بشنوید؛ داستان جنید بغدادی به روایت عطار نیشابوری

فرارو- داستان جنید بغدادی در تذکرة الاولیای عطار نیشابوری، تصویری روشن از سلوک معنوی، فروتنی و معرفت عارفان بزرگ سده‌های آغازین تصوف اسلامی را به‌دست می‌دهد. جنید که از بزرگان طریقت و مشهور به «سید الطایفه» است، در این تذکره نه‌تنها به عنوان عالمی فقیه، بلکه به عنوان عارفی واصل معرفی می‌شود. او با وجود احاطه‌اش بر علوم ظاهری، اهل خاموشی، مراقبه و نگاهی عمیق به حقیقت بود. عطار او را نماینده‌ی «تصوف به قاعده» می‌داند؛ تصوفی که از افراط‌های رفتاری پرهیز دارد و راه‌رفتن بر مرز شریعت و حقیقت را نشان می‌دهد.

به گزارش فرارو؛ در یکی از روایت‌های مشهور تذکره، عطار حکایتی آورده از زمانی که جنید در مجلس درس شرکت می‌کرد، اما در اثر اشارات شیخ سری سقطی، ناگهان مسیر زندگی‌اش تغییر کرد. جنید به اشاره‌ی او خلوت‌نشین شد و تا سال‌ها لب از سخن فروبست و تنها با مجاهدت و ریاضت به درجه‌ای رسید که سری سقطی او را شایسته‌ی «سخن گفتن از حق» دانست. این روایت نشان‌دهنده‌ی این است که سلوک صوفیانه در نظر عطار، نه با ادعا، بلکه با سکوت و تحمل و فروتنی آغاز می‌شود.

جنید همچنین نماینده‌ی تعادل در عرفان است؛ هم به شریعت پایبند بود و هم به حقیقت. گفته‌ی معروفش که “طریق ما در بندگی است” به‌خوبی نشان می‌دهد که نزد او، عرفان نه ترک ظاهر بلکه تعمیق باطن در دل شریعت است. داستان او در تذکرة الاولیا تصویری دقیق و انسانی از کسی است که در دل بغداد شلوغ قرن سوم هجری، در میان فقیهان و ارباب مناظره، راه سکوت، باطن‌گرایی و عشق الهی را پیش گرفت و به نمادی از عرفان سنجیده و پایدار تبدیل شد.