در سوگ خنیاگران خاموش

به گزارش ایکنا؛ سنت و رسالت رسانه در حوزه اطلاع‌رسانی، همدل شدن با فراز و فرودها؛ پست‌وبلند زیست مردمان جامعه و جهان از یک‌سو بسیار شیرین است که می‌تواند حلقه واسطی برای تمامی رخدادهای این جهان اثیری و در میان گذاشتن آن به زبان مادری مخاطبان کشوری همسو با فرهنگ و همدل با رخدادهای ملی و مذهبی آن سامان باشد.

چنین همراهی وقتی به گاه جشن و سور می‌رسد؛ فخر خبرنگار حوزه فعال رسانه را دوچندان می‌کند که می‌تواند در شادی هموطنانش و یا با نگاهی فراختر، مردمان تمامی کره‌ای که در آن زیست می‌کند، این شادی را قسمت کند اما روی دیگر آن تلخی، فقدان، سوگ و بیانِ روایت تلخی‌ها، کژی‌ها و مرگ‌هایی است که وقتی زُلف آنها به‌ نام بزرگان سرزمینش گره می‌خورد؛ این مهم، داغ و اندوه آن را دوصد چندان می‌کند.

همراه شدن با روزهای پایانی سال برای خبرنگاران حوزه فرهنگ و هنر نیز زمان و لحظه‌ای دیگر برای وداعی دوباره با نام هنرمندان عرصه‌های مختلف فرهنگ و هنر سرزمینش است.

وداعی که یکبار به گاه مواجه شدن با خبر درگذشت آنها ناچار به روایت آن است؛ بار دوم در پایان سال برای مرور، گرامیداشت و پاسداشت یاد آن نام‌ها!

آنچه در ادامه از خاطر شما می‌گذرد روایت خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) از 22 ستاره بلندنام موسیقی ملی، نواحی و خنیاگران کشورمان است که سال 1403 را به پایان نبرده‌اند.

شایان یزدی‌زاده؛ نوازنده و مدرس جوان تمبک

شایان یزدی‌زاده از هنرمندان عرصه موسیقی ایرانی در حوزه نواختن و آموزش تمبک بود که در نخستین روز فروردین 1403 خورشیدی در 37 سالگی بعد از مدت‌ها مبارزه با سرطان دار فانی را وداع گفت.

زنده‌نام یزدی‌زاده متولد 1366 که آموزش ساز را از 10 سالگی در سال 1376 اغاز کرد و از محضر هنرمندانی چون مهران امیر اصلانی، کامبیز گنجه‌ای، پژمان حدادی و ارژنگ کامکار بهره برد.

«آوای رود»، «بیان» (شورانگیز)، «باشا» و «ایل» از جمله گروه‌های موسیقی است که این هنرمند به عنوان نوازنده تنبک با آنها همکاری داشت و کنسرت‌های متعددی با علیرضا قربانی، سالار عقیلی، سینا سرلک و علی رستمیان اجرا کرده بود.

شرکت در جشنواره موسیقی فجر؛ نفر برتر جشنواره جوان سال 1386، کسب مقام برتر گروه‌نوازی حوزه هنری در سال 1386 با گروه آوای رود؛ کسب مقام دوم گروه‌نوازی در چهارمین جشنواره موسیقی دانشجویی در سال 1386 و گروه برگزیده دومین فستیوال گروه‌نوازی دانشجویان کشور از جمله درخشش‌های وی است.

ذوالفقار بیتانه؛ نوازنده پیشکسوت دوتار خراسان

استاد ذوالفقار بیتانه از هنرمندان نامی و پیشکسوت موسیقی مقامی خراسان ساز دوتار؛ در سیزدهمین روز فروردین بعد از چند روز بستری در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان دار فانی را وداع گفت.

استاد بیتانه چندی پیش از سوی کمیته ثبت ملی میراث فرهنگی ناملموس در فهرست هنرمندان حامل میراث فرهنگی در فهرست گنجینه‌های زنده بشری قرار گرفته بود از هنرمندان شاخص و پیشگام موسیقی خراسان است که در حوزه نوازندگی دوتار دارای ویژگی‌های منحصر به فرد و برجسته‌ای بود.

چنگیز عبدی‌پور؛ نوازنده نامی و پیشکسوت تنبور

زنده‌نام چنگیز عبدی‌پور (درویش)؛ تنبورنواز و کلام‌خوان شناسا و نامی موسیقی مقامی ایران‌زمین، 16 فروردین 1403 در منطقه کِرَندغرب در 80 سالگی درگذشت.

