طلوع سه نسل فیلمساز در افق فیلم فجر

به گزارش ایکنا؛ جشنواره فیلم فجر در حالی امروز، 12 بهمن گام چهل‌وسوم خود را آغاز می‌کند که در طول 42 سال گذشته تلاش تمام سیاست‌گذاران، متولیان امر فرهنگ، مدیران سازمان سینمایی و از همه مهمتر هنرمندان عرصه سینما طی بیش ‌از چهار دهه عمر، دوام و بقای این رویداد بر آن استوار بوده تا همت خود را به ‌کار بندند تا مهمترین جشن سینمای انقلاب بتواند آینه‌ای تمام‌نما از هنر سینمای ایران پیشاروی مخاطبان قرار دهد.

یکی از مهمترین قلل مرتفع و قابل احترام جشنواره فیلم فجر معرفی سه نسل از کارگردانانی است که علاوه‌ بر به دوش کشیدن رسالت سینمای متعهد انقلاب شکوه‌مند اسلامی در پس گذار روایت آثار دفاع مقدس و فیلم‌هایی مرتبط با جریان انقلاب؛ بخشی از جامعه ایران را با تمامی هنجارها و ناهنجاری‌هایی‌ آن در بستر سینمای اجتماعی نمایندگی کنند.

از سوی دیگر بدون اغراق می‌توان گفت که تمامی کارگردانانی که طی بیش‌ از 45 سال از انقلاب شکوهمند اسلامی در رخدادهای بین‌المللی و معتبر سینمای جهان درخشیدند؛ همگی پرورده و معرفی ‌شده جشنواره فیلم فجر هستند.

از همین ‌رو مرور کارنامه 42ساله جشنواره فیلم فجر در معرفی هنرمندان سینمای ایران و نیز تحولاتی که این رخداد در بستر کارگردانان فیلم اولی که جشنواره فیلم فجر سکوی معرفی آنها به حوزه سینمای حرفه‌ای در بُعد ملی و بین‌المللی بوده؛ می‌تواند منظری تام و تمام از قرار گرفتن در گام چهل‌وسوم این رویداد را پیش روی مخاطبان بگشاید.

خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) با مرور 42 سال جشنواره فیلم فجر در پس ادوار برگزاری آن هم نگاهی به معرفی کارگردانان سه نسل سینمای انقلاب داشته و هم تلاش کرده تحولات این رویداد در بستر شکل اجرایی خود را که گاه به چشم‌اسفندیار این جشنواره در مسیر برگزاری بدل شده را طی گزارشی به مخاطبان خود ارائه دهد.

آنچه از خاطر می‌گذرانید تورق برگ‌های چهل‌ودو ساله جشنواره فیلم فجر در مسیر برگزاری، معرفی هنرمندان و سینماگران بنام کشورمان است.

معرفی پنج کارگردان به سینمای ایران

در سال 1363 همزمان با برگزاری سومین جشنواره فیلم فجر، برای اولین بار بخش فیلم‌های اول به جشنواره با عنوان «نخستین فیلم‌های کارگردانان» به فیلم فجر اضافه شد.

در این سال، زنده‌نام کیومرث پوراحمد با «تاتوره»؛ رسول صدرعاملی با «رهایی»؛ زنده‌نام رسول ملاقلی‌پور با «نینوا»؛ محمدعلی نجفی با «جنگ اطهر» و محمدعلی سجادی با «بازجویی یک جنایت» به عنوان کارگردانان فیلم اولی در جشنواره حضور داشتند؛ سینماگرانی که کمی بعد از این سال توانستند جایگاهی بسیار پراهمیت در شکل‌دهی سینمای ایران، بعد از انقلاب ایفا کنند.

غیبت اول بخش فیلم اولی‌ها برای چهار سال

از سال 1364 (چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر)، بخش فیلم‌های اول به کلی از جشنواره حذف شد و این شرایط تا سال 1367 (هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر) طی چهار دوره برگزاری جشنواره ادامه داشت.

هشتمین دوره جشنواره و بازگشت دوباره فیلم اولی‌ها

در سال 1368 (هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر) فیلم‌های اول و دوم کارگردانان در بخشی جداگانه از بخش مسابقه اصلی داوری شدند.

