به گزارش ایکنا؛ سنت و رسالت رسانه در حوزه اطلاعرسانی، همدل شدن با فراز و فرودها؛ پستوبلند زیست مردمان جامعه و جهان از یکسو بسیار شیرین است که میتواند حلقه واسطی برای تمامی رخدادهای این جهان اثیری و در میان گذاشتن آن به زبان مادری مخاطبان کشوری همسو با فرهنگ و همدل با رخدادهای ملی و مذهبی آن سامان باشد.
چنین همراهی وقتی به گاه جشن و سور میرسد؛ فخر خبرنگار حوزه فعال رسانه را دوچندان میکند که میتواند در شادی هموطنانش و یا با نگاهی فراختر، مردمان تمامی کرهای که در آن زیست میکند، این شادی را قسمت کند؛ اما روی دیگر آن تلخی، فقدان، سوگ و بیانِ روایت تلخیها، کژیها و مرگهایی است که وقتی زُلف آنها بهنام بزرگان سرزمینش گره میخورد؛ این مهم، داغ و اندوه آن را دوصد چندان میکند.
همراه شدن با روزهای پایانی سال برای خبرنگاران حوزه فرهنگ و هنر نیز زمان و لحظهای دیگر برای وداعی دوباره با نام هنرمندان عرصههای مختلف فرهنگ و هنر سرزمینش است.
وداعی که یکبار به گاه مواجه شدن با خبر درگذشت آنها ناچار به روایت آن است؛ بار دوم در پایان سال برای مرور، گرامیداشت و پاسداشت یاد آن نامها!
آنچه در ادامه از خاطرتان میگذرد رد؛ نشان؛ نام و یادی از 23 نویسنده؛ مترجم؛ شاعر؛ محقق، پژوهشگر و چهره ماندگار عرصه فرهنگ و ادب کشورمان است که رجزدن دفتر روزگار سال 1403 را نتوانستهاند به آخرین برگ آن برسانند.
خداحافظی با نخستین مترجم تاریخ تحلیلی هنر جهان
نهمین روز فروردین 1403 خورشیدی در کنار شکوفایی طبیعت اولین خبر تلخ چیده شدن گلی از بوستان ادبیات کشورمان را با خود به همراه داشت و خبر رسید که استاد محمد هوشمندویژه، مدرس و عضو هیئت علمی دانشگاه، مولف و مترجم که متولد سال 1315 در 87 سالگی دار فانی را وداع گفت.
«تاریخ تحلیلی هنر جهان» از آپجان، «فراسوی اصل لذت» از فروید، «گویا» از ژان فرانسوا ژابرن، «هنر مدیریت به روش خردمندان شرق» نوشته توماس کلری، «واقعیت درمانی» از ویلیام گلاسر از جمله آثار ترجمه شده و «دریچهای به جهان شگفتانگیز موسیقی» و «کالبدشناسی و فیزیولوژی دانشگاهی» از جمله نمونه آثار تألیفی زندهنام هوشمندویژه به شمار میرفتند.
19 فروردین و بدرود با نخستین مترجم فلسفه غرب
فروردین هنوز به پایان دهه دوم خود نرسیده بود که در نوزدهمین روز آن خبر رسید پرویز بابایی از جمله نخستین مترجمان فلسفه «دکارت» و «کانت» به زبان فارسی در 92 سالگی جامعه ادیبان و مترجمان کشور را تنها گذاشت.
زندهنام پرویز بابایی، مترجم و نویسنده، که سال 1311 دیده به جهان گشوده بود قریب به 20 جلد کتاب اغلب در حوزه فلسفه غرب، تاریخ عرب و یونان را به عنوان نسل نخست مترجمان و نویسندگان علمی-پژوهشی کشور برای هموطنانش ترجمه و تالیف کرده بود.
«تاریخ عرب در قرون جدید»، «کانت و فلسفه معاصر»، «فلسفه تجربهگرا»، «از سقراط تا سارتر»، «فرهنگ اصطلاحات فلسفه»، «اومانیسم و سوسیالیسم»، «دموکراسی و انقلاب»، «زمینه تکامل اجتماعی» و «مکتبهای فلسفی از دوران باستان تا امروز» از جمله شناساترین آثار ترجمه و تالیفی زندهنام بابایی به شمار میرود.
