سعدی دادگری را مهم‌ترین رسالت حکمرانان می‌داند

به گزارش ایکنا، جشن «بزرگداشت سعدی» به مناسبت اول اردیبهشت، روز گرامیداشت شیخ اجل، سعدی شیرازی و روز «پاسداشت نثر فارسی» به همت کانون جهان ایرانی دانشگاه تهران و دانشکده ادبیات و علوم انسانی این دانشگاه؛ عصر دوشنبه، اول اردیبهشت با حضور میرجلال‌الدین کزازی، شاهنامه پژوه و استاد ادبیات؛ محمود جعفری‌دهقی، پژوهشگر و محقق ارشد ادبیات فارسی و عضو هیئت علمی دانشگاه، روح‌الله هادی، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، بهرام پروین‌گنابادی، سعدی پژوه، مدرس دانشگاه و استاد ادبیات، جواد اصغری، رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم در تالار «فردوسی» دانشگاه تهران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، جواد اصغری، رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی در سخنان کوتاهی به تمامی حضار از جمله استادهای به‌نام در عرصه ادب پارسی، سخنرانان این مراسم و فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم خوش‌آمد گفت و ابراز امیدواری کرد تا منش، بینش، روش و نگرش سعدی و بلندای معرفت او بیش‌ از پیش مورد توجه مردمان ایران‌زمین قرار گیرد.

مانایی حکمرانان با عدالت‌گستری ارتباط مستقیم دارد

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم در این مراسم با اشاره به اینکه دانشکده ادبیات و علوم انسانی به ‌واقع میراث مانای فرهنگی و معنوی کشور است، گفت: بسیار خرسندم در روزی که مزین به ‌نام «سعدی شیرازی» است، در این محیط فرهنگی و معنوی حضور دارم.

وی با اشاره به اینکه «سعدی» جزو مفاخری است که سیطره نامش را می‌توان از مردمان کوچه و بازار تا تالارهای بین‌المللی و اجلاس‌های جهانی پیدا کرد، گفت: شیخ اجل، مصلح الدین، سعدی شیراز به ‌معنای واقعی زمین را به آسمان و آسمان را به زمین برد و در این میانه و در خلال آثارش هر دو را به بهترین وجه برای مردمان ایران و جهان معنی کرد.

مهاجرانی با اشاره به اینکه «سعدی» زندگی را با رویکرد اخلاق، جلای آسمانی زد، نشان داد که می‌توان در زمین زیست و آسمانی زندگی کرد، افزود: وقتی ‌که شیخ اجل در مورد عدل و عدالت‌گستری صحبت می‌کند، نشان می‌دهد که دادگری، مهم‌ترین، اصلی‌ترین، نخستین و اولاترین اصلی است که حکمرانان و فرمانروایان برای مانایی خود کنار ملت باید داشته باشند.

حکمت‌های سعدی برای تقویت همزیستی انسان‌هاست

سخنگوی دولت چهاردهم با اشار به اینکه چه‌بسا اگر حکمرانان ما بیشتر با سعدی و آثارش هم‌نشین بودند، در مسیر حکمرانی خود قدرت‌مندتر و موفق‌تر عمل می‌کردند، تصریح کرد: در مواجهه با آثار سعدی فقط صحبت ما ادبیات و امر ادبی نیست، بلکه از او حکمت‌های زندگی را در قالب همزیستی میان انسان‌ها درمی‌یابیم.

وی خاطرنشان کرد: «سعدی» گاه چنان به بیان مباحث عارفانه می‌پردازد که قدرت کلامش تنه به مولانا می‌زند اما این اتفاق تلخی است که مردم ما کمتر سعدی را می‌شناسند و با او مأنوس هستند و چه‌بسا دلیل این امر وجود استوانه‌های ادب ایرانی چون عطار، مولانا، نظامی، سنایی، حافظ و فردوسی است. اگر چنین بزرگانی را نداشتیم و تنها یک «سعدی» را داشتیم، شاید او را بیشتر می‌خواندیم و شاید هم نه! دلیل این امر، یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که باید در کارهای پژوهشی توسط استادهای عرصه ادبیات مورد توجه قرار گیرد.

مهاجرانی سخنان خود را با این بیت از سعدی به پایان برد و گفت: من چه در پای تو ریزم که خورای تو بود؟/ سر نه چیزی‌ست که شایسته پای تو بود.