در این دوره، 16 فیلم به این بخش راه یافت که از جمله کارگردانان آنها، می‌توان به تهمینه میلانی، احمدرضا درویش، حمید سمندریان، علیرضا رئیسیان، مسعود کرامتی و فریال بهزاد اشاره کرد.

در این دوره سیمرغ بلورین به صورت مشترک به احمدرضا درویش برای فیلم «آخرین پرواز» و تهمینه میلانی برای فیلم «بچه‌های طلاق» اهدا شد.

نهمین دوره جشنواره و درخشش داریوش فرهنگ و واروژ کریم‌مسیحی

همزمان با برگزاری نهمین دوره جشنواره فیلم فجر در سال 1369 در بخش فیلم‌های اول و دوم 21 فیلم وارد رقابت شدند.

فیلم‌هایی از جمله «ابلیس» احمدرضا درویش (فیلم دوم)؛ «افسانه آه» تهمینه میلانی (فیلم دوم)؛ «پرده آخر» واروژ کریم‌مسیحی؛ «در مسلخ عشق» کمال تبریزی(فیلم دوم)؛ «دو فیلم با یک بلیت» داریوش فرهنگ (فیلم دوم)؛» سفر جادویی» ابوالحسن داودی (فیلم دوم) و «عروس» بهروز افخمی (فیلم دوم) از آثار حاضر در این بخش بودند.

سیمرغ بلورین بهترین فیلم این دوره به «سایه خیال» حسین دلیر؛ جایزه ویژه هیئت داوران به «دو فیلم با یک بلیت» داریوش فرهنگ و سه دیپلم افتخار به «تویی که نمی‌شناختمت» محمدابراهیم سلطانی‌فر، «به خاطر همه چیز» رجب محمددین و «پرده آخر» واروژ کریم‌مسیحی اهدا شد.

طلوع مجید مجیدی در دهمین دوره فیلم فجر

برای نخستین بار در سال 1370 هم‌زمان با دهمین دوره جشنواره فیلم فجر؛ دو سیمرغ بلورین به صورت مجزا به فیلم اول و فیلم دوم کارگردانان اهدا شد.

در این دوره 17 فیلم در بخش فیلم‌های اول و دوم داوری شد. مجید مجیدی با «بدوک»؛ محمدمهدی عسگرپور با «پرواز در بی‌نهایت»؛ ابراهیم فروزش با «خمره» و عزیزالله حمیدنژاد با «هور در آتش» در این رقابت حضور داشتند.

سیمرغ فیلم اول را مجیدی از آن خود کرد و سیمرغ فیلم دوم به ابراهیم فروزش و «خمره» او رسید. حمیدنژاد نیز با فیلم دفاع مقدسی «هور در آتش» جایزه ویژه هیئت داوران را گرفت.

گام یازدهم فیلم فجر و تقسیم جوایز میان سازمان‌های دولتی

25 فیلم سینمایی در سال 1371 هم‌زمان با یازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر به بخش فیلم‌های اول و دوم راه یافت. سیروس مقدم با «شکوه بازگشت»؛ ابراهیم وحیدزاده با «مجسمه» از فیلمسازان حاضر در بخش فیلم‌های اول و دوم بودند.

در این سال سیاست‌های حاکم بر مدیریت سینمای ایران در مسیر کم کردن جوایز قرار گرفت. بر همین اساس سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول به «سایه‌های هجوم» به تهیه‌کنندگی شبکه دوم سیما و به کارگردانی احمد امینی و «بر بال فرشتگان» به تهیه‌کنندگی موسسه امور سینمایی بنیاد مستضعفان و جانبازان به کارگردانی جواد شمقدری اهدا و جایزه ویژه فیلم دوم هم از آن «خون بس» به تهیه کنندگی ناصر غلامرضایی و نورمحمد تقوی به کارگردانی ناصر غلامرضایی اهدا شد.

«ایوب پیامبر» و «جنگ نفتکش‌ها» پیشتازان فیلم اولی‌ها در گام دوازدهم

دوازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر در سالی که آخرین دوره دبیری سیدمحمد بهشتی در جشنواره بود، 20 فیلم در بخش مسابقه فیلم‌های اول و دوم داوری شد.