درویش عبدی‌پور که از شاگران استاد شاگرد باباغلام همت‌آبادی بود؛ خود از بازماندگان «صاحب الحان قدیم» در حوزه موسیقی مقامی، تنبور و کلام‌خوانی بود.

مجید فروغی؛ پژوهشگر موسیقی، مدیر فرهنگی و روزنامه‌نگار

مجید فروغی از نام‌های باسابقه حوزه رسانه در عرصه هنر و روابط عمومی فرهنگی و هنری بود که در 22 فروردین در 47 سالگی دیده از جهان فروبست.

زنده‌نام فروغی طی سال‌های اخیر علاوه بر فعالیت‌های پژوهشی و رسانه‌ای متعدد در عرصه فرهنگ و هنر، مدیریت روابط‌عمومی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیریت روابط‌ عمومی جشنواره‌های ملی و بین‌المللی عرصه فرهنگ و هنر و مدیریت روابط‌عمومی دفتر هنرهای تجسمی را به عهده داشت.

منوچهر پناهی‌نژاد؛ نوازنده ویولن و سازهای کوبه‌ای

زنده‌نام استاد منوچهر پناهی‌نژاد؛ متولد 1321، هنرمند پیشکسوت موسیقی؛ مدرک درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و از اعضای مؤسسه هنرمندان پیشکسوت پس از ماه‌ها مبارزه با بیماری سرطان در سن 82 سالگی روز 25 فروردین بدرود حیات گفت.

پناهی‌نژاد موسیقی را نزد پدرش آموخت. اولین ساز او ویولن و سپس سراغ درام و سازهای کوبه‌ای رفت و در ۹ سالگی نوازنده‌ای حرفه‌ای بود.

از جمله فعالیت‌های پناهی‌نژاد می‌توان به اجرا با ارکستر سمفونیک به رهبری نادر مشایخی در وین و همچنین برلین، لبنان و یونیسف اشاره کرد.

نصرالله شیرین‌آبادی؛ «صبا کوچولو»

استاد نصرالله شیرین‌آبادی؛ نوارنده پیشکسوت ویولنف نهم اردیبهشت در سن 75 سالگی بر اثر ایست قلبی از دنیا رفت.

وی از معدود موزیسین‌های نابینای کشورمان بود که با استعداد فوق‌العاده‌اش در 17 سالگی، استاد حسین تهرانی لقب «صبا کوچولو» به او داد.

زنده‌نام شیرین‌آبادی در کنار نوازندگی، در حوزه آهنگسازی، تدریس و اجرای موسیقی با بسیاری از هنرمندان نامدار موسیقی ایرانی همکاری داشته است.

عیسی قلی‌پور؛ خنیاگر موسیقی شمال خراسان

استاد عیسی قلی‌پور از مشهورترین و نامدارترین بخشی‌های شمال خراسان؛ 14 اردیبهشت پس از مدت‌ها تحمل بیماری دار فانی را وداع گفت.

این هنرمند خنیاگری موسیقی شمال خراسان که در چهارمین جشنواره موسیقی فجر تندیس طلایی مقام‌نوازی را به دست آورده بود تسلط بی چون و چرایی بر روایت‌ها و داستان‌های گوناگون و کهن داشت.

دلیل شهرت زنده‌نام عیسی قلی‌پور که او را بیشتر با نام «عیسی بخشی» می‌شناختند، با مهارتش در نواختن دوتار و خوانندگی در گویش‌های ترکی بجنوردی، کرمانجی، فارسی و ترکمنی بود.

احمد خان‌نورزایی؛ «احمد خاصه» بخشی‌های خراسان

زنده‌نام احمد خان‌نورزایی ملقب و مشهور به «احمد خاصه»، آوازخوان و دوتار نواز خراسانی؛ در غروب 23 اردیبهشت آفتابش خاموش شد.

وی خواننده و نوازنده دوتار اهل صالح آباد خراسان رضوی بود. داستان عشق و دلداداگی او به موسیقی در خراسان بزرگ خاصه زبان زد مردمان تربت جام و صالح آباد است.

فرمان مردادی؛ هنرمند پیشکسوت سازسازی

فرمان مرادی؛ که فعالیت هنری خود را در سال 1349 در مرکز حفظ و اشاعه‌ موسیقی سنتی آغاز کرد، به سبب درخشش و مهارتش بعدها سرپرست و مدرس کارگاه سازسازی این مرکز شد از هنرمندان پیشکسوت سازسازی کشورمان سوم خرداد دار فانی را وداع گفت.

