در دنیای امروز، رسانه‌ها و تولیدات نمایشی به یکی از ارکان اصلی در شکل‌دهی به ارزش‌ها و باورهای اجتماعی تبدیل شده‌اند. خانواده‌ها، به‌ویژه در جامعه‌های امروزی، به‌طور فزاینده‌ای در معرض انبوهی از محتواهای رسانه‌ای هستند که نه‌تنها در راستای سرگرمی بلکه به‌عنوان ابزارهایی برای آموزش و پرورش نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تولیدات باید همسو با نیازهای فرهنگی و اجتماعی جامعه باشند و در عین حال بتوانند نقش پررنگی در شکل‌دهی به هویت اجتماعی ایفا کنند.
یکی از چالش‌های عمده در تولیدات نمایشی، ارتباط با نسل‌های مختلف جامعه است. به‌ویژه نسل جوان که تحت تأثیر رسانه‌های جدید و فضای دیجیتال قرار دارد، نیازمند محتواهایی است که با دغدغه‌ها و ویژگی‌های خاص خود ارتباط برقرار کند. برای این منظور، ضروری است که تولیدات هنری ضمن نمایش مسائل و مشکلات روز جامعه، به‌ویژه در خانواده‌ها، از توانایی نمایش الگوهای انسانی و اجتماعی مختلف برخوردار باشند تا نسل‌های جدید بتوانند در آن‌ها خود را ببینند و درک بهتری از روابط خانوادگی و اجتماعی پیدا کنند.
خبرنگار ایکنا، پیرامون این موضوع با حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدرضا نواب، مشاور ستاد ملی روایت پیشرفت و مدرس دانشگاه ادیان گفت‌وگویی انجام داده که در ادامه با آن همراه می‌شویم.
ایکنا – در دنیای امروز، با توجه به فضای رسانه‌ای متنوع و گسترده‌ای که داریم، چه نوع تولیداتی باید در تلویزیون، سینما و پلتفرم‌های دیجیتال برای جذب خانواده‌ها به ویژه خانواده ایرانی ساخته شود؟
خانواده یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین موضوعاتی است که در رسانه‌های مختلف باید به آن پرداخته شود. نکته اساسی در این زمینه این است که آثار هنری، چه در سینما و چه در تلویزیون و پلتفرم‌های دیجیتال، باید از ابتدا ساختاری محکم داشته باشند. به عبارت دیگر، یک اثر باید حاوی داستانی جذاب، با عمق و لایه‌های مختلف باشد که هم از لحاظ سرگرمی و هم از نظر آموزشی برای مخاطب مفید باشد. نکته دیگری که بسیار مهم است، بحث تربیتی و اخلاقی در آثار نمایشی است. این آثار باید بازتاب‌دهنده ارزش‌های بنیادین خانواده ایرانی مانند احترام به بزرگترها، نقش مهم مادر و پدر و حمایت متقابل اعضای خانواده از یکدیگر باشد.
ایکنا – یعنی برای شما، اولویت اول در تولید آثار نمایشی، داستان و روایت داستانی است؟
دقیقاً. داستان و روایت، بی‌تردید مهم‌ترین عنصر در هر اثر هنری است. یک داستان باید به گونه‌ای طراحی شود که بتواند مخاطب را به خود جذب کند و در عین حال، از لحاظ تربیتی هم موثر باشد. این یعنی در یک اثر هنری، علاوه بر آنکه باید سرگرمی ایجاد کند، باید به آموزش، آگاهی و توسعه ارزش‌های اخلاقی کمک کند. نکته اساسی دیگر این است که شخصیت‌های داستان باید واقع‌گرایانه و در عین حال قابل درک برای مخاطب باشند. به همین دلیل، مخاطب باید بتواند با شخصیت‌ها ارتباط برقرار کند و خود را در موقعیت آن‌ها تصور کند.
ایکنا – شما اشاره کردید که آثار هنری باید هم از جنبه سرگرمی و هم از جنبه آموزشی موثر باشند. در دنیای امروز که رسانه‌ها و پلتفرم‌های مختلفی وجود دارد، به نظر شما تولیدات نمایشی می‌توانند جریان‌سازی داشته باشند؟ یعنی آیا با رعایت این نکات، می‌توان در جامعه تاثیرگذار بود؟
قطعاً می‌توان تاثیرگذار بود. اما برای اینکه یک اثر هنری بتواند در جامعه جریان‌سازی کند، باید در ابتدا ژانر و قالب مناسبی انتخاب شود. انتخاب ژانر درست و در کنار آن رعایت استانداردهای قصه‌گویی، یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند بر اثرگذاری یک اثر هنری تأثیرگذار باشد. اگر یک اثر، قصه‌ای چند لایه و عمیق داشته باشد و شخصیت‌های آن واقعی و قابل باور باشند، بدون شک تأثیرات عمیقی بر مخاطب خواهد گذاشت. این آثار می‌توانند از طریق شبکه‌های اجتماعی و تعاملات رسانه‌ای به راحتی وایرال شوند و به سرعت در جامعه تاثیرگذار باشند.
