بازگشت نسخه‌ای گرانبها از کلیات سعدی به وطن

به گزارش خبرگزاری تسنیم، کتابخانه و موزه ملی ملک به‌مناسبت یکم اردیبهشت‌، روز بزرگداشت سعدی شیرازی، آثار ارزشمند این موقوفه فرهنگی آستان قدس رضوی(ع) در تهران را با محوریت «استاد سخن پارسی»، معرفی کرد.

کتابخانه و موزه ملی ملک سال‌هاست که در پرتوی نیک‌اندیشی حاج حسین آقا ملک، بنیانگذار و واقف این مجموعه و علاقه وی به گردآوری آثار شاعران پارسی‌گوی، دارای گنجینه ارزشمندی از نفایس خطی ادبی است که از جمله آن‌ها می‌توان به آثار سعدی، شاعر و نویسنده معروف قرن هفتم هجری قمری، اشاره کرد.

در زمان حاضر، 87 نسخه خطی ارزشمند از آثار «ابومحمد مشرف‌الدین مصلح‌بن عبدالله‌بن مشرف» متخلص به سعدی، در این موقوفه نگهداری می‌شود که منتخبی از نفیس‌ترین آن‌ها در بعضی از تالارهای موزه ملی ملک در معرض نمایش عموم گذاشته شده است، همچنین در کتابخانه ملی ملک، 10 نسخه چاپ سنگی از آثار سعدی شیرازی وجود دارد.

در تالار خوشنویسی و نگارگری این موزه نیز نمونه‌هایی از مرقعات خوشنویسی، مزین به شعرهای سعدی، به چشم می‌خورد که توسط خوشنویسان بنام کشور در دوره‌های تاریخی همچون صفویه و قاجاریه، نگاشته شده است.

کتابخانه ملی ملک دارای کتاب‌های چاپی متعددی نیز از آثار سعدی است که دراین‌بین، می‌توان به یک نسخه گلستان سعدی به‌زبان روسی با قدمت 168 سال اشاره کرد که در سال 1857 میلادی، منتشر شده است.

معرفی مجموعه خطی سعدی گنجینه

آثار خطی نظیر گلستان، بوستان، کلیات سعدی، غزلیات و ترجیع‌بند سعدی در گنجینه ملک وجود دارد که در دوره‌های مختلف تاریخی به‌همت کاتبانی همچون سلطان‌علی مشهدی، محمدحسین‌بن میرزا عبدالعظیم ملایری، محمدشفیع حسینی و محمداسماعیل‌بن عبدالغنی شیرازی، به‌خط‌های نسخ، نستعلیق و شکسته نستعلیق به‌روی کاغذهایی از جنس فستقی، ترمه، فرنگی آهار مهره و…، نوشته شده است.

برخی از آثار خطی سعدی شیرازی این گنجینه، نمونه‌های شاخصی از به‌کارگیری هنرهای کتاب‌آرایی است چنان‌که آرایه‌های تزیینی زیبایی در آن‌ها، قابل مشاهده است.

از جمله آثار خطی بی‌بدیل سعدی در کتابخانه و موزه ملی ملک، نسخه کلیات سعدی به‌خط نستعلیق «شاه محمد کاتب» است که در قرن 11 هجری قمری به‌روی کاغذ ترمه، کتابت و با چرم میشن، مجلد شده است. این اثرِ متعلق به دوره صفویه توسط حاج حسین آقا ملک، وقف این مجموعه شده است و در تالار «هزار داستان» موزه، در معرض دید اهل هنر و ادب، قرار دارد.

از دیگر آثار نفیس خطی این موقوفه می‌توان به نسخه کلیات سعدی، اشاره کرد که در قرن 13 هجری قمری و با خط شکسته به‌روی کاغذ ترمه اصفهانی نوشته و با جلد روغنی، مجلد شده است، این اثر دارای جدول زرین و هشت سر لوح و پیشانی مذهب زیبا و همچنین تصویر سعدی در یک مجلس و سعدی و میرداماد در مجلس دیگر است.

بازنشر نفیس‌ترین نسخه خطی سعدی موقوفه

کلیات سعدی که در سال 1324 هجری قمری توسط «میرزا علی‌نقی شیرازی» در افزون بر 500 صفحه، کتابت و توسط «میرزا محمود مذهب‌باشی شیرازی» مجلد شده است، نفیس‌ترین نسخه خطی از آثار سعدی در کتابخانه و موزه ملی ملک، به‌شمار می‌آید.

دراین‌میان، جالب است بدانید که این نسخه خطی، از جمله آثار فاخری بوده که از ایران خارج شده بود و به‌واسطه خیراندیشی بانو عزت‌ملک ملک، دختر بزرگ حاج حسین آقا ملک، در یکی از حراجی‌های بین‌المللی خریداری شد و اکنون به‌عنوان یکی از آثار مجموعه اهدایی این بانوی فرهیخته به گنجینه ملک، با شماره ثبت 6882، در گنجینه ملک نگهداری می‌شود.

این اثر خطی، ویژگی‌های شاخص متعددی دارد تا جایی که در قالب اجرای یک پروژه ارزشمند، با مدیریت عالی کتابخانه و موزه ملی ملک و حمایت بنیاد فارس‌شناسی و مرکز سعدی‌شناسی و همچنین دکتر کوروش کمالی سروستانی، رئیس دانشنامه فارس و همراهی جمعی از هنرمندان و متخصصان از جمله استاد مجید فداییان، نگارگر، کارشناس و پژوهشگر هنرهای سنتی، به‌شیوه چاپ عکسی (فاکسیمیله) و با کیفیتی بسیار بالا، در سال 1400، در چاپخانه آستان قدس رضوی، بازنشر شد.

ویژگی‌های اثر بازنشرشده

این اثر، یکی از نسخه‌های بسیار کامل کلیات سعدی، به‌شمار می‌آید تا جایی که آن را می‌توان نسخه معیار یا اساس برای خواندن کلیات سعدی، قرار داد، به‌عبارتی، این نسخه سعدی، از نظر صحت شعرها، درست‌نویسی و کم‌غلط بودن کلمات نیز، ارزش خاصی دارد.

همچنین این اثر توسط خوشنویس بزرگ دوره قاجار یعنی علی‌نقی شیرازی، نوشته شده که دارای خطی با سبک خاص بوده است، از سویی دیگر، از آن می‌توان به‌عنوان یکی از آثار بی‌بدیل «خاندان مُذهب‌باشی شیرازی»، یکی از آخرین خاندان‌هایی که کتاب‌سازی فاخر سلطنتی را در ایران انجام می‌دادند، نام برد.

بی‌شک، این نسخه کلیات سعدی از نظر آرایه‌های هنری به‌کاررفته در آن نیز اثری بی‌نظیر است چنان که تقریباً تمام صفحات اثر، طلااندازی شده و هر بخش آن، دارای یک سرلوح مخصوص به خود است، همچنین این اثر، مملو از بهترین نمونه‌های تذهیب دوره قاجار است، بنابراین این اثر را می‌توان از نمونه‌های برجسته هنر قاجار دانست.

کتابخانه و موزه ملی ملک در سال 1316 شمسی، وقف حرم مطهر رضوی شده و در زمان حاضر همه‌روزه به‌جز روزهای تعطیل، در ساعات 8:30 تا 16:30، به‌نشانی تهران، خیابان امام خمینی(ره)، خیابان سی‌ِتیر، خیابان یارجانی، خیابان ملل متحد (میدان مشق)، پذیرای دوستداران تاریخ و هنر ایرانی ـ اسلامی است.

انتهای پیام/+