 وی چندین نوع سه‌تار، تنبور، کمانچه و تار طبق الگوی اساتید گذشته‌ این سازها را تولید کرده و به دلیل موقعیت شغلی خود در مرکز حفظ و اشاعه از راهنمایی‌های هنرمندانی چون داریوش صفوت، علی‌اصغر بهاری، علی تجویدی، فرهنگ شریف، جلیل شهناز، محمود تاجبخش، غلامحسین بیگجه‌خانی و محمد مقدسی برای ساختن سازهای خود استفاده برده است.

خلیل طهماسبی؛ آخرین بازمانده موسیقی شبانی مازندران

استاد عالی‌مقام خلیل طهماسب‌عمران؛ نوازنده ساز «لَلِ‌وا» و راوی بسیاری از آواها و نغمه‌های موسیقی بومی مازندرانی که از او به عنوان آخرین بازمانده موسیقی شبانی و نی چوپانی مازندران یاد می‌شد.

وی که نامش نیز در فهرست نادره‌کاران میراث فرهنگی ناملموس کشور به عنوان گنجینه زنده بشری موسیقی شبانی ثبت شده بود؛ چهارم خرداد 1403 در 67 سالگی درگذشت.

«لیلی جان»، «چپون حال»، «سما حال»، «پرجایی حال»، «تک سری»، «گله را بردن»، «رقص حال»، «بازی حال»، «چراغ حال»، «غریبه حال»، «زاری حال»، «طالب»، «بلبل سرِ دار»، «عباس خونی»، «خدا شهمیرزادی بیمه» و «مش حال» تعدادی از قطعات اجرا و روایت شده توسط این هنرمند موسیقی مازندران هستند.

ایرج خادمی؛ نوازنده پیشکسوت تنبور

ایرج خادمی؛ متولد 1318، هنرمند پیشکسوت موسیقی نواحی کرمانشاه در حوزه ساز تنبور هشتم مرداد بعد از مدت‌ها مبارزه با بیماری سرطان در 85 سالگی دار فانی را وداع گفت.

زنده‌نام خادمی شاگرد بزرگانی چون درویش ایاز خادمی، عابدین خادمی، اسماعیل صالحی، سیدمحمود علوی، سیدولی حسینی، چنگیز فرمانی و مقام‌های تنبوری بود و از سال 1352 در خانه موسیقی کرمانشاه به آموزش جوانان و علاقه‌مندان این ساز مشغول بود.

استاد خادمی را می‌توان بنینگذار معنوی گروه «تنبور شمس» به سرپرستی استاد کیخسرو پورناظری و خوانندگی استاد شهرام ناظری دانست که آلبوم ماندگار «صدای سخن عشق» از این گروه در موسیقی مقامی ایران جاودانه شده است.

سیدعباس معین‌عباسی؛ مدرس پیشکسوت موسیقی

زنده‌نام سیدعباس معین‌عباسی، ملقب به «طباطبایی» از هنرمندان پیشکسوت عرصه موسیقی ایرانی، 17 مرداد در 88 سالگی در اصفهان دار فانی را وداع گفت.

استاد معین‌ عباسی از نابینایان فعال در عرصه موسیقی بود که در ۱۶ سالگی بر اثر تشخیص و داروی نادرست نابینا شد. این هنرمند بعد از این اتفاق بود که تلاش کرد با ورود به دنیای موسیقی مسیر جدیدی را برای خود باز کند و پس از فراگیری نوازندگی چند ساز ایرانی و کسب مهارت‌های لازم در این زمینه فعالیت‌هایش را به عنوان معلم موسیقی ادامه داد و حتی در این زمینه آموزشگاهی را نیز دایر کرد و در آن به هنرجویان نابینا موسیقی آموزش داد و از آنها برای اجراهای مختلف موسیقایی استفاده کرد.

علیرضا افتخاری از جمله شاگردان وی در عرصه موسیقی به شمار می‌رود.

یاسمن رحمتی؛ نوازنده سنتور و آهنگساز

تلخ‌ترین خبر درگذشت هنرمندان کشور در سال 1403 به زنده‌نام یاسمین رحمتی نوازنده سنتور و آهنگساز اختصاص داشت که 14 شهریور در رسانه‌ها منتشر شد.

