیت‌های خاکستری تمرکز کردم چرا آدم‌های نرمال، خاکستری‌اند، بدی‌ها و خوبی‌ها رادر کنار هم دارند. در نوشتن فیلمنامه روایت‌های واقعی را مدنظر قرار دادیم.
وی به آثاری همچون نمایشنامه «اولئانا» وفیلم «نوار» ریچارد لینکلیتر اشاره کرد و گفت: از موقعیت‌های این دو اثر که به آزار جنسی هم تمرکز داشت بهره بردم، اما این استاد روایت بومی ازمورد‌های ایرانی است که در کشور اتفاق افتاده است، برای من خیلی اهمیتی ندارد که در فیلم طرفدار کدام سوی زن یا مرد باشم، سعی کردم جای درست بایستم.
حسینی به مبتنی بودن فیلمنامه بر اساس مشاوره‌های روانشناسی و حقوقی و تاکید قربانیان بر ملموس بودن فیلمنامه اشاره و کرد و یادآور شد: تماشاگرانی که خود قربانی تعرض جنسی بوده‌اند هم بر روایت درست و راستین فیلم تاکید داشتند و من بر اینکه جای درستی ایستاده‌ام مطمن شدم.
این استاد دانشگاه افزود: هیچ کلمه‌ای به نظر من مقدس نیست، از سویی دیگر بدنه اصلی اساتید دانشگاه و جامعه هنرمندی سالم است و این اقشار باید ظرفیت نقد هم داشته باشند، چون بخش ناسالم هم در این بین وجود دارد و نمونه‌های واقعی هم زیاد وجود دارد. فیلم از سوی کسانی که موقعیت تعرض دارند حرف می‌زند چنین فضا‌هایی از پادشاهان و خوانین گرفته تا سیاسیون و مدیرعامل شرکت ها، اساتید دانشگاه و.. این موقعیت تعرض و آزار و تسلط و بهره کشی وجود دارد.
وی تصریح کرد: در «استاد» هم دانشجو برای تاییدیه گرفتن موقعیت سازی می‌کند وهم استاد از موقیعت سواستفاده می‌کند، من در مرحله انتخاب عوامل با بازیگری مواجه شدم که معتقد بود زنان در این قضیه خودشان مقصرند و اساسا فیلم نامه را که عاری از جانبداری بود را زیر سوال برد.
وی گفت: در این فیلم سعی بر وفاددار بودن به قالب مستند را داشتم و یکی از راه‌های ایجاد تعلیق در فیلم عنوان «استاد» است که اگاهانه انتخاب کردم و در تمهیدات فیلم، بار‌ها ذهن مخاطب را برای جانبداری از دو شخصیت اصلی سمت و سو دادم.
عنوان فیلم، بر یک جانبداری در روایت تاکید می‌کند
محسن سلیمانی فاخر منتقد و کارشناس فیلم، به الهام گرفتن فیلم از جنبش «می تو» که در سال‌های اخیر در ایران هم فراگیر شده اشاره کرد و گفت: در این دست روایت‌ها که تعرض جنسی وجود دارد یک سوی ماجرا شخصیتی است که قدرت و کاریزما دارد، در فیلم «استاد»، شخصیت هنرمندی را می‌بینم که موقعیت و مکنت بالایی دارد و اکنون از این موقعیت بهره برداری منفی می‌کند.
وی افزود: فیلمساز با عنوان فیلم، بر یک جانبداری در روایت تاکید می‌کند، عنوانی که ابهام و ایهام دارد، چرا که فیلمنامه براساس چینش‌های رفتاری دختر در پرده اول، زمینه را برای جانبداری فراهم می‌کند که زن مسبب تعرض است. از سوی دیگر نام «استاد» و هنرمند بودن او انگار فیلمساز را بر نقد سیستم آموزشی و دانشگاهی و فضای هنری سوق داده است.
سلیمانی فاخر به مقایسه نمایشنامه اولئانا، با استاد پرداخت و گفت: «دیوید ممت» هم بر مشکلات آموزشی، روابط انسانی و تعرض جنسی می‌پردازد که دانشجو برای اعتراض به‌کارگیری اصطلاحات پیچیده در کتاب آموزشی توسط استادش، اتمفسر شرایط تعرض را زمینه چینی می‌کند و در «استاد» نیاز دانشجو به تایید توصیه‌نامه تحصیلی برای مهاجرت به سراغ استادش می‌آید. در آنجا استاد به دلیل آسیب‌هایی که در معامله‌ی مالی خورده خود را قربانی می‌داند و در «استاد» روابط سرد و عاری از عاطفه استاد با همسرش، گویی اجازه تعرض برای او فراهم شده است، انگار قربانیان زندگی، سراغ تعرض می‌روند که این دلیل توجیه پذیری نیست.
نباید با انتخاب این عنوان با جایگاه «استاد» چنین برخوردی می‌شد
پویا عاقلی زاده فیلمساز و منتقد عضو فیپرشی (انجمن بین‌المللی منتقدان فیلم) نیز بر عنوان فیلم و شخصیت پردازی‌ها فیلم تمرکز کرد و گفت: کلمات جایگاه دارند، ما در فیلم «آخرین دوئل» ریدلی اسکات هم ما از نقطه نظر کاراکتر‌ها یک موقعیتی را می‌بینم که در آخر فیلمساز می‌گوید این قضاوت من از این واقعه است، اما در «استاد» میزانسن تا جایی خوب پیش می‌رود که مخاطب در حال قضاوت است و می‌تواند خود را در موقعیت قرار دهد. نقطه قوت فیلم هم تا قبل از ورود کاراکتر نامزد دختر دانشجو است و میزانسن‌ها تا قبل از آن خوب است، خیلی آکسان و تاکید روی کاراکتری نیست و سکانسی دراماتیک را شاهدیم.
وی گفت: نامزد به خلق کاراکتر نمی‌رسد، یعنی شخصیت دراماتیک و نمایشی نیست. قبل از ورود این شخصیت با کاراکتر استاد آشنا می‌شویم و شخصیت پردازی وجود دارد، گاهی با او همراه و گاهی از او فاصله می‌گیریم ولی بعد از این که استاد در صحنه کمرنگ می‌شود، از شخصیت پردازی حذف می‌شود.
او در مورد عنوان فیلم نیز توضیح می‌دهد که به جای نماینده کردن کاراکتر برای اساتید دانشگاه می‌شد شخصیت را دراماتیک کرد، یعنی به شخصیت چیزی اضافه می‌شد.
وی با انتقاد از اینکه نباید با انتخاب این عنوان با جایگاه استاد چنین برخوردی می‌شد، گفت: اینکه جنبش می‌تو هست مقوله‌ای است و اینکه این فیلم چه بر این واقعه افزوده است مقوله‌ی دیگری. سوال مهم اینجاست که این موضوع اجتماعی، چگونه به تصویر کشیده شده است و چگونه مخاطب فیلم را از طریق سینما با این موقعیت مواجه می‌سازد.
source