مدیر شبکه ایران‌صدا: رادیو هنوز جایگاه خود را به‌عنوان یک رسانه تاثیرگذار حفظ کرده است

حسن نجفی سولاری مدرس دانشگاه، با بیان اینکه رادیو سال‌هاست در ساختار رسانه‌ای کشور مظلوم واقع شده است، گفت: هم در سازمان، هم بیرون سازمان و هم در سطح سه قوه، فهم و درک دقیقی از اهمیت و حساسیت رادیو وجود نداشته و ندارد. شواهد نشان می‌دهد که این رسانه هیچ‌گاه در اولویت نبوده است؛ در حالی که اگر برای به‌خط کردن ایران‌خودرو و سایپا تلاش می‌شود، فرهنگ یک کشور را می‌توان با هزینه‌ای بسیار کمتر از طریق رادیو تحت تأثیر قرار داد.

این مدرس دانشگاه که در برنامه جام‌جم با موضوع «آیا دوران رادیو گذشته است؟» شرکت کرد، با بیان اینکه باید بپذیریم تولید در رادیو بسیار ساده‌تر از تلویزیون است، اظهار داشت: ما نیروی انسانی خلاق، گسترده و توانمندی در حوزه رادیو داریم و هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد، اما اراده‌ای برای استفاده از این ظرفیت وجود ندارد. اگر قرار است مانند بیش از ۱۶۰ کشور دنیا به رادیو و تلویزیون دولتی نگاه داشته باشیم، باید سهم رادیو را به‌درستی بپردازیم. این وظیفه حاکمیتی است که هزینه تولید باکیفیت را پرداخت کند.

نجفی سولاری ادامه داد: در بسیاری از مشاغل مشابه، اختلاف هزینه تولید بین رادیو و تلویزیون کاملاً مشهود است. به عنوان مثال، نویسنده‌ای در NHK ژاپن که یک برنامه دو ساعته رادیویی به زبان فارسی می‌نویسد، ممکن است هفت تا هشت کتاب فارسی مثل گلستان، بوستان، شاهنامه و کلیله و دمنه را مرجع قرار دهد.

وی افزود: وقتی از آن نویسنده پرسیدم بعد از تمام شدن منابع چه می‌کنید، گفت دوباره همین‌ها را بازنویسی و بازتولید می‌کنیم. اصلاً نمی‌دانم مخاطب داریم یا نه، ولی می‌نویسیم و پخش می‌کنیم. کشور‌هایی مانند ژاپن حتی برای مخاطب فارسی‌زبان برنامه تولید می‌کنند. این یعنی اهمیت دادن به مخاطب.

این مدرس دانشگاه افزود: اگر نیروی انسانی ما قرار بود به نرخ جهانی حقوق بگیرد، ارقام عجیبی به دست می‌آمد. مثلاً در کشور‌های عربی، تصویربردار یک سریال برای هر ماه بین ۵ تا ۷ هزار دلار دستمزد می‌گیرد. ما فکر می‌کنیم این رقم عجیب است در حالی‌که این رقم بهای واقعی تخصص است.

نجفی سولاری با اشاره به بودجه رادیو در کشور‌های منطقه اظهار داشت: در کشوری مانند پاکستان، با وجود وضعیت اقتصادی ضعیف‌تر، بودجه رادیو تلویزیون دولتی‌اش حدود ۲.۵ برابر ایران است. با نرخ دلار ۲۸ هزار تومان، دیگر مقایسه منطقی با ما ندارد. ما در رادیو و تلویزیون با صد‌ها محدودیت و خط قرمز مواجهیم؛ خط قرمز در رسانه ما فرضی است، نمی‌دانیم دقیقاً از کجا آمده است.

