«جمال» تصویری متکثر از ابومهدی

جوان آنلاین:  نقطه اوج کتاب، حمله داعش به عراق، همکاری ایران و عراق در بیرون راندن داعش و حضور حاج قاسم و ابومهدی در مناطق جنگی است. 

«نام جهادی من ابومهدی است. توی سال‌های دانشگاه و تشکیل هسته اولیه مبارزه با صدام، همه باید اسم مستعار انتخاب می‌کردیم. همرزمان سن‌وسال‌دارتر، کنیه‌هایشان را انتخاب کردند. من، اما هنوز ازدواج هم نکرده بودم. به خاطر علاقه‌ام به حضرت صاحب‌زمان (عج) می‌خواستم اسم ایشان را استفاده کنم و بعد‌ها هم به خاطر تحصیلم در رشته عمران، اسم جهادی من شد: ابومهدی المهندس»

کتاب «جمال» شرح زندگی «جمال جعفر ابراهیم» یا آن طور که در ایران به گوش ما آشناتر است، «ابومهدی المهندس» است. 

راوی اصلی کتاب منشی ابومهدی است که به تازگی به دفتر ایشان منتقل شده. از ابتدای کتاب با او و کنجکاوی‌هایش درباره زندگی ابومهدی همراه می‌شویم. او برای کامل‌کردن پازل روایتش به هر کس از همراهان ابومهدی که می‌رسد، سؤال می‌پرسد. در بخش‌هایی هم از خود ایشان درباره مقطع یا حادثه‌ای خاص جویا می‌شود. علاوه بر اینها راوی، مشاهداتش از منشی ابومهدی در دفترش و مدیریت امور حشدالشعبی را ثبت کرده است. نویسنده کوشیده است، با بهره گرفتن از راویان متعدد و نزدیک به ابومهدی، تصویری دست اول و چند وجهی از زندگی و زمانه ایشان ارائه دهد. علاوه بر اینها کتاب تصویری از عراق بعد از صدام و اشغال امریکایی‌ها ارائه می‌دهد که برای مخاطب ایرانی تازه و بدیع است. تصویری که اطلاعاتی نظیر تحزب و شرایط سیاسی، وضعیت دانشگاه‌ها و روشنفکران عراقی، نسبت‌شان با مقاومت و حتی آداب و رسوم و زیست روزمره مردم عراق را شامل می‌شود. 

ما با همراه با کنجکاوی سؤالات راوی صفحات کتاب را ورق می‌زنیم و گام‌به‌گام با زندگی ابومهدی بیشتر آشنا می‌شویم. نویسنده تلاش کرده تا روایت‌های متکثر که راوی اصلی جمع‌آوری می‌کند را ذیل یک خط داستانی منظم کند. اما به خاطر تعدد راوی‌های فرعی، مخاطب نمی‌تواند خط داستانی را پی‌بگیرد و بین زمان‌های مختلف گیج می‌شود. مثلاً خود ابومهدی درباره دوران جوانی و حزب الدعوه خاطراتی را تعریف می‌کند و چند صفحه بعد، همرزم ایشان درباره نجات «آمرلی» صحبت می‌کند. این تکثر و نوع خط روایی داستان اگرچه سوژه را از وجوه مختلفی به خواننده می‌نمایاند، اما کار مخاطب را برای پیگیری روایت و همراهی با آن سخت می‌کند. 

خط سیر کتاب از جوانی و نخستین روز‌های مبارزه دانشجویی ابومهدی آغاز می‌شود و در ادامه به فرار ایشان به کویت و مهاجرت به ایران، تشکیل و تقویت سپاه بدر می‌پردازد. نقطه اوج کتاب حمله داعش به عراق، همکاری ایران و عراق در بیرون راندن داعش و حضور حاج قاسم و ابومهدی در مناطق جنگی است. راوی برای بیان حقایقی کمتر شنیده شده از آن روز‌ها به سراغ هم‌رزمان و سربازان این دو فرمانده می‌رود و داستان خود را کامل می‌کند. 

مطالعه این کتاب برای مشتاقان تاریخ معاصر ایران و عراق و علاقه‌مندان به تاریخ شفاهی «مقاومت» در منطقه غرب آسیا مفید است.