«جنگ نفتکش‌ها» ساخته محمد بزرگ‌نیا؛ «زینت» به کارگردانی ابراهیم مختاری و «عبور از تله» ساخته غلامرضا رمضانی از فیلم‌هایی بودند که در این بخش مورد داوری قرار گرفتند.

در این دوره تعداد جوایز فیلم‌های اول و دوم افزایش یافت. سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول از آن «سجاده آتش» احمد مرادپور شد و دیپلم افتخار فیلم اول به «ایوب پیامبر» زنده‌نام فرج‌الله سلحشور تعلق گرفت. سیمرغ بلورین بهترین فیلم دوم به «جنگ نفتکش‌ها» محمد بزرگ‌نیا و جایزه ویژه هیئت داوران در بخش فیلمنامه به فریدون دانشمند برای «دره هزار فانوس» اهدا شد.

سیزدهمین دوره فیلم فجر؛ از «آدم برفی» تا «روز واقعه»

سال 1373 هم‌زمان با برگزاری گام سیزدهم جشنواره فیلم فجر، بخش مسابقه فیلم‌های اول و دوم میزبان چهره‌های جوانی بود که در سال‌های بعد نقش مهمی در سینمای ایران ایفا کردند.

در این سال که 21 فیلم اول و دوم به جشنواره راه یافته بودند، داود میرباقری با «آدم برفی» در این بخش حضور و «بادکنک سفید» جعفر پناهی وارد این رقابت شده بود. شهرام اسدی در همان سال «روز واقعه» را کارگردانی کرده و علیرضا رئیسیان «سفر» را ساخته بود. افزایش تعداد جوایز در این بخش از سیزدهمین دوره جشنواره را هم به نوعی می‌توان حاصل کیفیت فیلم‌های ارائه شده دانست.

سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول به «بادکنک سفید» و دیپلم افتخار بازیگر خردسال به آیدا محمدخانی برای بازی در همین فیلم اهدا شد. دیپلم افتخار فیلمنامه به کاظم بلوچی، رضا مقصودی و کریم هاتفی نویسندگان «کوچه و موزه» رسید. همچنین برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم دوم، شهرام اسدی برای اثر ماندگار «روز واقعه» بود. دیپلم افتخار بهترین فیلم دوم هم به «سفر» علیرضا رئیسیان رسید.

استمرار تغییر سیاست‌ها در گام چهاردهم فیلم فجر

22 فیلم اول و دوم از جمله آثار مجید مجیدی؛ همایون اسعدیان؛ عبدالحسین برزیده؛ ابوالقاسم طالبی و فریدون حسن‌پور در سال 1374 مورد داوری هیئت داوران چهاردهمین دوره جشنواره فیلم فجر قرار گرفتند.

در این سال دیگر خبری از جایزه فیلمنامه و داوری آن نبود. سیمرغ بلورین فیلم اول به «دکل» عبدالحسن برزیده اهدا شد و سیمرغ بلورین فیلم دوم به «پدر» ساخته مجید مجیدی رسید. جایزه ویژه هیئت داوران هم به «قصه‌های بازار» عبدالله علی‌مراد تعلق گرفت.

پانزدهمین دوره فیلم فجر با طعم استمرار مدیریت آزمون و خطایی

در نیمه دهه 70 افرادی چون پرویز شهبازی؛ سعید سهیلی؛ محمدحسین حقیقی؛ عباس رافعی؛ رفیع پیتز و فرهاد مهران‌فر بودند که با آثار مطرح خود به بخش فیلم‌های اول و دوم جشنواره رونق دادند.

در حالی در سال 1375 همزمان با برگزاری پانزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر 22 فیلم اول و دوم مورد قضاوت قرار گرفتند که این رویداد در سال آینده خود آبستن تغییراتی اساسی در مسیر برگزاری در بخش مربوط به کارگردانان فیلم اول و دوم بود.

سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول در دوره پانزدهم از آن «مسافر جنوب» ساخته پرویز شهبازی شد و دیپلم افتخار بهترین فیلم اول به «مردی شبیه باران» ساخته سعید سهیلی رسید. همچنین سیمرغ بلورین بهترین فیلم دوم به «براده‌های خورشید» به کارگردانی محمدحسین حقیقی و جایزه ویژه هیئت داوران به «موشک کاغذی» فرهاد مهران‌فر اهدا شد.

