حاضر بودم در نقش نواب گلوله بخورم

جوان آنلاین: سیدحسام‌الدین نواب‌صفوی در سال ۱۳۵۳ در تهران به دنیا آمد و تا به امروز در آثار متعدد زیادی به ایفای نقش پرداخته است. شغل اصلی حسام‌نواب صفوی وکالت است و آکتوری، پیشه دوم او محسوب می‌شود. نواب‌صفوی با مجموعه کیف انگلیسی مرحوم ضیاءالدین دری شناخته شد و بعد‌ها در فیلم‌ها و سریال‌های دیگری همچون شمعی در باد، ازدواج به سبک ایرانی، ابراهیم خلیل‌الله، وقتی همه خوابیم، نهنگ عنبر ۲، روشن‌تر از خاموشی، برابر با اصل و کلاه پهلوی بازی کرده است. او در سریال معمای شاه به کارگردانی محمدرضا ورزی ایفاگر نقش شهید سیدمجتبی نواب‌صفوی بود. این اثر سومین همکاری نواب‌صفوی با ورزی پس از دو سریال سال‌های مشروطه و تبریز در مه به‌شمار می‌رفت. «جوان» به بهانه ۲۷ دی‌ماه سالروز شهادت سیدمجتبی نواب‌صفوی با او گفت‌و‌گو کرده است. 

 شایعه‌ای وجود دارد که شهید نواب‌صفوی پدرعموی شما بودند. 

فقط یک چیز را به شما بگویم؛ نواب‌صفوی‌ها همه با هم فامیل هستند، فامیل نزدیک هم هستند. 

اسماعیل نواب‌صفوی چطور؟

 اسماعیل نواب‌صفوی، ملقب به نواب صفا عموی من بودند. شاعر و ترانه‌سرای معاصر و سرآینده ترانه معروف‌ای خلیج فارس. 

خودتان به شخصه و به‌خصوص قبل از سریال معمای شاه چقدر از شهید نواب‌صفوی شناخت داشتید؟

از روزی که به مدرسه رفتم، اولین سؤالی که سر کلاس باید پاسخ می‌دادم نسبتم با شهید نواب‌صفوی بود. به‌طور طبیعی وقتی یک سؤال را مرتب از انسان می‌پرسند، کنجکاو می‌شود که برود درباره آن شخصیت تحقیق کند. اتفاقاً این تحقیقات خیلی هم جامع بودند. اینقدر شخصیت شهید نواب‌صفوی برایم جذاب به نظر می‌آمد که وقتی پیشنهاد بازی در سریال معمای شاه را دریافت کردم با اینکه ایفای نقش ایشان دشوار به نظر می‌رسید و تطابق چهره من با صورتشان هم سخت بود، با این حال تصمیم به بازی گرفتم. اصولاً بازی در نقش شخصیتی که معاصر بوده و بسیاری هم از نزدیک او را دیده‌اند کار آسانی نیست. با وجودی اینکه بازی در سریال معمای شاه نزدیک به چهار سال طول کشید، اما از نتیجه کار راضی بودم. خیلی‌ها می‌گفتند غیرممکن است حسام به‌خاطر یک نقش موهایش را از ته بزند، اما من گفتم برای شهید نواب همه کار می‌کنم، حتی گلوله هم می‌خورم. برای همین تصمیم گرفتم سکانس تیرباران شهید نواب‌صفوی آخرین سکانس بازی‌ام در سریال باشد. از آنجا که در این سکانس از فشنگ‌های واقعی استفاده می‌شد، نمی‌خواستم کارم ناتمام بماند، یعنی تا این حد روی کار حساسیت داشتم. 

تصویربرداری سریال به ترتیبی پیش رفت که سکانس آخر دقیقاً همان سکانس پایانی فیلمنامه باشد؟

بله، دقیقاً. 

در جمع‌های خانوادگی و فامیلی از شهید نواب‌صفوی سخنی به میان می‌آید و درباره ایشان صحبت می‌شود؟

بله، صحبت می‌شود. صحبت از شهید نواب همیشه در جامعه و نظام بوده و هست. می‌گویند‌ای کاش نواب الان زنده بود. من هم می‌گویم کاش شهید نواب در این برهه زنده بود. امروز که شاهد فساد اقتصادی و اختلاس در کشور هستیم، حضور امثال شهید نواب‌ها می‌توانست خیلی به ما کمک کند. 