در آن خبر چنین آمده بود که مرد و زنی جوان در منطقه پیربازار رشت توسط راکب موتورسواری مورد سوء‌قصد قرار گرفتند و ضارب نیز از محل متواری شده است. هنوز پرونده این اتفاق هولناک در دست بررسی و ابعاد آن روشن نشده است.

یاسمین رحمتی متولد 1366 در شهر اراک، آموزش سنتور را از 12 سالگی (1379) آغاز کرد.

از جمله فعالیت‌های او می‌توان به آهنگسازی و سرپرستی گروه موسیقی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، آهنگسازی و سرپرستی گروه «آوای کهن» و آهنگسازی و ضبط آلبوم «نهان» با صدای حسین علیشاپور اشاره کرد.

امین‌الله رشیدی؛ خواننده ترانه‌های ماندگار

استاد امین‌الله رشیدی از خوانندگان پیشکسوت موسیقی ایرانی بود که 20 مهر در 99 سالگی دار فانی را وداع گفت.

وی متولد چهارم اردیبهشت 1304 بود و کار آهنگسازی و خوانندگی را از سال 1327 از رادیو ایران آغاز و در مدت فعالیت مستمرش در حوزه موسیقی بیش از ۱۲۰ آهنگ ساخته است.

«جان جهان»، «افسانه»، «گل‌افشان»، «جلوه عشق» و «اشک سپیده» از جمله آثار مشهور این هنرمند هستند.

فرامرز رستمی؛ خواننده و نوازنده دو تار خراسان شمالی

زنده‌نام فرامرز رستمی خواننده، نوازنده دوتار و از بزرگان عرصه هنر خراسان شمالی، دارای مدرک درجه یک هنری در بخش ترانه‌خوانی شانزدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران و دارنده افتخارات هنری بود که 23 مهر ماه دار فانی را وداع گفت.

سیداحمد مراتب؛ خواننده و مقام‌دان موسیقی ایران

استاد سیداحمد مراتب از خوانندگان پیشکسوت موسیقی ایرانی که نامش از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به عنوان «گنجینه زنده بشری در زمینه حفظ و آموزش آواز مذهبی بر اساس دستگاه‌های آواز اصیل ایرانی» به ثبت رسیده و در سال 1331 در اصفهان متولد شده بود که چهارم آذر در 72 سالگی بر اثر سکته قلبی بدرود حیات گفت.

استاد مراتب که از نخستین شاگردان تاج اصفهانی بود و از طرف او ملقب به «دره التاج» شده بود؛ در شش سالگی و پس از درخشش در آزمون قرائت قرآن، توسط مدیر مدرسه به زنده‌نام عبدالحسین سپهری‌نژاد که از شاگردان سیدرحیم اصفهانی بود، به دلیل استعداد درخشان و خیره‌کننده مراتب در آواز برای فراگیری ردیف‌های آوازی معرفی شد.

وی، نخستین ایرانی بود که بر بام کعبه اذان گفت. ابتدا در سال ۱۳۵۲ در حال طواف، زمانی که پرده حجر اسماعیل باز شده بود به پشت بام کعبه رفت و در آنجا مناجات حضرت علی(ع)؛ «لک الحمد یا ذالجود و المجد و العلی» را در دستگاه سه‌گاه اجرا کرد.

جبار رحمت‌زاده؛ هنرمند پیشکسوت موسیقی شرق خراسان

استاد جبار رحمت‌زاده مشهور به «رحمتی»، استاد آواهای مقامی خراسان‌رضوی، در سن 63 سالگی در روز 28 آبان به علت ایست قلبی درگذشت.

این چهره هنری خطه مرزی تایباد که بیشترین همکاری را در اجراهای بین‌المللی با گروه «مولانا» داشت در دوران فعالیت خود بیش از ۲۵ آلبوم از آثار مقامی و محلی به یادگار گذاشته است.

ابراهیم قادری؛ استاد «بیت» و «حیران» منطقه مهاباد

استاد ابراهیم قادری، موسیقیدان و از هنرمندان پیشکسوت «بیت» و «حیران» از اهالی مهاباد؛ در نخستین روز آذر سال جاری در 90 سالگی از این جهان اثیری رخت بربست.

زنده‌نام ابراهیم قادری با هنرمندان بزرگی مانند حسن زیرک، محمد ماملی و ملاحسین، آوازخوانی را شروع کرد و صدها قطعه موسیقی کُردی از خود به یادگار گذاشته است.

ابراهیم شهدوستی؛ خواننده پیشکسوت هرمزگان

ابراهیم شهدوستی؛ متولد 1330 شاعر، ترانه‌سرا، آهنگساز، خواننده و نوازنده هرمزگانی 10 آذر به دلیل ابتلا به سرطان ریه در بندرعباس بدرود حیات گفت.