آغاز دولت اصلاحات و غیبت دوم و 5 ساله فیلم اولی‌ها در جشنواره فجر

سال 1376 با تغییر دولت، روی کار آمدن دولت اصلاحات و تغییر مدیریت سینما؛ بخش فیلم‌های اول و دوم بار دیگر از پیکره جشنواره فیلم فجر برای دومین بار در مسیر برگزاری این رخداد خارج شد و این وضعیت تا پایان دهه هفتاد و همچنین در بیستمین دوره جشنواره در سال 1380 یعنی طی گذار 5 سال ادامه یافت.

دست کوتاه اولین ساخته اصغر فرهادی از جایزه در فجر 21

بعد از پنج دوره حذف بخش فیلم‌های اول از جشنواره فجر در سال 1381، همزمان با برگزاری بیست‌ویکیمین دوره فیلم فجر بار دیگر فیلم اولی‌ها شانس حضور در بخش مستقل داوری را به دست آوردند.

یکی از نکات قابل توجه در مورد بخش فیلم‌های اول بیست‌ویکمین دوره جشنواره فجر اعطای سیمرغ بلورین به «گاگومان» محمد رسول‌اف و بی‌نصیب ماندن «رقص در غبار» نخستین فیلم اصغر فرهادی از جایزه بود.

در این دوره 27 فیلم اول مورد داوری قرار گرفتند و هیئت داورانی مستقل به عنوان داوران فیلم‌های اول آثار پذیرفته شده در این بخش را داوری کردند.

«بوتیک» حمید نعمت‌الله و تسخیر بیست‌ودومین دوره فیلم فجر

سال 1382 هم‌زمان با برگزاری بیست‌ودومین دوره جشنواره فیلم فجر بار دیگر فیلم‌های اول و دوم در کنار هم مورد داوری قرار گرفتند و 28 فیلم شامل آثار کارگردانانی چون اصغر فرهادی؛ عبدالرضا کاهانی؛ علیرضا امینی؛ سامان سالور؛ حمید نعمت‌الله؛ محمدمهدی عسگرپور؛ مهدی کرم‌پور؛ ایرج کریمی و رهبر قنبری به نمایش درآمد.

در این سال حمید نعمت‌الله که سال‌ها به عنوان دستیار مسعود کیمیایی در سینما کار کرده بود با فیلم «بوتیک» خود را به عنوان کارگردانی خوش ذوق معرفی کرد. این کارگردان در جلب نظر داوران نیز موفق بود و سیمرغ بلورین را از آن خود کرد.

زلزله کاهش فیلم اولی در بیست‌وسومین دوره جشنواره

سال 1383 و در گام بیست‌وسوم جشنواره، درست یک سال بعد از آن که 28 فیلم در بخش اول و دوم در جشنواره بیست‌ودوم فیلم فجر مورد داوری قرار گرفت؛ اینبار در گام بیست‌وسوم جشنواره تعداد آثار به نصف رسید و داوران به ارزیابی 15 فیلم نشستند.

علی رفیعی با «ماهی‌ها عاشق می‌شوند»؛ زنده‌نام نادر طالب‌زاده با «بشارت منجی»؛ پرویز شیخ‌طادی با «پشت پرده مه» و بیژن میرباقری با «ما همه خوبیم» از فیلمسازانی بودند که اثر اول یا دوم خود را به جشنواره ارائه کردند. هرچند در رقابت با این فیلمسازان رضا اعظمیان با «مرزی برای زندگی» سیمرغ بلورین را دریافت کرد.

تغییر پشت تغییر در سیاست اجرایی این‌بار در فجر 24

مانی حقیقی؛ مونا زندی‌حقیقی و مازیار میری در سال 1384 در گام بیست‌وچهارم جشنواره فیلم فجر وارد رقابت فیلم اول و دومی‌ها شدند. در این سال 17 فیلم اول و دوم به جشنواره راه پیدا کرده بود و در این دوره برای بار دیگر سیمرغ بلورین بخش فیلم اول و دوم تفکیک شد.

سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول به «عصر جمعه» مونا زندی‌حقیقی رسید و برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم دوم هم «شاهزاده ایرانی» محمد نوری‌زاد بود.