آموزه سعدی برای نویسندگان امروز

سخنران دیگر این مراسم، بهرام پروین‌گنابادی، سعدی‌پژوه، محقق و پژوهشگر عرصه ادبیات بود و در سخنانی با اشاره به اینکه ذکر این نکته نه ‌فقط درباره «سعدی» که درباره تمامی ادبای ما باید سرمشق نویسندگان امروز ما شود و آن اهمیت این موضوع است که پیش‌ از تألیف کتاب دلیل آن را پیش خود تصور کنند، یادآور شد: بعد از این مهم اگر دلیلی مستحکم برای تأثیرگذاری و چرایی نگارش سرودن به دست آوردند، دست به نگارش و تألیف اثری بزنند؛ وگرنه آثار بسیاری که در این‌ میان منتشر شده، هیچ درد و هیچ ضرورتی را نه درمان می‌کند و نه می‌تواند برای عموم افراد جامعه از دلالت خود سخن بگوید.

وی با اشاره به اینکه گاه جایگاه عظمت «سعدی» را در «گلستان» او تنها به زبان قصه‌گویی تقلیل می‌دهیم، خاطرنشان کرد: اگر این نگاه را به سعدی داشته باشیم، بسیار حیف است چرا که نشان می‌دهد او را نشناخته‌ایم. در حالی ‌که ادبای ما بسیار برای روایت خود دقت به خرج داده و از آن مهم‌تر به مخاطبان احترام گذاشته و آن‌ها را تکریم کرده‌اند.

راز استمرار حکمرانی حکمرانان از زبان سعدی

این سعدی‌پژوه با اشاره به اینکه اگر در فصل‌بندی «بوستان» و «گلستان» دقت کنید هر دوی این آثار در باب «سیرت پادشاهان»، فرمانروایان و با نگاه امروزی حکمرانان آغاز می‌شود و در هر دو ابتدای سخن سعدی بر «عدل‌وداد» استوار است، تأکید کرد: عدالت‌گستری و رعایت عدل‌وداد همان اصلی است که از پادشاهان تا حکمرانان اگر آن را پایه اصلی حاکمیت خود بگذارند، به قطع استمرار، دوام و بقای نظامشان مستمر و رضایت مردمان از حکمرانانشان ابدی خواهد بود.

دو آسیب جامعه ایران از نگاه سعدی

پروین‌گنابادی در ادامه با اشاره به باب هفتم کتاب گلستان سعدی که در «اثر تربیت» نام دارد با بیان اینکه این باب حکایت‌های متعدد ندارد و از جمله بلندترین حکایت آن حکایت جدال «سعدی با مدعی» است، خاطرنشان کرد: بسیاری به استناد این حکایت، «سعدی» را طرفدار افراد ثروتمند می‌دانند. در حالی‌ که سعدی با همان نگاه اندرز و آموزه‌های خود یکی از خصوصیات منفی ایرانیان را «کیش فقر» و «مذمت ثروت» بیان می‌کند و می‌گوید چه بسیار افرادی که در مقام و جایگاه اقتصادی بر بلندا و ثروتی دست یافته‌اند، در حالی ‌که آن را از عقل معاش، سخت‌کوشی و راه حلال کسب کرده‌اند و نباید به واسطه دیگر افرادی که عقل معاش نداشته‌اند و جهد و جدی برای کار و کسب مال، منکوب شوند.

وی با اشاره به اینکه سعدی خود را پرورده نعمت بزرگان می‌داند و از همین روی در باب صورت و سیرت افراد و قضاوت براساس سیرت و نه صورت تأکید می‌کند، تصریح کرد: شیخ اجل، مصلح الدین، به جِد ناقد ثروت نامشروع و یا غرور، تکبر و تبختری است که ممکن است ثروتمندانی که از مسیری غیرحلال به آن مال دست یافته‌اند، با خود به‌همراه داشته‌ باشند؛ اما این نگاه سعدی تنها به این نکته ختم نمی‌شود و اینجاست که او مسئله لزوم گفت‌وگو با انسان‌های ثروتمند و درستکار را تا جایی به میان می‌آورد که حتی به افرادی در «بارگاه اتابک» نیز اشاره می‌کند که افرادی ثروتمند هستند اما مالشان را از راه حلال به دست آورده‌اند و نگاهشان به دیگران از سر کبر و غرور نیست.

این محقق و پژوهشگر عرصه ادبیات با اشاره به اینکه یکی از وظایف ما به‌عنوان انسان‌های متجددی که تلاش می‌کنیم تجدد خود را در قالب نگاه به منش سنتی خود در دنیای جدید استوار کنیم، لزوم بازخوانی متون گذشته و دوباره از نو به زبانی ساده نوشتن آنها برای عموم افراد است، تأکید کرد: درخواست تجدد مبتنی بر سنت‌های اصیل زمانی محقق می‌شود که دریابیم سعدی اگر عیب بزرگ تاریخی ما را جلوی چشممان آورده، نباید آن را منکر شویم.