نجفی سولاری افزود: ما گوینده‌ای داشتیم که از پنج سال قبل از انقلاب گوینده خبر بود، اما دائم نگران بودم که مبادا زیر سوال بروم، چون فلان ویژگی‌های ظاهری را ندارد. ما مجری خود را محدود می‌کنیم و اجازه فعالیت آزادانه نمی‌دهیم. مگر می‌شود یک مجری را برای استفاده از یک کلمه اخراج کنیم؟ در رسانه هرچقدر هم مراقب باشی، باز هم خطا رخ می‌دهد.

وی گفت: یک خبرنگار CNN وقتی به مجلس ایران می‌آید دقیقاً می‌داند مدیرعامل CNN از او چه می‌خواهد. همان خط را دنبال می‌کند، اما کسی به او نمی‌گوید چرا فلان تصویر را گرفتی یا نگرفتی، یا چرا فلان سوال را پرسیدی.

نجفی سولاری با اشاره به نقش اثرگذار مجری رادیو گفت: کسی که بالای منبر مداحی می‌کند برای ۵۰ نفر صحبت می‌کند، اما مجری رادیو برای چند میلیون نفر حرف می‌زند. این عدد‌ها باید در پرداخت‌ها و ارزش‌گذاری‌ها لحاظ شود. نیروی انسانی کیفی در رادیو تلویزیون، تسلط به گویندگی دارد، خطوط قرمز و سبز را می‌شناسد، به‌درستی هدایت‌گر اندیشه‌هاست و مراقب است که موضوعات قومیتی و آشوب‌ها تحریک نشود. چنین فردی باید قدردانی ببیند.

این مدرس دانشگاه با اشاره به تغییر الگوی مصرف رسانه‌ای در دنیا اظهار داشت: آمار‌ها نشان می‌دهد مصرف صوت در فضای مجازی به‌شدت افزایش یافته است. شبکه‌های اجتماعی متعددی هستند که بر بستر صوت بنا شده‌اند. اتاق‌های گفت‌وگوی صوتی میزبان چهره‌های برجسته‌ای هستند که ساعت‌ها در آن به گفت‌و‌گو و مجادله می‌پردازند، چون ظرفیت رسانه سنتی محدود است، اما در بستر مجازی دست ما باز است.

وی گفت: رادیو به دلیل نیاز نداشتن به پهنای باند بالا، بسیار مناسب‌تر از تلویزیون برای توسعه در فضای مجازی است. در حالی‌که تلویزیون نیاز به زیرساخت‌های گران‌قیمت و حجیم دارد، رادیو می‌تواند با سادگی و انعطاف بیشتری وارد میدان شود.

نجفی سولاری گفت: از سال ۱۳۷۵ که هم رادیو داشتیم هم اینترنت، این سوال مطرح است که ما چقدر از ظرفیت‌های فضای مجازی استفاده کردیم؟ در حالی که حتی ارسال و دریافت اختصاصی سازمان صدا و سیما هم وجود داشت و دست ما بازتر از بقیه بود؛ در این زمینه کم‌کاری صورت گرفته است. ایران‌صدا را با ده سال تأخیر راه‌اندازی کردیم، در حالی که باید خیلی زودتر وارد این حوزه می‌شدیم. رادیو می‌توانست پیش‌قراول رسانه در فضای مجازی باشد.

این مدرس دانشگاه در پایان با تأکید بر ضرورت بازنگری جدی در سیاست‌های رسانه‌ای گفت: به ما خواهند گفت که «این صداست که می‌ماند»؛ و این جمله بیش از هر زمان دیگری اکنون معنای خود را نشان می‌دهد.

مهدی شاملو منتظر مقدم، مدیر شبکه ایران‌صدا نیز در ادامه این برنامه در پاسخ به اظهارات نجفی سولاری درباره نقش تأثیرگذار نیروی انسانی در حوزه رادیو گفت: واقعیت این است که هنرمندانی که در صدای جمهوری اسلامی ایران فعالیت دارند، طی چند دهه گذشته، اولویت نخست‌شان برای کار در رادیو مسائل مالی نبوده است. بسیاری از هنرمندان تا آخرین روز‌های حیاتشان با عشق در رادیو کار کردند و این مسئله نشان‌دهنده همبستگی و پیوستگی عمیق میان هنرمندان و مخاطبان این رسانه است.