دولت احمدی‌نژاد؛ جشنواره 25 فیلم فجر و آغاز عصر «اخراجی‌ها»

سال 1385 با روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد یک سال از تغییر و تحولات در مدیریت سینما می‌گذشت؛ در این زمان با وجود آنکه دبیر جشنواره تغییر نکرده بود اما بخش فیلم‌های اول دست‌خوش تغییراتی شد. فیلم‌های دوم از این بخش کنار گذاشته شدند و فقط آثار اول کارگردانان داوری شدند.

این بخش هم میزبان فیلم «اخراجی‌ها» به کارگردانی مسعود ده‌نمکی شد. فیلم تجربه‌گرایی چون «باز هم سیب داری؟» بایرام فضلی و نیز فیلم «پابرهنه در بهشت» بهرام توکلی در این لیست قرار گرفتند.

البته در پایان کار داوری‌ها سه فیلم از 17 اثر راه یافته به جشنواره صاحب جایزه شدند. یک سیمرغ بلورین و دو دیپلم افتخار؛ سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول به «اخراجی‌ها» مسعود ده‌نمکی رسید و دو دیپلم افتخار هم «به خدا نزدیک» است علی وزیریان و «آخرین ملکه زمین» محمدرضا عرب تعلق گرفت.

کاهش ناگهانی موج فیلم اولی‌ها در بیست‌وششمین جشنواره فیلم فجر

سال 1386 هم‌زمان با گام بیست‌وششم فیلم فجر بعد از آنکه تعداد قابل ‌توجهی از فیلم‌های اول طی ادوار پیشین در جشنواره مورد داوری قرار می‌گرفت؛ در این دوره تنها 9 فیلم اولی به بخش داوری جشنواره فیلم‌های اول راه پیدا کرد.

این همان سالی است که بهنام بهزادی با «تنها دو بار زندگی می‌کنیم» نظر منتقدان را به خود جلب کرد. منوچهر هادی «قرنطینه» را ساخت و مصطفی رزاق‌کریمی «حس پنهان» را کارگردانی کرد. البته سیمرغ بلورین به هیچ یک از این فیلم‌ها نرسید و سیدروح‌الله حجازی با فیلم «در میان ابرها» شاهد نشستن سیمرغ بر شانه‌های خود بود.

«تردید»، «بی‌پولی» و «اخراجی‌ها 2» به روایت فجر 27

سال 1387 در گام بیست‌وهفتم فیلم فجر گویا تعداد اندک فیلم‌ها در دوره پیشین (دوره بیست‌وششم) برگزارکنندگان جشنواره را مجاب کرد که با تلفیق دوباره‌ بخش فیلم‌های اول و دوم رونقی مجدد به این بخش ببخشد.

همچنین در سال 1387 برای نخستین بار جوایز بخش فیلم‌های اول و دوم به بخش‌های بهترین فیلم، کارگردانی و بازیگری تقسیم شد. در بخش فیلم‌های اول و دوم 23 اثر شامل «بی‌پولی» حمید نعمت‌الله؛ «پستچی سه بار در نمی‌زند» حسن فتحی؛ «تردید» واروژ کریم‌مسیحی و «یک وجب از آسمان» علی وزیریان حضور داشتند.

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به «دل‌خون» به کارگردانی محمدرضا رحمانی و جایزه ویژه هیئت داوران به «اخراجی‌ها 2» ساخته مسعود ده‌نمکی رسید. سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی هم از آن واروژ کریم‌مسیحی برای «تردید» شد و دیپلم افتخار کارگردانی به مسعود نقاش‌زاده برای «کودک و فرشته» و سامان استرکی برای «صندلی خالی» رسید.

در این دوره دو دیپلم افتخار بازیگری به حامد بهداد «دل‌خون» و مونا احمدی «کودک و فرشته» اهدا شد. همچنین دیپلم افتخار فیلمنامه هم به هادی مقدم‌دوست و حمید نعمت‌الله برای «بی‌پولی» رسید.

