به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، پس از انتشار گزارشی با عنوان «ناشران خارجی دست و پای گرنت ایران را در پوست گردو گذاشتند» در خبرگزای تسنیم که به بررسی روند فعالیت دبیرخانه گرنت و انتشار کتابهای ناشران ایرانی در خارج از کشور پرداخته بود، برخی از فعالان فرهنگی انتقاداتی را از گزارش فعالیت گرنت در سالهای اخیر مطرح کردند.
امیربیگ‌محمدی مدیر آژانس ادبی تماس که در سه سال گذشته در معرفی طرح گرنت ایران به ناشران خارجی فعالیت داشته و تعدادی از درخواست های ناشران عرب لبنانی و عراقی به واسطه مشارکت این آژانس برای معرفی واگذاری حقوق ترجمه کتاب‌ها بوده است، در این زمینه به تسنیم گفت: پس از انتشار این گزارش و مشاهده فهرست کتابهای مشمول گرنت در سه سال گذشته، با ناشر عراقی که تعدادی از آثار پیشنهادی‌اش مشمول طرح گرنت در سال 1403 شده بود، تماس گرفته شد تا از وضعیت انتشار کتاب‌ها اطلاعاتی بدست آید، اما وی با اظهار بی‌اطلاعی از این مورد، اذعان کرد که فقط از تایید دوعنوان کتاب طی نامه رسمی گرنت مطلع شده و متاسفانه از مابقی اطلاعی نداشته که مشمول طرح گرنت شده است تا روند انتشار وهمکاری با گرنت را پیگیری کند.
بیگ‌محمدی ادامه داد: گویا نه تنها نامه‌ای به ناشر ارسال نشده بلکه در سامانه گرنت نیز امکان بارگزاری کتاب ترجمه شده و طی مراحل دیگر مهیا نشده است. شوربختانه طرح گرنت مانند طرح تاپ سازمان فرهنگ وارتباطات اسلامی، خصوصاً در سالهای اخیر شاهد نواقض و مشکلاتی بوده که به وجهه نشر ما در حوزه بین‌الملل آسیب رسانده و در این زمینه نیز مسئولین مربوطه با سهل‌انگاری و عدم اطلاع و ارتباط مناسب با ناشران خارجی و بی‌توجهی به قواعد و تعاملات بین‌المللی، ضریب بیشتری به عدم توفیقات آن داده‌اند.
بیگ‌محمدی تصریح کرد: همه می‌دانیم بیش از یکسال است که لبنان درگیر جنگ غزه و رژیم صهیونیستی است و در ماه های اخیر نیز مستقیم درگیر شده است، همه این‌ها کافی است تا شرایط یک کشور را از حالت عادی خارج شود، نباید انتظار داشته باشیم که روند فعالیت نشر در این کشورها عادی سپری شود، با این حال بعد از کسب اطلاع از ناشر لبنانی متوجه شدیم نزدیک به شش ماه است که کتابهای منتشر شده در قالب افست، تحویل گرنت شده ولی تماس‌های مکرر نماینده ناشر عرب، بی‌جواب مانده و نتیجه‌ای حاصل نشده است.
وی افزود: شاید با توجه به شرایط فعلی منطقه، برای حمایت از ناشران لبنانی که صدمات مالی قابل توجهی دیده‌اند، می‌توانستیم مبلغ حمایتی را قبل از انتشار به آنها پرداخت کنیم تا روند انتشار کتاب‌ها تسریع شود، نه تنها این شکل عمل نشد که حتی بعد از تحویل کتاب‌ها تماس‌ها بی‌پاسخ مانده است.
مدیر آژانس ادبی تماس ادامه داد: ناشران حوزه عربی به ویژه ناشران لبنانی و عراقی از ناشران حرفه‌ای بازار نشر عرب هستند، ولی متاسفانه بخش بین‌الملل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تقویت دیپلماسی فرهنگی و ارتباط موثر و پویا با بازیگران اصلی کم‌کار و کم‌توفیق بوده است. برنامه‌های حمایتی در کشورهای دیگر متفاوت با ایران است و ما نتوانسته‌ایم در این زمینه خود را بروزرسانی کنیم. با توجه به عملکرد طرح گرنت وطرح تاپ، امروز بسیاری از ناشران حرفه‌ای خارجی تمایلی به همکاری با ایران ندارند. تعداد کم آثار ثبت شده در سامانه همین موضوع را اثبات می‌کند. همکاری ناشران خارجی در این مدت نیز، نتایج تلاش آژانس‌های ادبی و ناشران علاقه‌مند بوده است.
وی ادامه داد: سیاستگذاری در حوزه بین‌الملل صرفا با مرور صفحات مجازی و خواندن گزارش‌ها و الگوبرداری سطحی یا حضور در یکی دو نمایشگاه کتاب ممکن نیست، اگر چه ما طرح گرنت را نیز تقلید کردیم که در جای خود اقدامی درست و قابل دفاع است، اما لازم است از افراد خبره وبا تجربه جهت تعامل و هم افزایی و بروزرسانی آیین‌نامه، نحوه بررسی آثار، نحوه تخصیص اعتبار و … بهره بیشتری ببریم و موانع را مرتفع سازیم.