وی ادامه داد: مقایسه پرداخت‌ها با سایر بخش‌های رسانه ملی یا حتی با رسانه‌های دیگر، نشان می‌دهد که اگرچه فضای تصویر، زرق و برق و تنوع بیشتری دارد، اما تولید برنامه رادیویی نیز مستلزم صرف وقت، تحقیق و خلاقیت بسیار بالاست و باید حداقل معیشت تهیه‌کننده و هنرمند تأمین شود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به آمار نفوذ رادیو در کشور‌های مختلف گفت: در اروپا ضریب نفوذ رادیو طبق آمار رسمی برخی کشور‌ها از ۵۰ تا ۸۰ درصد گزارش شده است. اروپا نزدیک به ۲۰ سال است که فناوری دیجیتال رادیویی (DAB+) را به‌طور کامل اجرا کرده، در حالی که ما هنوز درگیر زیرساخت‌های اولیه هستیم.

وی با بیان اینکه فناوری دریافت سیگنال در ایران طی دهه‌های اخیر تغییر خاصی نداشته است، گفت: ما اف‌ام را ۴۰ تا ۵۰ سال پیش راه‌اندازی کردیم، اما از آن زمان به بعد پیشرفت جدی در زمینه فناوری رادیویی نداشتیم. برخی کشور‌ها مانند هند با استفاده از استاندارد DRM و برخی دیگر با فناوری‌های ماهواره‌ای یا DAB+ مشکلات پوشش جغرافیایی را حل کرده‌اند، اما ما هنوز به مرحله اجرایی نرسیده‌ایم.

مدیر شبکه ایران‌صدا با اشاره به نقش خودروسازان در این مسیر تصریح کرد: توسعه گیرنده‌های دیجیتال رادیویی نیازمند همکاری جدی خودروسازهاست. اگر گیرنده‌های خودرو‌ها این فناوری را پشتیبانی نکنند، حتی اگر سازمان صداوسیما تجهیزات فرستنده را فراهم کند، باز هم طرح موفق نخواهد بود.

وی افزود: در موضوع دیجیتال‌سازی تلویزیون، با تشکیل شورای هماهنگی میان واردکنندگان تلویزیون و تولیدکنندگان ستاپ‌باکس، این استاندارد فراگیر شد. اما در رادیو چنین عزم و هماهنگی‌ای دیده نشده و همین امر یکی از دلایل عقب‌ماندگی در حوزه فناوری رادیویی است.

شاملو با اشاره به اقدامات اخیر گفت: با توجه به محدودیت‌های موجود در توسعه رادیوی دیجیتال، سازمان صداوسیما اقدام به ورود به فضای اینترنت و پلتفرم‌های مبتنی بر IP کرده است. اکنون رادیو نه‌تنها از طریق موج اف‌ام، بلکه از بستر اینترنت، اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های صوتی در دسترس مخاطبان قرار گرفته و این مسیر می‌تواند عقب‌ماندگی تاریخی را جبران کند.

مدیر شبکه ایران‌صدا اظهار داشت: اگر انتظار داریم که نیروی انسانی ما در رادیو، برنامه‌ای با محتوای غنی، ساختار ترکیبی، گویندگی قوی و رعایت خطوط قرمز و سبز تولید کند، باید حداقل معیشت او را برای آن روزی که تلاش می‌کند، تأمین کنیم. اگر این نیاز تأمین نشود، حضور هنرمندان در رادیو صرفاً بر پایه عشق خواهد ماند که در بلندمدت پایدار نیست.