خط‌شکنی فیلم‌های دفاع مقدس در بیست‌وهشتمین دوره جشنواره

شروع پرهیجان فیلم «بدرود بغداد»؛ فضای وهم‌آلودی که سعی کرده بود بهرام بهرامیان در فیلم «آل» تصویر کند و نگاه تازه احمد کاوری و مهدی فیوضی به دفاع مقدس و شخصیت‌هایش در فیلم «نفوذی» همگی بخشی از حال‌وهوای 26 فیلم اول و دومی بودند که در سال 1388 در بیست‌وهشتمین دوره جشنواره فیلم فجر ارائه شد و رامبد جوان هم نخستین فیلم سینمایی خود را با نام «پسر آدم؛ دختر حوا» به این دوره از جشنواره ارائه کرده بود و «پرسه در مه» بهرام توکلی هم مورد توجه منتقدان و داوران قرار گرفت.

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به «نفوذی» به تهیه‌کنندگی جمال شورجه و حسن علیمردانی و کارگردانی مهدی فیوضی و احمد کاوری رسید و سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی هم به بهرام توکلی برای فیلم «پرسه در مه» تعلق گرفت.

«سفرسرخ» جشنواره بیست‌ونهم فجر و ادامه دومینوی تغییرات اجرایی

در گام بیست‌ونهم سال 1389 اتفاقی ویژه برای بخش فیلم‌های اول رخداد. نخست آنکه فقط فیلم‌های اول مورد داوری قرار گرفتند و دو دیگر آنکه؛ جوایز این بخش افزایش یافت و به شکل سیمرغ بلورین بهترین فیلم، دیپلم افتخار بازیگری؛ کارگردانی؛ فیلمنامه و دستاوردهای فنی اهدا شد. همچنین علاوه‌بر جوایز اصلی که در بخش بازیگری به بازیگری زن و مرد تقسیم می‌شد، لوح تقدیر و جوایزی از این دست نیز به برگزیدگان فیلم اولی تعلق گرفت.

در بیست‌ونهمین دوره جشنواره 24 فیلم اولی مورد قضاوت قرار گرفتند. فیلم حمید فرخ‌نژاد با نام «سفر سرخ» که بعد از مدت‌ها امکان نمایش در جشنواره را به دست آورده بود توانست توجه اغلب داوران را به خود جلب کند و «آینه‌های روبه‌رو» ساخته نگار آذربایجانی نیز در کسب جوایز با «سفر سرخ» رقابتی نزدیک داشت.

سیمرغ بلورین بهترین فیلم به «سفر سرخ»؛ دیپلم افتخار کارگردانی به حمید فرخ نژاد برای همین فیلم و امیر ثقفی برای فیلم «مرگ کسب‌وکار من است» اهدا شد. همچنین در بخش بازیگری دیپلم افتخار بهترین بازیگر زن به غزل شاکری «آینه‌های روبه‌رو»، دیپلم افتخار بهترین بازیگری مرد به پژمان بازغی «مرگ کسب‌وکار من است» و جایزه ویژه هیئت داوران به صادق صفایی «سفر سرخ» تعلق گرفت. برنده دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه، نگار آذربایجانی و فرشته طائرپور برای «آینه‌های روبه‌رو» بودند و دیپلم افتخار بهترین دستاورد فنی هم از آن وحید نصیریان برای «قلب سیمرغ» شد.

باز شدن پای جوایز به انیمیشن در سی‌امین جشنواره فیلم فجر

در سال 1390 همان روند دوره قبل، برای سی‌امین دوره جشنواره در بخش فیلم‌های اول دنبال شد، با این تفاوت که در این دوره به کارگردان برگزیده نیز سیمرغ بلورین اعطا شد.

رضا عطاران با فیلم «خوابم می‌آد» از کارگردانانی بود که نخستین تجربه‌اش را به جشنواره ارائه کرده بود و حمید امجد با «آزمایشگاه»؛ پیمان معادی با «برف روی کاج‌ها»؛ رضا درمیشیان با «بغض» و مهرداد غفارزاده با «گیرنده» از رقبای او بودند.