درگذشت مصحح «ترجمه قرآن ماهان»
و فروردین قصد زدن رد تلخی بر چیدن گلهای باغ معرفت و ادب فارسی در دامنه نویسندگان، مترجمان و محققان کشورمان را نداشت و بر برگه روز 22 فروردین 1403 رد غمبار خداحافظی با استاد محمود مدبری، استاد دانشگاه و مصحح نامآشنای و شهید کشورمان ثبت شد.
زندهنام مدبری 15 شهریور 1335 خورشیدی دیده به جهان گشوده بود و 22 فروردین در 68 سالگی بر اثر بیماری سرطان دار فانی را وداع گفت.
گردآوری «اشعار شیخ نجمالدین رازی»، «دیوان نجیب گلپایگانی»، «دیوان عماد فقیه کرمانی»، «شاعران بی دیوان»، «فرهنگ لغات نثرهای فنی و مصنوع»، تصحیح «ترجمۀ قرآن ماهان»، «غازان نامه منظوم»، «تراجم الاعاجم» و «سرمه سلیمانی» تنها گوشهای از آثار منتشر شده استاد محمود مدبری به شمار میروند.
اسطورهشناسی به نام محمدعلی علومی
شانزدهمین روز بهشتی اردیبهشت ماه1403 طعم تلخی به خود گرفت و خبر داد که استاد محمدعلی علومی، اسطورهشناس، پژوهشگر و طنزپرداز متولد 16 فروردین 1340 کشورمان در بَم زیبا در سن 61 سالگی دوستداران ادبیات کشورمان را تنها گذاشت.
رمان «آذرستان» زندهنام علومی در سال 1377 از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب برگزیده سال معرفی شد و رمان طنز «شاهنشاه در کوچه دلگشا» او نیز اثر برتر «30 سال رمان طنز ایران» شد.
از دیگر رمانهای معروف زندهنام علومی میتوان به «سوگ مغان»، «آذرستان»، «ظلمات»، «اندوهگرد»، «پریباد»، «داستانهای غریب مردمان عادی»، «هزار و یک شب نو»، «خانه کوچک» و «عطای پهلوان» اشاره کرد.
چشم فرو بستن راوی دفتر صوفی
آخرین چکه اردیبهشت 1403 نیز مصادف شد با خداحافظی غمین با مونا علیمددی، مدرس زبان و ادبیات فارسی، که بسیار زود و تنها در 43 سالگی به عنوان متولد سال 1360 به سبب بیماری، جامعه ادبی ایران و دوستداران حوزه ادبیات عرفانی را تنها گذاشت.
«دفتر صوفی؛ شرح و توضیح ۱۵ نثر عرفانی به همراه مقدمه در تاریخ تصوف و تقسیمبندی نثرهای عرفانی»، تصحیح کتاب «علم بدیع» نوشتۀ محمدحسین فروغی و «مولف، اصطلاحی تازه در نقد» نوشته اندرو بنت از جمله آثار زندهنام علیمددی شناخته میشوند.
پرواز دختری که سخت از پدر نشان داشت
اما بدون تردید هر چند مرگ و فراغ تلخ و اندوهگین است ولی رد و نشان یکی از تلخترین اخبار درگذشت چهرههای ادبی و فرهنگی کشورمان را میتوانیم در پنجم خرداد 1403 و انتشار خبر درگذشت نیلوفر امرایی دختر استاد اسدالله امرایی، مترجم نامآشنا و منتقد ادبی شناخته شده کشورمان مشاهده کنیم.
زندهنام نیلوفر امرایی مترجم و روزنامهنگار متولد 1367 که در 36 سالگی جهان اثیری را وداع گفت.
«آشپزخانه خانم گیلاس»، «با یک فکر بکر چه کار میتوان کرد»، «ساعتها: کتاب فعالیت همراه با نقاشی، رنگآمیزی و برچسب» و «آموزش در خانه (عددها)» از جمله کتابها و یادگارهای ماندگار او برای دوستداران ادب فارسی به شمار میرود.