با وجود سپری شدن چند سال از نمایش معمای شاه، نظرتان درباره این سریال چیست؟

من مورخ نیستم، اما آنچه از شهید نواب‌صفوی در این سریال نشان داده شد، کاملاً مستند و منطبق با اسناد و مدارک تاریخی بود. من حتی پرونده موجود از شهید در کلانتری را خواندم. در مورد بقیه شخصیت‌ها هم بعید می‌دانم تحریفی صورت گرفته باشد. ممکن است برخی از اقدامات مثبت رخ داده در رژیم گذشته نشان داده نشده باشد، اما تحریفی هم شکل نگرفته است. 

چه نظری درباره کیفیت شخصیت‌پردازی کاراکتر شاه در این سریال دارید؟

شخصیت شاه هم عین کتب تاریخی و اسناد و اطلاعات محرمانه بود. همان چیزی که همه دیده بودند. وقتی شاه را با آن شمایل و خصوصیات دیده بودند دیگر نمی‌توانستیم چیز دیگری نشان دهیم. آقایان نورعلی و کیا هم خیلی خوب از پس بازی دوران جوانی و میانسالی این شخصیت برآمدند. البته خود من اطلاعات چندانی از شخصیت شاه نداشتم. 

آیا فیلم و صوتی از شهید نواب‌صفوی موجود بود که به آن مراجعه کنید؟

نه، فقط چند تصویر از ایشان وجود دارد. هنوز برخی از دوستان و همراهان شهید نواب در قید حیات هستند، مثل آقای عبدخدایی. اتفاقاً آقای عبدخدایی همیشه سر صحنه حاضر بودند. 

یعنی با این اشخاص هم صحبت و تعامل داشتید برای بهتر درآمدن نقش؟

بله، آقای عبدخدایی سر صحنه، حالات و رفتار و نحوه گفتار شهید نواب را برای من تشریح می‌کردند، به‌خصوص همان دیالوگ معروف شهید را که جوری می‌میرم که از هر قطره خونم نواب‌صفوی دیگری متولد شود. 

از دوبله‌ای که در سریال معمای شاه روی کاراکتر شما گذاشته شده بود، رضایت داشتید؟

من قبل از معمای شاه، نقش‌های تاریخی زیادی را بازی کرده بودم، مثل سیدجمال‌الدین اسدآبادی، امامقلی‌خان و لطفعلی‌خان زند. برای شهید نواب تصمیم گرفتیم که صدای خودم نباشد و با دوبله، کاراکتر کمی لطیف شود. 

چه حسی داشت بازی در نقش شخصیتی که هم واقعی است و هم قرابت فامیلی با شما دارد؟

ابتدا که برایم از محالات بود، اما از یک جایی به بعد احساس کردم بالاخره یک روزی نقش ایشان را بازی می‌کنم، به همین دلیل وقتی ماجرا شکل جدی به خود گرفت و عبای شهید نواب روی دوشم افتاد، اصلاً عوض شدم. نقش دشواری بود، اما بازخورد خوبی داشت. از لحظه‌ای که شهید نواب وارد سریال شد تا زمان اعدام، درباره شخصیت ایشان خیلی صحبت شد. اینها برایم خیلی جالب بود و مرا به وجد می‌آورد. 

کدام وجه و شاخصه شخصیتی شهید نواب‌صفوی را بیشتر می‌پسندید؟

شهید نواب یکپارچه شور بود. اولین جرقه‌های انقلاب را ایشان زد. حتی مقام معظم رهبری می‌گویند اولین جرقه‌های انقلابی بودن را شهید نواب در ذهن من ایجاد کردند. نواب‌صفوی می‌توانست مثل دیگران فرار کند و از ایران بگریزد، اما در کنار یارانش ماند و اعدام شد. این حرکت برای من خیلی مقدس است. 

در تاریخ آمده که شهید نواب در زمان اجرای حکم اعدام، یارانش را با مهربانی به اسم کوچک می‌خوانده است. 

بله، محمدم، خلیلم، اینگونه صحبت می‌کرد. 

 به هر حال، مرگ واقعه خوشایندی نیست. آیا این حال را در سکانس اعدام احساس می‌کردید؟

نه، برای خودم هم جالب بود. فکر نمی‌کنم شهید نواب هم ترسیده باشد در آن لحظه. عده‌ای می‌گویند حتی مرگ هم از ایشان می‌ترسیده از بس که شجاع بودند.