سیمرغ بلورین بهترین فیلم در این دوره به «گیرنده» به تهیه‌کنندگی محمد قهرمانی و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ساخته مهرداد غفارزاده تعلق گرفت. همچنین سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به رضا عطاران برای «خوابم میاد» رسید. لوح تقدیر از آن مانلی شجاعی‌فرد برای فیلم «میگرن» شد. دیپلم افتخار بهترین بازیگر زن به مهناز افشار برای حضور در «برف روی کاج‌ها» اهدا شد و دیپلم افتخار بهترین بازیگر مرد در دستان سعید راد برای «گیرنده» جای گرفت. در بخش فیلمنامه دیپلم افتخار بهترین فیلم‌نامه به اکبر روح؛ مهرداد موفق‌قیامی و مهرداد غفارزاده برای «گیرنده» اهدا شد و گروه جلوه‌های ویژه رایانه‌ای «تهران 1500» دیپلم افتخار بهترین دستاورد فنی را دریافت کردند. لوح تقدیر این بخش هم به روان‌بخش صادقی برای «فیلا دلفی» رسید.

ظهور کارگردانان نسل دوم از نرگس آبیار تا بهروز شعیبی در فجر 31

سال 1391 در گام سی‌ویکم جشنواره فیلم فجر، این رخداد با حذف جوایز بازیگری از بخش فیلم‌های اول؛ کاسته شدن از حجم جوایز؛ در نقطه مقابل به ‌جای اعطای دیپلم افتخار به کارگردان و برگزیده بخش دستاورد فنی سیمرغ بلورین به آنها تعلق گرفت.

در ابتدای دهه 90 نرگس آبیار؛ بهروز شعیبی؛ هادی مقدم‌دوست و محسن قرایی بودند که به‌عنوان کارگردانان نسل دوم پا به سینمای حرفه‌ای ایران گذاشتند.

سیمرغ بلورین بهترین فیلم، «دهلیز» به تهیه‌کنندگی سیدمحمود رضوی و کارگردانی بهروز شعیبی رسید. سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی در دستان هادی مقدم‌دوست برای فیلم «سر به‌ مُهر» جای گرفت. همچنین سیمرغ بلورین دستاورد فنی هنری هم به فرشاد محمدی برای فیلمبرداری «برلین منفی هفت» رسید.

سی‌ودومین جشنواره فیلم فجر در ابعاد «چند مترمکعب عشق»

سال 1392 هم‌زمان با سی‌ودومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر «چند مترمکعب عشق» به کارگردانی نوید محمودی توانست توجه بسیاری را در بخش فیلم اول جلب کند. این فیلم با آثاری ساخته هومن سیدی؛ سعید آقاخانی؛ نیما جاویدی؛ حامد محمدی و تینا پاکروان رقابت می‌کرد. در این دوره 15 اثر وارد میدان رقابت شدند.

در بخش «نگاه نو»، سیمرغ بلورین بهترین فیلم به نوید محمودی برای «چند مترمکعب عشق» تعلق گرفت و دیپلم افتخار بهترین فیلم هم به «سیزده» ساخته هومن سیدی رسید. سیمرغ بهترین کارگردانی از آن جمشید محمودی برای «چند مترمکعب عشق» شد و سیمرغ بهترین فیلمنامه به «‌حقِ سکوت» نوشته و اثر هادی نائیجی تعلق گرفت.

«احتمال باران اسیدی» و باز هم انیمیشن در گام سی‌وسوم فجر

11 فیلم در سی‌وسومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در سال 1393 در بخش «نگاه نو» وارد رقابت شدند که از جمله آنها می‌توان به «آزادی مشروط» حسین مهکام؛ «احتمال باران اسیدی» بهتاش صناعی‌ها؛ «جامه‌دران» حمیدرضا قطبی و «دو» به کارگردانی سهیلا گلستانی اشاره کرد.

حاصل این رقابت اعطای دو سیمرغ بلورین، دو دیپلم، لوح تقدیر و تندیس بلورین بود. در بخش فیلم‌های اول، سیمرغ بلورین بهترین فیلم به «چهارشنبه 19 اردیبهشت» به تهیه‌کنندگی محمدحسین لطیفی و کارگردانی وحید جلیلوند رسید. این فیلم برنده سیمرغ بلورین کارگردانی هم شد. دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه اقتباسی به ناهید بابایی و حمیدرضا قطبی برای «جامه‌دران» تعلق گرفت و سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه غیراقتباسی به بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم برای «احتمال باران اسیدی» اهدا شد. تندیس بلورین جایزه ویژه هیئت داوران به امیرحسین عسکری برای «بدون مرز» تعلق گرفت. لوح تقدیر ویژه دبیر جشنواره هم برای انیمیشن سینمایی «شاهزاده روم» به حامد جعفری و هادی محمدیان رسید.