پرواز شاعر «از بوف کوریها و…»
استاد عزیز شبانی، مدرس دانشگاه و شاعر، متولد 29 بهمن 1331 خورشیدی در فیروزآبادِ فارس بود که هفتم خرداد ماه در 72 سالگی رخت از دنیای فانی بربست.
«از بوف کوریها و…» (مجموعه رباعی) و «آهِ آهو» (مجموعه غزلها) از آثار این شاعر فقید و مدرس ادبیات کشورمان به شمار میرود.
هفتم خرداد، دومین شاعر و اینبار سیدصدرا روحانی
زندهنام استاد سیدصدرا روحانی، شاعر و منتقد ادبی پیشکسوت کشورمان متولد 1318 در رودسر زیبا بود که او نیز خبر آسمانی شدنش روز هفتم خرداد رسانهای شد.
«گیسوان خواهری بید»، «آقا معلم» و «ماه شقایق گلو» از جمله دفاتر و مجموعه شعرهای منتشر شده زندهنام روحانی به شمار میرود.
خداحافظی با منوچهر حسنزاده؛ موسس نشر مروارید
جامعه فرهنگی و خانواده ادبیات کشورمان را تنها نویسندگان، مترجمان، شاعران، محققان و پژوهشگران شکل نمیدهند و اگر در این میان حلقه واسطی چون ناشران در میان نباشند آثار هر چند ارزشمند نویسندگان و ادیبان کشورمان به دست دوستداران ادبیت ادبیات ایرانزمین نخواهد رسید.
در این میان هر چه عمر نشر طولانیتر و سابقه فعالیت آن عمیقتر باشد به تحقیق تاثیرگذاری و شناسا بودنش میان اهالی و دوستداران یار مهربان بیشتر و بیشتر خواهد بود.
از همین رو بود وقتی خبر درگذشت زندهنام منوچهر حسنزاده، مدیر انتشارات «مروارید»؛ از قدیمیترین انتشاراتیهای کشورمان که متولد 1312 بود و در 91 سالگی در آمریکا منتشر شد تاثیر این خبر با سرعت بالایی جامعه ادبی کشورمان را درنوردید.
منوچهر حسنزاده فوقلیسانس علوم اجتماعی داشت و سال 1359 از ارتش بازنشسته شد و از همان زمان به شکل تماموقت زمان خود را مصروف کار نشر و توسعه فعالیتهای انتشارات مروارید کرد.
خداحافظی با نخستین مترجم آناتول فرانس
هفتمین روز مرداد خبر درگذشت استاد محمدتقی غیاثی، ناقد ادبی شهیر و از نخستین مترجمان علمی و تطبیقی ادبیات فرانسوی کشورمان که متولد 1311 در خمامِ گیلان بودند در 82 سالگی و در فرانسه منتشر شد.
نخستین ترجمههای «آناتول فرانس» و «لوسین گلدمن» از فرانسه به فارسی توسط زندهنام استاد غیاثی در کشورمان صورت گرفته بود.
«خدایان تشنهاند» اثر آناتول فرانس، «سهم سگان شکاری» اثر امیل زولا، «دلهره هستی» اثر آلبر کامو، «هفته مقدس» اثر لویی آراگون و «نقد تکوینی» اثر لوسین گلدمن از جمله ترجمههای متعدد اما شناسا و جریانساز مترجم فقید کشورمان به شمار میرود.
شاعری که روحش نیمایی به «نیما» پیسوت
نهمین روز شهریور خبر درگذشت یکی از خونگرمترین و بشاشترین ترانهسراها و شاعران کشورمان که اشعار و ترانههای او حافظه چهار نسل از ایرانیان را میزبان میکرد در شرایطی به سبب عارضه مغزی منتشر شد که مدتها بود دوستداران محمدعلی بهمنی، متولد 1321 دزفول دعا میکردند بار دیگر شاهد آن خنده شیرین روی صورت شاعر و ترانهسرایشان و پوشیدین رخت عافیت بر تن او باشند؛ اما دریغ و افسوس که چنین نشد و روح بهمنی که همیشه میگفت به تمامی «نیمایی» است به مرشد و مرادش نیما یوشیج پیوست.
