دو مأموریت سنگین امام عصر در بیان امام علی (ع)

خبرگزاری تسنیم، سعید شیری: عصر غیبت امام عصر عجل الله تعالی فرجه دورانی است که با عناوینی همچون آخرالزمان شناخته می‌شود. در این عصر، بشریت به دلیل محرومیت از هدایت مستقیم امام معصوم، با چالش‌ها و فتنه‌های گوناگونی روبرو است. نبود حضور ظاهری امام، موجب می‌شود که مردم در معرض گمراهی‌ها و انحرافات بیشتری قرار گیرند و تشخیص حق از باطل دشوارتر شود. این دوران، آزمونی بزرگ برای ایمان و اعتقاد افراد است، چرا که حفظ دین و پایبندی به ارزش‌های الهی در غیاب رهبری آشکار، نیازمند تلاش و مجاهدت بیشتری است.

وقتی به احادیث معصومین علیهم‌السلام رجوع می‌کنیم، با همین حقیقت مواجه می‌شویم. به عنوان نمونه امیر مؤمنان علیه‌السلام در سخنانی فرمود دربارۀ رسالت امام زمان عجل الله تعالی فرجه فرمود:

یَعْطِفُ الْهَوَى عَلَى الْهُدَى، إِذَا عَطَفُوا الْهُدَى عَلَى الْهَوَى؛
وَ یَعْطِفُ الرَّأْیَ عَلَى الْقُرْآنِ، إِذَا عَطَفُوا الْقُرْآنَ عَلَى الرَّأْیِ.
یعنی او هواهاى نفسانى را به متابعت هدایت الهى باز مى‌گرداند، در روزگارى که هدایت الهى را به متابعت هواهاى نفسانى در آورده باشند.
آراء و اندیشه‌ها را تابع قرآن می‌کند، در روزگارى که قرآن را تابع آراء و اندیشه‌هاى خود ساخته باشند.

فراز اول به این معناست که در دوران غیبت و قبل از ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه، مردم تمایل دارند هدایت را به سمت هوای نفسانی خود منحرف کنند. اما وقتی امام زمان ظهور کند، هوای نفسانی را به سمت هدایت برمی‌گرداند و آن را تابع هدایت الهی می‌کند؛ همچنان که اندیشمندان ممکن است بر اساس تمایلات و منافع شخصی خود، تفسیرهایی از دین و ارزش‌ها ارائه دهند که با تفسیر واقعی و اصیل آن متفاوت باشد. از دیگر سو در دنیای امروز، فرهنگ‌های مختلف و ارزش‌های متفاوتی وجود دارد که گاهی در تضاد با هدایت‌های خدا هستند؛ از جملۀ آنها نظامات اجتماعی خودبافته‌ای که متأثر از فلسفۀ غرب و شرق است. اگر افراد به جای توجه به هدایت الهی که در متن قرآن و روایات است، به دنبال تقلید و پیروی از این فرهنگ‌ها باشند، ممکن است به تدریج از مسیر درست منحرف شوند.

فراز دوم که از اهمیت بالایی برخوردار است، به این نکته تأکید دارد که در دوران غیبت، گرایش‌های مختلف فکری و عقیدتی (رأی) تلاش می‌کنند تا قرآن را به نفع خود تفسیر و تاویل کنند، نه اینکه خود را با قرآن منطبق کنند. این عمل (عطف قرآن بر رأی) منجر به تحریف معنوی قرآن و برداشت‌های نادرست از آن می‌شود.

حال چرا این مسئله خطرناک است؟
زیرا وقتی قرآن بر اساس پیش‌فرض‌ها و تمایلات ذهنی افراد تفسیر شود، دیگر پیام اصلی و منظور واقعی خداوند منتقل نمی‌شود. این تحریف، منجر به گمراهی افراد و دور شدن از مسیر حق می‌شود.

همچنین تفسیرهای متضاد و متعارض از قرآن، باعث ایجاد اختلاف و تفرقه در بین مسلمانان می‌شود. هر گروه با استناد به تفسیر خود، دیگران را متهم به انحراف می‌کند و این مسئله باعث ایجاد دشمنی و نزاع می‌شود.

از دیگر سو، برخی افراد ممکن است با تفسیر نادرست از قرآن، اعمال ناشایست و اندیشۀ تحریف‌شدۀ خود را توجیه کنند. این مسئله، منجر به ترویج فساد و بی‌عدالتی در جامعه می‌شود.

چگونه از این خطر جلوگیری کنیم؟

حداقل به سه آیه می‌توان اشاره کرد:
آیۀ اول، آیۀ هفتم سورۀ آل عمران که خداوند می‌فرماید تأویل قرآن را فقط خداوند و راسخان در علم علم دارند که بر اساس احادیث ذیل آیات، راسخان علم، همان اهل بیت وحی هستند. «وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلَّا اللهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ…» بنابراین علم قرآن نزد عترت است و در تفسیر باید به معلمان حقیقی قرآن رجوع کرد.

آیۀ دوم، 44 نحل است. خداوند می‌فرماید «بِالْبَیِّناتِ وَ الزُّبُرِ وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ»، … تا از دلایل روشن و کتب [پیامبران پیشین] آگاه شوید و بر تو نیز، قرآن را نازلکردیم، تا آنچه را که به‌‌سوى مردم نازلشدهاست براى آنها روشن سازى؛ شاید اندیشهکنند.» در این آیه، به صراحت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را به عنوان تبیین‌کنندۀ قرآن معرفی می‌کند. این وظیفۀ تبیین و تفسیر، پس از ایشان، به طور طبیعی به اهل بیت وحی علیهم‌السلام منتقل شد. بنابراین، برای فهم صحیح و دقیق قرآن کریم، مراجعه به روایات و آموزه‌های اهل بیت علیهم‌السلام امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.

آیۀ سوم، «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا…» است. در احادیث ذیل این آیه، مصداق حبل الله، امیر مؤمنان علیه السلام معرفی شده‌اند که به سایر اهل بیت هم تسری دارد. این آیه را معمولاً در مباحث وحدت بین مسلمین مطرح می‌کنند، اما اصل ماجرا، تمسک به ولایت عترت است. وقتی شیعیان در هر عرصه‌ای سعی کنند به اهل بیت وحی و علم ایشان چنگ بزنند، وحدت رویۀ بهتری نصیب آنها می‌شود تا اینکه بخواهند قرائت‌های مختلف از دین داشته باشند.

در هر صورت طبق فرمایش امیر مؤمنان علیه‌السلام گویی این چالش ادامه خواهد داشت تا اینکه امام عصر عجل الله تعالی فرجه به عنوان آخرین معلم وحی، قرآن و تفسیر آن را به جایگاه اصلی خودش بازگردانند و هر گونه تحریف و برداشت شخصی از قرآن را باطل کنند.

انتهای‌پیام/