حضور ضعیف ایران در نمایشگاه‌های بین المللی کتاب
بیگ‌محمدی تصریح کرد: نحوه تعاملات فرهنگی ما در دنیا محل اشکال است، حضور ضعیف ایران در نمایشگاه‌های بین المللی کتاب و عدم همراهی رایزنان فرهنگی، ظرفیت‌های داخلی برای حرکت در صحنه بین‌الملل را عقیم و افراد یا مجموعه‌های توانمند برای ایفای نقش موثر، تنها گذاشته است.
مطالبه برزمین مانده رهبر انقلاب
وی به مطالبه رهبری برای ترجمه معکوس اشاره کرد و افزود: این مطالبه رهبری بر زمین مانده است، علی‌رغم اینکه چندین بار در فرمایشات عمومی و خصوصی این دغدغه را مطرح نمودند، اما بروز نبودن مدیران نهادهای مختلف فرهنگی و عدم مشورت با کارشناسان باتجربه در بخش خصوصی، موجب شده که این مطالبه اجرایی نشود.
بیگ‌محمدی در پاسخ به این پرسش که مانع اصلی فعالیت آژانس‌های ادبی در ایران و ارتباط موثر با ناشران خارجی چیست، گفت: مانع اصلی، عدم سیاستگذاری جدی جهت ارتباط و همکاری با فعالین فرهنگی در خارج از کشور است. همانطور که می‌دانیم سیاست، قوانین و برنامه‌های آن می‌تواند زمینه حرکت و رشد عناصر مختلف را در فضای موجود مهیا کند. به نظرمی‌رسد واژه‌هایی از قبیل نقش دیپلماسی فرهنگی، لزوم صادرات محصولات فرهنگی و غیره بیشتر در تکمیل سخنرانی مدیران نقش موثری داشته تا در تکمیل حلقه‌های تعاملی و ارتباطی در حوزه بین‌الملل. آژانس‌های ادبی نیز متاثر از همین عدم سیاستگذاری، در سالیان اخیر افت شدیدی داشته که به نظر نمی‌رسد وضعیت بهتری در آینده داشته باشند. البته امید داریم تا در دولت چهاردهم، اتفاقات خوشایندی در این زمینه رقم زده شود.
مدیر آژانس ادبی تماس درباره احتمال افزایش بودجه طرح گرنت در دولت چهاردهم گفت: نمی‌توانم تایید کنم که توفیق طرح‌های حمایتی صرفاً به بودجه و اعتبار برمی‌گردد که البته بودجه هم بسیار مهم است. بایستی جغرافیای حمایت متنوع و متکثر باشد. آن چیزی که در آینده بیشتر از بودجه باید تغییر کند، نگرش مدیران به بخش بین‌الملل است. نگاهی سنتی و دولتی بدون در نظر گرفتن جهش‌های میدانی و برساخت‌های نوین است. چنانچه مدیران یا روش آنها تغییر نکند، با افزایش بودجه نیز، در بر همان پاشنه خواهد چرخید.
توفیق طرح گرنت نیازمند طراحی شبکه‌ای و موزاییکی و تعیین نقش هر بخش دارد
وی با اشاره به نواقص فعلی طرح گرنت افزود: شروع طرح گرنت در انتهای دولت دوازدهم نقطه آغاز خوبی بود، ولی در ادامه بروز و کارآمد نشد. توفیق طرح گرنت نیازمند طراحی شبکه‌ای و موزاییکی و تعیین نقش هر بخش دارد. ابهامات رویکردهای طرح گرنت بسیار است. هنوز طرح‌های حمایتی مانند طرح گرنت تعریف درستی از مخاطبین هدف خود ندارد. آیا نویسندگان ایرانی را حمایت می‌کند یا ناشران ایرانی؟ آیا مترجمان خارجی را حمایت می‌کند یا ناشران آنها را؟ آیا شبکه توزیع را حمایت می‌کند یا برنامه‌های ترویجی را. آیا نسبت هر مولفه و برتری آن نسبت به مولفه‌های دیگر، تناسبی با اعطای گرنت دارد یا خیر؟.مشخص نیست، نقاط اشتراک و افتراق، ضعف یا قدرت طرح گرنت با برنامه‌های حمایتی کشورهایی که قانون کپی‌رایت را پذیرفته اند چیست؟ و سوال های اساسی دیگر که تقریبا پاسخ روشنی برای آن ها وجود ندارد.
بیگ‌محمدی ادامه داد: از همه مهم‌تر، با درخواست ده یا یا پانزده عنوان کتاب در سال برای طرح گرنت، نمی‌توان ارزیابی مناسبی از نقش آن در راه‌یابی این آثار در بازارهای بین‌الملل داشت. برای مثال ترکیه سالانه بین 100 تا 150 عنوان کتاب را در سبد حمایتی خود قرار می‌دهد.این در حالی است که ترکیه با تورم 40 درصدی و تنش‌های شدید اقتصادی، توانسته طرح‌های حمایتی خود را فعال نگه دارد و برغنای برنامه‌های گذشته نیز بیافزاید.
انتهای پیام/
source