«باغ لال»، «در بیوزنی»، «گاهی دلم برای خودم تنگ میشود»، «این خانه واژههای نسوزی دارد»، «شاعر شنیدنی است»، «چتر برای چه، خیال که خیس نمیشود» و «من زندهام هنوز و غزل فکر میکنم» سهمی از گرانسنگترین دفترهای شعر و ترانه او به شمار میروند.
خداحافظی با چهره ماندگار ادبیات
استاد زندهنام جلیل تجلیل؛ مترجم، مصحح، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران متولد1312 در خوی بود که در دوازدهمین روز شهریور 1403 به سبب کهولت سن و عوارض ناشی از آن از دنیا رفت.
استاد جلیل تجلیل سال 1385 در ششمین دوره برگزاری مراسم چهرههای ماندگار کشورمان به عنوان یکی از چهرههای ماندگار ادبیات ایران معرفی شد.
«الغدیر»، «معیار الاشعار خواجه نصیرالدین طوسی»، «برگزیده متون ادب فارسی»، «معانی و بیان»، «جناس در پهنه ادب فارسی»، «نقشبند سخن»، «فنون و صنایع ادبی»، «تحلیل اشعار اسرارالبلاغه»، «مهدی کیست؟»، «شرح مشکلات تاریخ وصاف» و «کتابداری نوین در اسلام» برخی از آثار او در زمینههای تألیف، ترجمه و تصحیح به شمار میروند.
استمرار داغی شهریور و فقدان علیرضا طبایی
شهر شاعرخیز شیراز در چهاردهمین روز آذر 1323 شاهد تولد علیرضا طبایی، شاعر و ترانهسرا، کشورمان بود که سرانجام او را در 19 شهریور 1403 در 80 سالگی از دست دادیم و به سبب فقدانش به غم نشستیم.
«جوانههای پاییز»، «از نهایت شب»، «خورشیدهای آن سوی دیوار»، «شاید گناه از عینک من باشد»، «مادرم ایران»، «تندر اما ناگهانیتر»، «تاک کهنسال و خوشههای صبح» و مجموعه ترانه «عشق تو نمیمیرد» از جمله ماندگارترین آثار استاد طبایی به شمار میرود.
آخرین شب مترجم «هزار و یکشب»
استاد ابراهیم اقلیدی، مترجم و محقق «هزار و یکشب»، متولد 1327 در اقلید فارس بود که بعد از تحمل دوره طولانی بیماری سرانجام در روز 25 شهریور در 76 سالگی بدرود حیات گفت.
«افسانههای مردم مصر» اثر راجر لنسلین گرین، «قصهها و افسانهها» نوشته لئو تولستوی، «موزه نیمهشب» اثر انی دالتون، «قصهها و افسانههای مردم اسکاتلند» به روایت باربارا کِر ویلسون، «شاهزاده خوشبخت و داستانهای دیگر»، اثر اسکار وایلد، «گمشده شهرزاد»، «چرا زمین گرد است » نوشته ایزاک آسیموف، «کله کدو و مترسک در شهر زمرد» نوشته ل. فرانک باوم، «قصهها و افسانههای هند» (بازگفته جی. ای. بی. گری)، «مگره و دیوار سنگی» و «مگره و مرد نیمکتنشین» نوشته ژرژ سیمنون، «آب کردن» ای ال ولف، «قصهها و افسانههای مردم ژاپن» به روایت هلن و ویلیام مک آلپاین، «فر پرماجرا» نوشته لایولی پنلوپ، «مریخیای که برای ماندن آمده بود و داستانهای دیگر» نوشته لایولی پنلوپ، «دنیای قصهگویی»، «سفرهای سندباد» و «هسیود و هومر» تنها بخشی از حجم انبوده آثاری هستند که استاد اقلیدی در مقام ویراستار و مترجم در انتشار آنها نقش داشته است.
او که از قرآن و دین برای کودکان گفت؛ استاد محمود حکیمی
استاد عالیمقام محمود حکیمی، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان و پژوهشگر نامآشنا و دردآشنای ادبیات دینی کشورمان، متولد 9 شهریور 1323 تهران بود که سیامین روز شهریور 1403 پس از تحمل دورهای بیماری در 80 سالگی دوستدارانش را تنها گذاشت.