شاملو تأکید کرد: هنگامی که یک برنامه رادیویی تولید می‌شود، مسئولیت بزرگ آن بر عهده سردبیر و مجری است که باید برنامه را به‌طور دقیق و مسئولانه پیش ببرند. شاید فضای رسانه ملی گاهی به‌طور خاص و با دقت بیشتری نسبت به رسانه‌های برون مرزی به مسائل داخلی نگاه کند؛ چرا که این رسانه‌ها بر مسئولیت اجتماعی خود تأکید دارند، در حالی که رسانه‌های بین‌المللی هدف‌های بین‌المللی و متفاوتی را دنبال می‌کنند.

وی همچنین افزود: در رسانه‌های داخلی، سخن گفتن در مورد مسائل حساس ممکن است به مشکلاتی برای قشر خاصی از جامعه منجر شود، در حالی که رسانه‌های خارجی مسئولیت اجتماعی مشابهی ندارند. در این میان، رسانه ملی موظف است که علاوه بر رعایت خطوط قرمز، به منافع عمومی و حقوق مردم توجه کند.

مدیر شبکه ایران‌صدا در ادامه با اشاره به اهمیت زبان فارسی در رادیو گفت: حساسیت‌ها به زبان فارسی در رادیو باید بیشتر از سایر رسانه‌ها باشد. اگر مجری یا کارشناس در برنامه‌ها به این حساسیت‌ها توجه نکند و اشتباهات مکرر را تکرار کند، این امر باید در چارچوب برنامه‌سازی و مدیریت اصلاح شود.

شاملو همچنین به چالش‌های موجود در آموزش و توجیه نیرو‌های رادیویی اشاره کرد و گفت: نیاز است که توجه ویژه‌ای به آموزش نیرو‌ها داشته باشیم تا این افراد درک درستی از مسئولیت اجتماعی و منفعت ملی پیدا کنند. گاهی باید آموزش‌های خاص و امکانات مناسب برای ارتقاء کیفیت برنامه‌ها و رشد افراد فراهم شود.

وی در خصوص تأثیر دستمزد‌ها و هزینه‌های برنامه‌سازی اظهار داشت: در رسانه ملی، دستمزد‌هایی که به مجریان و تهیه‌کنندگان داده می‌شود، باید مطابق با تلاش و زمانی که صرف تولید برنامه می‌کنند، مناسب باشد. اگر یک فرد به‌طور مداوم درگیر تولید برنامه‌هایی با کیفیت بالا باشد، باید دستمزد او به‌گونه‌ای باشد که حداقل معیشت وی تأمین شود. مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، باید در داخل سازمان حل شود تا کیفیت کار به‌طور مطلوب ادامه یابد.

شاملو تأکید کرد: باید در نظر داشته باشیم که هزینه‌های تولید برنامه‌ها و میزان نفوذ رسانه‌ها، به‌ویژه در رسانه ملی، بسیار بالا است و این رسانه مسئولیت سنگینی در قبال مردم و جامعه دارد. توجه به این مسائل، برای حفظ جایگاه رسانه ملی و نقش آن در جامعه ضروری است.

مدیر شبکه ایران‌صدا، با اشاره به وضعیت رادیو در مقایسه با سایر رسانه‌ها، گفت: با وجود تصورات موجود در خصوص کاهش ضریب نفوذ رادیو، واقعیت این است که رادیو هنوز جایگاه خود را به‌عنوان یک رسانه تاثیرگذار حفظ کرده است. در حالی که تصور عمومی این است که رادیو در دوران گوشی‌های موبایل و تلویزیون‌های مدرن با چالش‌هایی مواجه است، اما واقعیت این است که رادیو همچنان از نفوذ بالایی برخوردار است و در بسیاری از موارد حتی بیشتر از برخی شبکه‌های تلویزیونی می‌تواند اثرگذار باشد.