«تورگ»، «توی بندبند مغون»، «مرد جنوبی» و «پری‌زاد شهر قصه» از آثار اوست که بارها توسط خوانندگان دیگر بازخوانی شده است.

استاد فریدون شهبازبان؛ افسانه موسیقی ایران

استاد فریدون شهبازیان؛ آهنگساز و موسیقیدان کشور که به دلیل مشکلات تنفسی در بیمارستان بستری بود، 22 دی با غم و اندوه فراوان علاقه‌مندانش چشم از جهان فروبست.

زنده‌نام استاد شهبازیان فراگیری موسیقی را از هشت سالگی و با ساز ویولن نزد استاد عطاءالله خادم‌میثاق آغاز و در 19 سالگی به عضویت ارکستر سمفونیک تهران به رهبری زنده‌نام استاد حشمت سنجری در آمد.

او در سال 1346 رهبر گروه کر و ارکستر سمفونیک رادیو شد. استاد شهبازیان در دوره مدیریت هوشنگ ابتهاج (سایه) بر موسیقی رادیو، در زمره ارکان اصلی آن به حساب می‌آمد و به رغم سن کم به دلیل خلاقیت و توانایی بالا توانست خود را به عنوان آهنگسازی خوش‌قریحه تثبیت کند. این در حالی بود که برخی از کارهای او با صدای محمدرضا شجریان و نادر گلچین در همین سال‌ها انتشار عمومی پیدا کرد.

از جمله کارهای دیگر شهبازیان ساخت موسیقی برای فیلم است که برای وی جوایز بسیاری را به ارمغان آورد. «آوار»، «شیرسنگی»، «پاییزان»، «در مسیر تندباد»، «لیلا»، مستند «سرزمین ایران» و مستند «سمفونی گمشده» و سریال‌های «معصومیت از دست رفته»، «آوای فاخته» و «کلاه پهلوی» و ده‌ها کار دیگر از جمله آثاری است که شهبازیان در زمینه موسیقی فیلم ساخت. این در حالی است که حضور مستمر در فعالیت‌های صنفی حوزه موسیقی با محوریت خانه موسیقی و رهبری ارکستر موسیقی ملی ایران از جمله فعالیت‌های مرحوم شهبازیان در سال‌های پایانی عمرش بوده است.

شهریار مسرور؛ آهنگساز و خواننده

شهریار مسرور، خواننده که بر اثر نارسایی کبدی در 15 بهمن در بیمارستان شهدای تجریش از دنیا رفت؛ از خوانندگان موفق دهه ۹۰ خورشیدی محسوب می‌شد.

از مهم‌ترین آثار شهریار مسرور می‌توان به همکاری با فیلم «هوو» به کارگردانی علیرضا داوودنژاد اشاره کرد.

علی‌اکبر رحیمی؛ صدای ماندگار مناجات‌خوان

استاد علی‌اکبر رحیمی؛ خواننده، ردیف‌دان و مناجات‌خوان خراسانی مکتب آوازی و هنری غلامحسین ظهیرالدینی و از ذاکران اهل بیت(ع)؛ 13 اسفند دار فانی را وداع گفت.

زنده‌نام رحیمی، هنرمند خطه خراسان، ردیف‌دان آوازهای ایرانی و مناجات‌نامه‌خوان، استاد آوازهای سنتی و مسلط به دستگاه‌های موسیقی بود. او در بسیاری از محافل ازجمله ‌مراسم‌های معنوی ماه مبارک رمضان و مناجات‌های نیمه‌شب سحرگاهی اجرا داشت.

به گفته بسیاری از کارشناسان عرصه موسیقی آیینی عنوان «صدای ماندگار مناجات» به درستی برازنده‌اش بود و با نوای گرم و طنینی خوش، عشق را زمزمه می‌کرد و در منقبت خاندان نبوت، دل‌های بسیاری را به سوی حقیقت رهنمون می‌ساخت.

خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) برای تمامی رفتگان عرصه هنر موسیقی و خنیاگری کشور در سال 1403 آرزوی غفران الهی دارد و برای خانواده دوست‌داشتنی و شریف موسیقی کشورمان در سال جدید آرزوی سلامتی، تحقق تمام اهداف و آرزها را از درگاه خداوند سبحان مسئلت می‌کند.

گزارش از امین خرمی

انتهای پیام