«اشرافزاده قهرمان»، داستانهایی از عصر ناصرالدینشاه، مجموعه چهارجلدی «هزار و یک حکایت تاریخی»، رمان «نقابداران جوان» و مجموعه ۲۲ جلدی «تاریخ تمدن» از جمله موفقترین و جریانسازترین آثار این نویسنده برجسته کشورمان هستند.
50سالگی فرزین غفوری در ششم آبان
فرزین غفوری، نویسنده، پژوهشگر و عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، متولد سال 1353 تهران بود که ششم آبان در 50 سالگی دیده از جهان فروبست.
زندهنام غفوری برای کتاب «سنجش منابع تاریخی شاهنامه در پادشاهی خسروانوشیروان» برگزیده هفدهمین دوره جایزه قلم زرین (پژوهش برگزیده در حوزۀ نقد و پژوهش ادبی)، برگزیده پانزدهمین جایزه پژوهش فرهنگی سال (پژوهش برگزیده در حوزۀ مطالعات ادبی و زبان فارسی) و نفرنخست ششمین جایزه استاد دکتر فتحالله مجتبایی (یکی از دو رساله دکتری برگزیده سال 1394 در حوزه ادبیات، عرفان و فلسفه) شد.
مرگ «آبگینه»
استاد حفیظالله ممبینی که بیشتر او را با لقب «آبگینه» اهالی شعر و ادب به خاطر سپرده و میشناسند، شاعر و داستاننویس کشورمان متولد 1321 در باغملک بود که 13 آبان در 82 سالگی جان به جانآفرین تسلیم کرد.
مجموعه شعرهای «دانههای اشک»، «چشمهسار غزل» و «مثنوی هزار و یک بیت» از آثار این شاعر پیشرو کشورمان به شمار میروند.
وداع با سومین بانوی نویسنده و ادیب کشورمان
خانواده «تجویدی» از آن خانوادههای فرهیخته ایرانزمین است که سلاله آنها در شاخههای متعدد فرهنگ و هنر کشورمان هر یک نامی شناسا و ردپایی قابل رصد دارند.
یکی از آنها استاد زهرا تجویدی، نویسنده ومنتقدادبی کشورمان متولد 1324؛ فرزند استاد علیاصغر تجویدی، آهنگساز و نوازنده فقید موسیقی ایران و همسر محمدعلی شاکریراد، هنرمند نقاش، اسطورهشناس و استاد دانشگاه بود.
بانو تجویدی در سن 79 سالگی در دوازدهمین روز آذر آتش گرفته چشم از جهان فروبست.
«گنجینه نقوش خاتم»، «آشنایی با هنرهای سنتی ایران» (با همکاری شاکریراد) و «گنجینه طلایی آشنایی با هنرهای سنتی ایران» (با همکاری شاکریراد) از یادگارهای ماندگار او به شناخته میشوند.
خداحافظی با چخوف ایران
استاد منصور یاقوتی، داستاننویس و از جمله نویسندگان پیشرو ادبیات داستانی کشورمان است که در دهههای 40 و 50 خورشیدی به سبب داستانهای کوتاه، با جملههای اخلاقی اما در عین حال نقادانه و برنده میان منتقدان ادبی کشورمان به «چخوف ایران» شهرت یافته بود.
زندهنام یاقوتی، پنجم دی 1327 در روستای کیوهنان شهرستان سُنقُر استان کرمانشاه متولد شد و هشتم دی 1403 پس از تحمل مدتها دوره بیماری، در 76 سالگی دار فانی را وداع گفت.
«آواز کوه»، «داستانهای آهو دره»، «قصههای زاگرس»، «آیین یارسان در اساطیر قوم کرد»، «حماسه بابک خرمدین»، «خرچنگ بلندپرواز»، «دهقانان»، «چراغی بر فراز مادیان کوه»، «افسانههایی از دهنشینان کرد»، «گل خاص»، «پاجوش»، «مردان فردا»، «سالهای پرخاطره»، «با بچههای ده خودمان»، «زخم» و «درخت خشک و باغ پرگل» بخشی از آثار متعدد این نویسنده خطشکن و نوآور کشورمان به شمار میرود.
