از نگاه تحلیلگران بازار سرمایه، افت شدید بورس در هفته‌های اخیر تنها یک نگرانی مقطعی نیست، بلکه نشانه‌ای جدی از بی‌اعتمادی عمیق میان سرمایه‌گذاران است. آمارهای بازار هم این وضعیت را به روشنی نشان می‌دهد. شاخص کل بورس تنها در هفته گذشته حدود ۱۵۰ هزار واحد سقوط کرد و در آغاز هفته جاری هم افتی نزدیک به یک درصد داشت. این کاهش در شرایطی رخ داد که بیش از ۹۱درصد نمادها در وضعیت منفی معامله شدند؛ یعنی تقریبا کل بازار درگیر فشار فروش بوده است.
به گزارش اعتماد، یکی از نگران‌کننده‌ترین پارامترها، خروج سنگین نقدینگی حقیقی از بازار است که پس از بحران ۱۲ روزه متوقف نشده است. دیروز بیش از ۲۵۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شد. این میزان خروج سرمایه نه تنها کم‌سابقه است، بلکه نشانه‌ای از نگرانی‌های عمیق سرمایه‌گذاران درباره آینده بازار به حساب می‌آید. ازسوی دیگر، حتی صندوق‌های اهرمی که معمولا مورد توجه سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر هستند، با افت شدید ارزش و قفل شدن در صف فروش مواجه شدند.
این یعنی فضای منفی بازار تنها محدود به سهام‌های سنتی یا شاخص‌ساز نیست، بلکه ابزارهای مالی پیشرفته‌تر هم تحت فشار هستند. تحلیلگران معتقدند که در چنین شرایطی، صندوق‌های طلا تنها بخشی از بازارند که توانسته‌اند سرمایه‌گذاران را تا حدی در برابر افت‌های سنگین حفظ کنند. البته این راه‌حل‌ها موقتی است و پیش‌بینی می‌شود، بدون اصلاحات جدی، چشم‌انداز بورس همچنان منفی باقی بماند.
سهیلا نقی‌پور، تحلیلگر بازار سرمایه می‌گوید: هفته گذشته، بازار بورس تهران یکی از دوره‌های پرچالش خود را تجربه کرد و با افت قابل‌توجهی به کار خود پایان داد. شاخص کل بورس با ریزشی حدود ۱۵۰ هزار واحدی مواجه شد و اکثر نمادهای بزرگ و متوسط بازار تحت فشار عرضه‌های سنگین قرار گرفتند. این روند نزولی، فضای کلی بازار را به سمت منفی سوق داد و نگرانی‌های بسیاری را در میان سرمایه‌گذاران ایجاد کرد. کاهش اعتماد عمومی به بازار سرمایه، در کنار التهابات سیاسی و نظامی در کشور، از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر این افت محسوس بودند.
این عوامل، به ویژه در شرایطی که اقتصاد کشور با چالش‌های متعددی دست و پنجه نرم می‌کند، تاثیرات عمیقی بر رفتار سرمایه‌گذاران گذاشتند. او معتقد است: یکی از عوامل خارجی که بر فضای بازار تاثیر منفی گذاشت، تهدیدات رییس‌جمهور ایالات‌متحده، دونالد ترامپ، مبنی بر به صفر رساندن فروش نفت ایران بود. این اظهارات، همراه با گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط سه کشور اروپایی، به افزایش نااطمینانی‌ها در بازار دامن زد. این تهدیدات نه تنها بر بازار ارز و تجارت خارجی اثر گذاشت، بلکه به طور مستقیم اعتماد سرمایه‌گذاران در بورس را تحت تاثیر قرار داد و عرضه‌ها را تشدید کرد.
نقی‌پور ادامه می‌دهد: دولت در تلاش برای مدیریت این بحران، اقداماتی را از پس از پایان جنگ ۱۲ روزه در راستای حمایت از بازار سرمایه به انجام رساند. تزریق نقدینگی از سوی سهامداران حقوقی بزرگ و نظام بانکی، همراه با اجرای طرح بیمه سهام با همکاری صندوق تثبیت بازار سرمایه، از جمله این اقدامات بود.