شاملو تأکید کرد: بسیاری از برنامه‌های رادیو، به‌ویژه در ایران‌صدا، با استفاده از فناوری‌های نوین و پلتفرم‌های دیجیتال، توانسته‌اند مخاطبان جدیدی را جذب کنند. با وجود محدودیت‌هایی که ممکن است در استفاده از گیرنده‌های رادیویی برای بخشی از مردم وجود داشته باشد، ما در ایران‌صدا توانسته‌ایم با استفاده از اینترنت و فناوری‌های جدید، همانگونه که در طرح یادگیرنده نوین رادیو مشاهده می‌کنیم، میزان مخاطبان را افزایش دهیم.

وی افزود: علاوه بر این، در ایران‌صدا ما توانسته‌ایم با ارائه آمار و نمودار‌های دقیق، تاثیرگذاری برنامه‌ها را در لحظه پیگیری کنیم و شاهد باشیم که بسیاری از برنامه‌های رادیویی ما در مقایسه با شبکه‌های سیما، حتی در برخی مواقع موفق‌تر عمل کرده‌اند. بر اساس تحقیقات مرکز تحقیقات صدا و سیما، بسیاری از برنامه‌های ما نسبت به مشابه‌های خود در تلویزیون مخاطبان بیشتری دارند، که نشان از اثرگذاری بالای رادیو دارد.

مدیر شبکه ایران‌صدا در ادامه گفت: ممکن است تصوری وجود داشته باشد که استفاده از رادیو به دلیل ظهور فناوری‌های جدید کاهش یافته است، اما در حقیقت ما همچنان شاهد استقبال زیادی از رادیو هستیم. در حال حاضر مخاطبان رادیو از طریق رسانه‌های دیجیتال و پلتفرم‌های آنلاین، علاوه بر رادیو‌های اف‌ام، برنامه‌ها را دنبال می‌کنند و این خود دلیلی بر حفظ جایگاه رادیو در دنیای امروز است.

شاملو همچنین به چالش‌های موجود در هزینه‌های رسانه‌ها اشاره کرد و گفت: در برخی موارد، هزینه‌های مرتبط با رادیو و دیگر رسانه‌ها ممکن است از سوی برخی به اشتباه ارزیابی شود. با وجود چالش‌هایی که ممکن است وجود داشته باشد، واقعیت این است که رادیو همچنان رسانه‌ای مهم و تاثیرگذار است که باید به‌طور ویژه به آن توجه شود.

وی اظهار داشت: رادیو از سال ۸۶، آغازگر ایده و نگاه نوین به فضای فناوری در رادیو بود. از سال ۹۴ به بعد، با گسترش استفاده از گوشی‌های هوشمند، سبک زندگی تغییر کرد و رسانه‌ها دیگر محدود به فضای خانه و پای تلویزیون یا رادیو نمی‌شدند. رادیو نیز تصمیم گرفت تا در این فضا حضوری فعال داشته باشد و ایران‌صدا به‌عنوان نخستین شبکه رادیویی با استفاده از فناوری‌های نوین و اینترنتی، راه خود را آغاز کرد.

شاملو ادامه داد: در سال‌های اولیه، روند تحولی ایران‌صدا بیشتر به‌عنوان یک شبکه مبتنی بر وب‌سایت‌ها بود، اما از آن زمان به بعد، و با ورود گوشی‌های هوشمند، رادیو با بهره‌گیری از این فناوری‌ها توانست در دسترس مخاطبان در هر زمان و مکانی باشد. این تحول بر اساس مدل شبکه‌ای و چرخه تولید و پخش محتوا شکل گرفت که نه تنها به فناوری توجه داشت، بلکه به تولید و پخش محتوا در فضای نوین نیز پرداخته شد.

وی همچنین خاطرنشان کرد: مقایسه رادیو با سیما در زمینه فناوری اشتباه است؛ چراکه رادیو از ابتدا با نگاه فناورانه وارد این عرصه شد و از سال ۸۶ تا به امروز گام‌های مؤثری در این مسیر برداشته است. به نظر من، این نگاه نوین در رادیو باعث شد که هم‌زمان با تغییرات در فضای رسانه‌ای، ایران‌صدا در مسیر درستی حرکت کند.

انتهای پیام/