پایان احیاکننده ستوننویسی طنز مطبوعاتی
سیدابراهیم نبوی، نویسنده، طنزپرداز، پژوهشگر طنز و از فعالان مطبوعاتی، متولد 22 آبان 1337 بود که ۲۶ دی 1403 در 66 سالگی درگذشت.
او از جمله احیاکنندههای ستوننویسی طنز در مطبوعات کشورمان در دهه 70 و سالهای ابتدایی پایان حماسه هشت سال دفاع مقدس به شمار میرود.
«ستون پنجم»، «بیستون»، «چهلستون»، «دایرهالمعارف ستون پنجم»، «راپورتهای یومیه» و «تذکرهها»، سه کتاب با همکاری نیکآهنگ کوثر با نامهای «در سال ۷۹/۷۸/۷۷ اتفاق افتاد»، «سانس ۶»، «یادداشتهای روزانه زندان»، «ماه عسل پاییزی»، «کاوشی در طنز ایران» (۲ جلد)، «اعتراف»، «تهرانجلس»، «سفر طولانی» و «دشمنان جامعه سالم» از جمله آثار او به شمار میروند.
خداحافظی با شاهنامهپژوه نامی ایران
استاد جلال متینی؛ متولد 1307، مورخ، محقق و متخصص در زمینه تاریخ و فرهنگ ایران (به خصوص در حوزه شاهنامهپژوهی) در 96 سالگی در آمریکا درگذشت.
«خلاصه ویس و رامین»، «منظومه حماسی کوشنامه»، «تفسیر قرآن مجید»، «پند پیران»، «هدایهالمتعلمین» و «نمونههایی از نثر فصیح فارسی معاصر» بخشی از آثار این پژوهشگر است.
بدرود نویسنده و روزنامهنگاری ادیب
زندهنام استاد پرویز مسجدی، داستاننویس وروزنامهنگار شاخص و شناس کشورمان، متولد 1317 تهران بود که در 30 بهمن 1403 در 86 سالگی آسمانی شد.
زبان فاخر و ادیبانه از جمله ویژگیهای نثر داستاننویسیو روزنامهنگاری فرهنگی زندهنام مسجدی شناخته میشود و میان خوانندگان و علاقهمندان به آثار او این مهم شهره و شناسا بود.
«بازی هر روز»، «جزیره»، «روزهای مقاومت در خرمشهر»، «با گنجشکها بودم»، «رویاهای ماندگار»، «افکار تیره» و «پاتوق» از جمله موفقترین آثار این نویسنده خوشنام و فقید کشورمان است.
خداحافظی با معرف برشت، فریش و دورنمات
استاد عالیمقام تورج رهنما؛ شاعر، نویسنده، پژوهشگر ادبی؛ استاد زبان و ادبیات آلمانی دانشگاه تهران متولد 1316 در اهواز زیبا و متوفی به تاریخ 21 اسفند 1403 خورشیدی است.
از جمله آثار رهنما به زبان فارسی هفت دفتر شعر است که آخرین آنها «پرده بگردان، بانو» است. از جمله پژوهشهای ادبی او نیز میتوان به «برشت، فریش، دورنمات» و «ادبیاتِ امروزِ آلمان» اشاره کرد.
استاد رهنما در سال 2000 میلادی جایزه ادبی شهر هانوفر را دریافت کرد و در سال 2002 نشان معبر «گوته» در شهرِ وایمار به او اعطا شد.
«در نفسِ اژدها»، «ادبیاتِ داستانی و تغزلی در ایران»، «ادبیات نمایشی در ایران» و «سیمای زن در ادبیات امروز ایران» از جمله آثار استاد تورج رهنما به شمار میروند که با زبان آلمانی نوشته و منتشر شدهاند.
خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا) برای تمامی رفتگان عرصه فرهنگ و ادبیات کشورمان در سال 1403 امید غفران الهی دارد و برای خانواده بزرگ، نجیب و شریف فرهنگی کشورمان در سال جدید (1404) آرزوی سلامتی، تحقق تمام اهداف و آرزوهایشان را از درگاه خداوند سبحان مسئلت میکند.
گزارش از امین خرمی
انتهای پیام
source