ایکنا – با توجه به اهمیت رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در دنیای امروز، آیا شما فکر می‌کنید که مخاطب به طور خاص، نسل جوان، در این زمینه تحت تاثیر قرار می‌گیرد؟
نسل جوان امروزی به طور گسترده‌ای با رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی در ارتباط است. این نسل به دنبال تولیدات جذاب، جدید و متفاوت است. در واقع، یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه، مواجهه با فضای تولیداتی است که متاسفانه نه‌تنها از نظر اخلاقی مناسب نیستند، بلکه گاهی به نوعی آسیب‌زننده و مخرب نیز هستند. در این فضا، آثار هنری باید به طور مؤثری با نسل جوان ارتباط برقرار کنند. این ارتباط باید مبتنی بر واقعیت‌ها و مسائل روز جامعه باشد. به عنوان مثال، موضوعاتی چون مشکلات مالی، مهاجرت، مسائل شغلی و روابط عاطفی باید در قالب‌های جذاب در آثار هنری نمایش داده شوند تا نسل جوان بتواند خود را در آن‌ها بیابد.
ایکنا – در واقع شما معتقدید که باید مسائل روز جامعه و چالش‌های نسل جوان به طور خاص در تولیدات هنری به نمایش گذاشته شود. آیا این مسئله می‌تواند به درک بهتر نسل جوان از خانواده کمک کند؟
دقیقاً. نسل جوان امروز در دنیای دیجیتال و با مسائلی کاملاً متفاوت از نسل‌های قبلی مواجه است. این نسل به دنبال آن است که خودش را در آثار هنری ببیند. به همین دلیل، ما باید در تولیدات نمایشی، به‌ویژه در تلویزیون و سینما، به این موضوع توجه کنیم که نسل جوان باید الگوهای واقعی و ملموس از خانواده‌ها و مشکلات آن‌ها را مشاهده کند. به عبارت دیگر، باید به جای نشان دادن یک الگوی ثابت و غیرواقعی از خانواده، به نمایش گذاشتن خانواده‌های واقعی با چالش‌ها و مشکلات آن‌ها پرداخته شود.
ایکنا – در رسانه‌ها، به ویژه در تلویزیون، بسیاری از خانواده‌ها به عنوان خانواده‌های سنتی و مذهبی به نمایش در می‌آیند. شما فکر می‌کنید این تصویر از خانواده‌ها توانسته است به طور مؤثری در جامعه جریان‌سازی کند؟
به هیچ وجه. مشکل اساسی این است که ما فقط یک مدل از خانواده‌ها را به نمایش می‌گذاریم و این مدل ممکن است برای بخشی از جامعه جذاب نباشد. خانواده‌ها در دنیای امروز بسیار متنوع شده‌اند. ما خانواده‌هایی داریم که ممکن است به دلایل مختلف از جمله مشکلات اقتصادی، اجتماعی یا حتی تصمیمات فردی، ساختار متفاوتی نسبت به مدل‌های سنتی داشته باشند. بنابراین، اگر ما فقط به یک مدل خاص از خانواده اشاره کنیم، بسیاری از افراد جامعه احساس می‌کنند که جایگاهی در آن ندارند. باید بپذیریم که خانواده‌ها امروز به‌ویژه در جامعه ایرانی، اشکال مختلفی دارند. به عنوان مثال، خانواده‌هایی با مادر شاغل، خانواده‌هایی با فرزندانی که مشکلات خاص خود را دارند یا خانواده‌هایی که مشکلات اقتصادی یا مهاجرت دارند. این‌ها بخش‌هایی از جامعه هستند که باید در آثار هنری دیده شوند.
ایکنا – نظرتان در مورد خانواده‌های مدرن، مانند خانواده‌هایی که در آن‌ها نقش‌ها تغییر کرده است، چیست؟ به عنوان مثال، خانواده‌هایی که زن و مرد هر دو شاغل هستند یا خانواده‌هایی که مشکلات مختلف تربیتی دارند.
این‌ها نمونه‌هایی از خانواده‌های واقعی و مدرن هستند که باید در آثار هنری به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرند. به‌ویژه خانواده‌هایی که با چالش‌های تربیتی مواجه‌اند، خانواده‌هایی که به دلیل مشکلات اقتصادی در تنگنا هستند یا خانواده‌هایی که در ارتباط با فضای مجازی با چالش روبرو شده‌اند. در رسانه‌ها باید به این مسائل توجه شود و آن‌ها به‌طور صحیح و حرفه‌ای در قالب داستان‌های جذاب و انسانی به نمایش درآیند.
ایکنا – در نهایت، آیا راهکاری برای نزدیک کردن نسل جوان به خانواده و آشنا کردن آن‌ها با چالش‌های این روابط در تولیدات هنری دارید؟
بله، مهم‌ترین نکته این است که باید به جوانان فرصتی بدهیم تا خودشان را در داستان‌های تلویزیونی یا سینمایی ببینند. این به معنای آن است که باید چالش‌ها و مشکلات آن‌ها را به صورت ملموس و واقعی در آثار هنری نشان دهیم. باید نسل جوان را وارد یک دیالوگ فرهنگی کنیم که در آن هم به خواسته‌ها و آرمان‌های آن‌ها توجه شده باشد و هم ارزش‌های اجتماعی و خانوادگی به‌درستی تبیین شود.
گفت‌وگو از داوود کنشلو
انتهای پیام
source