پروین‌گنابادی در بیان دومین آسیب ایرانیان که سعدی آن را بیان کرده، به عدم گفت‌وگو اشاره کرد و یادآور شد: «سعدی» به ما می‌گوید که ما بلد نیستیم گفت‌وگو کنیم و این هنر را نیاموخته‌ایم که با یکدیگر حتی با وجود تفرق آرا و تضارب نظر به گفت‌وگو بنشینیم. نیاموخته‌ایم اگر حق با طرف مقابل باشد، دست از ادعاهای واهی خود برداریم.

وی با اشاره به اینکه نقد دیگری که سعدی به جامعه ایران دارد «افتخار ایرانیان به فقر» است و این فقر را بخشی از فخر خود می‌دانند، گفت: در حالی ‌که سعدی با اشاره به همان جریان حاکمیت و دربار اتابک می‌گوید بسیاری از انسان‌های فهیم، فرهنگی و دانشمند در همین دربار وجود دارند که هم گفت‌وگو بلدند و هم کسب معاش از راه حلال دارند. از این رو ما نباید نسبت‌به انسان‌های ثروتمندی که نمی‌دانیم ثروتشان را از کجا آورده‌اند تنها به‌خاطر فخر به فقر بدبین و بدگمان باشیم. از این روست که «کیش فقر» بخشی دیگر از نگاه پندآموز سعدی است که در قالب عیب ما ایرانیان به ما می‌گوید و متذکر می‌شود که از این نگاه فاصله بگیریم.

بسیاری از مراسلات درباری پند به پادشاهان نقئناپذیر است

این سعدی‌پژوه در بخش دیگری از سخنان خود به مراسلات، منشآت و نامه‌هایی که در قالب این منشآت در دربارها وجود داشت، اشاره کرد و گفت: چه پیش، چه در زمانه سعدی و چه حتی در دوران ناصری (قاجار) بسیاری از این مراسلات با زبان پندآموز نوشته می‌شد. به عنوان نمونه بخشی مهم از این مراسلات آن بود که ناصرالدین‌شاه وقتی آن‌ها را می‌خواند بتواند پند، اندرز و انتقاداتی که اطرافیان از سر ترس به او نمی‌گویند را در قالب اثری مکتوب دریابد و ما این سنت را از دربار اتابک تا دوران قاجار در بسیاری از منشآت و مراسلات حکومتی خود داشته‌ایم.

پروین‌گنابادی در پایان سخنان خود با اشاره به اینکه نه ‌فقط «بوستان» و «گلستان» که مجموعه غزلیات و دیگر آثاری که از سعدی به دست ما رسیده، مملو از پند، نصایح و اندرزهایی گران‌بهاست، خاطرنشان کرد: این دُر عظیم و گرانبها زمانی می‌تواند به شکل مستقیم به ما ارتباط پیدا کند که به‌ درستی، آن مباحث و نکات را دریابیم و فرا و ورای آن دریافتن، تمامی آن‌ها را در زندگی خود به ‌کار ببریم.

رونمایی از اولین گلستان سعدی به خط نسخ

مهدی عزتی‌زاده، دانشجوی ارشد دکتر دهقی به ‌سبب عدم حضور او در این مراسم علی‌رغم اعلام قلبی مسئولان جشن بزرگداشت سعدی، یادداشتی را از این استاد دانشگاه، محقق و پژوهشگر ادبیات با رویکرد ترجمه‌هایی که از سعدی در قرن 18 و 19 میلادی صورت‌گرفته خطاب به حضار ارائه کرد.

در بخشی از این مراسم، علی عبدالحسین‌زاده، خوشنویس که به ‌تازگی کتاب «گلستان سعدی» توسط او به خط «نسخ» منتشر شده در کنار رونمایی از این اثر، ضمن تقدیر و تشکر از هنرمندانی که پیش ‌از این «گلستان» و «بوستان» سعدی را با خط نستعلیق به رشته تحریر درآورده بودند، هدف خود از این کار را بازنمایی میراث هنر خوشنویسی به خط نسخ با نگارش هنر ایرانی بر بلندای عظیم‌ترین و سترگ‌ترین کتاب ادبیات فارسی که در جهان شناخته ‌شده است، یعنی «گلستان سعدی» دانست.

همچنین در حاشیه این مراسم هنرمندانی چون فرهاد رجبی معمار و محمد سلیمانیان به اجرای موسیقی پرداختند.

انتهای پیام