فجر سی‌وچهارم در تسخیر فیلم اولی‌ها و «ایستاده در غبار»

سی‌وچهارمین دوره جشنواره فیلم فجر در سال 1394 مقطعی از این رویداد سینمایی بود که کارگردانان فیلم اولی کل جشنواره را تحت‌الشعاع قرار داده بودند. سعید روستایی با «ابد و یک روز»؛ محمدحسین مهدویان با فیلم «ایستاده در غبار» توانسته بودند نگاه‌ها را به خود معطوف کنند و این نشان‌دهنده ورود نسلی جوان و مستعد به عنوان نسل سوم فیلمسازان به سینمای ایران بود.

در این دوره از جشنواره سیمرغ بلورین بهترین فیلم به «ابد و یک روز» به تهیه‌کنندگی سعید ملکان رسید و سعید روستایی برای کارگردانی «ابد و یک روز» سیمرغ بلورین گرفت. همچنین سیمرغ جایزه ویژه هیئت داوران از آن محمدحسین مهدویان برای کارگردانی «ایستاده در غبار» شد.

حذف داوری مجزای فیلم اولی‌ها از گام سی‌وپنجم فیلم فجر

سال‌های 1395 و 1396 هم‌زمان با سی‌وپنجمین و سی‌وششمین دوره جشنواره فیلم فجر، شاهد درخشش فیلم اولی‌ها مانند دوره سی‌وچهارم (1394) جشنواره فیلم فجر و یا شاید سیاست دیگری بود که موجب شد برگزارکنندگان جشنواره به این نتیجه برسند که بخش فیلم‌های اول به ‌صورت مجزا دیگر وجود نداشته باشد و فقط کارگردان فیلم اولی که اثرش در بخش سودای سیمرغ پذیرفته ‌شده بود جایزه استعداد درخشان را دریافت کند!

در سال 1395 (دوره سی‌وپنجم) سیمرغ بلورین جایزه ویژه استعداد درخشان فیلم اول به منیر قیدی برای «ویلایی‌ها» اهدا شد و در سال 1396 (دوره سی‌وششم) سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول به «خجالت نکش» به کارگردان رضا مقصودی تعلق گرفت.

سی‌وهفتمین تا چهل‌ویکمین دوره جشنواره با چاشنی معرفی استعداد درخشان!

در سال 1397 هم‌زمان با سی‌وهفتمین دوره جشنواره فیلم فجر بار دیگر بخش مستقل فیلم اول به جشنواره اضافه شد و 10 فیلم اول در این سال با یکدیگر به رقابت پرداختند و درنهایت سیمرغ بلورین این بخش به «مسخره باز» به کارگردانی همایون غنی‌زاده اهدا شد.

10 فیلم اولی هم در جشنواره سال 1398 (دوره سی‌وهشتم) حضور داشتند و محمد کارت با «شنای پروانه» توانست برخی از جوایز فنی و بازیگری را برای فیلمش کسب کند؛ اما برنده سیمرغ بلورین این بخش، سعید ملکان با «روز صفر» بود.

در سال 1399 هم‌زمان با سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر هم وضعیت قبل ادامه یافت و این روند تا سال 1401 (دوره چهل‌ویکم فیلم فجر) ادامه داشت.

احیا مجدد داوری مستقل فیلم اولی‌ها در فجر 42

در سال 1402 هم‌زمان با گام چهل‌ودوم جشنواره فیلم فجر بخش مستقل فیلم اول دوباره به جشنواره بازگشت و در این بخش جوایز بهترین کارگردانی به جواد عزتی برای «تمساح خونی» و جایزه بهترین فیلم به «پرویزخان» ساخته عطا پناهی رسید.

بنا به گفته مسئولان جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، این رویداد در گام چهل‌وسوم خود که با دبیری منوچهر شاهسواری از 12 تا 22 بهمن 1403 برگزار می‌شود بار دیگر شاهد داوری مستقل و مجزای بخش فیلم اولی‌ها خواهد بود.

در چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر 13 فیلم اولی برای کسب سیمرغ بلورین با یکدیگر رقابت می‌کنند.

گزارش از امین خرمی

انتهای پیام