طرح بیمه سهام با هدف حمایت از سهامداران حقیقی و تضمین حداقل بازده یک‌ساله برای سبدهای سهام طراحی شده است. با این حال، این‌گونه حمایت‌ها تنها به ایجاد نوسانات مثبت مقطعی و برقراری تعادل موقت در بازار منجر می‌شوند و نمی‌توانند مشکلات ساختاری و اساسی بورس را برطرف کنند. تجربه نشان داده است که چنین اقداماتی، هر چند در کوتاه‌مدت آرامش نسبی را به بازار بازمی‌گردانند، اما در نبود اصلاحات عمیق و پایدار، تاثیرات بلندمدتی بر بهبود وضعیت بازار ندارند. او با نگاهی به هفته جاری می‌گوید: به نظر می‌رسد بازار بورس همچنان با چالش‌های عنوان شده، مواجه باشد.
علاوه بر تداوم التهابات سیاسی و احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه، مشکلات داخلی نظیر ناترازی انرژی و کاهش شدید ذخایر آبی نیز بر عملکرد صنایع و شرکت‌های بورسی اثر منفی خواهند گذاشت. قطعی‌های مکرر برق در فصل تابستان، که مستقیما فرآیند تولید کارخانه‌ها و صنایع را مختل کرده است، در کنار تداوم تحریم‌ها، زنجیره تامین شرکت‌ها را با دشواری‌های بیشتری مواجه خواهد کرد. این عوامل، درمجموع، چشم‌انداز بازار را در هفته پیش‌رو تیره‌تر کرده و احتمال تداوم روند نزولی را تقویت می‌کنند.
نقی‌پور می‌افزاید: در چنین شرایطی، بازگشت اعتماد به بازار سرمایه نیازمند اتخاذ سیاست‌های کلان و هماهنگ در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و بین‌المللی است. اصلاح ناترازی‌های انرژی، بهبود فضای کسب‌وکار و کاهش تنش‌های سیاسی می‌توانند به عنوان راهکارهایی بلندمدت، زمینه‌ساز ثبات در بازار شوند. در کوتاه‌مدت نیز، تقویت حمایت‌های هدفمند از صنایع کلیدی می‌تواند به کاهش فشار عرضه‌ها و بهبود وضعیت بازار کمک کند. با این حال، تا زمانی که چالش‌های بنیادین اقتصادی و سیاسی ایران حل و فصل نشوند، بازار بورس همچنان در معرض نوسانات شدید و روندهای نزولی باقی خواهد ماند.
خروج ۲۵۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی
امیرعباس باقری، تحلیلگر بازار بورس، درباره وضعیت بازار سهام این هفته می‌گوید: در نخستین روز معاملاتی این هفته، بازار بورس تهران با شرایطی بسیار منفی آغاز به کار کرد؛ موضوعی که برای بسیاری از فعالان بازار کاملا قابل پیش‌بینی بود. شاخص کل بورس با افتی در حدود یک درصد مواجه شد که نشان‌دهنده حاکمیت جو بدبینی وعدم اعتماد بر بازار سرمایه است. در کنار افت قابل توجه شاخص، بیش از ۹۱درصد از نمادهای معاملاتی در وضعیت قرمز قرار گرفتند و عمدتا در بازه‌های منفی معامله شدند؛ موضوعی که نشان‌دهنده عمق رکود در معاملات و ناامیدی گسترده میان سهامداران است.
باقری می‌افزاید: یکی از نکات نگران‌کننده‌تر معاملات دیروز، خروج گسترده و قابل‌توجه نقدینگی از بازار بود. براساس آمارها، بیش از ۲۵۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شد که این میزان خروج سرمایه، به خوبی زنگ خطری جدی برای ادامه روند بازار در روزهای آتی محسوب می‌شود. نبود چشم‌انداز روشن سیاسی، افزایش بی‌ثباتی‌ها در فضای منطقه و همچنین سایه تهدید جنگ در مرزهای کشور ازجمله عواملی هستند که باعث تداوم روند فرسایشی بازار و ریزش‌های متوالی شاخص شده‌اند.
او می‌گوید: در کنار این عوامل کلان، بررسی رفتار سرمایه‌گذاران درون بازار نیز نکات قابل‌توجهی را در خود دارد. به عنوان نمونه، در روز جاری صندوق‌های اهرمی که به طور معمول مورد توجه سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر هستند نیز با شرایط نامناسبی روبه‌رو شدند. بسیاری از این صندوق‌ها با حباب منفی بیش از ۱۵درصد مواجهند و در صف فروش قفل شده‌اند، این وضعیت، نشان‌دهنده بحرانی بودن اوضاع حتی در ابزارهای مالی نوین و تخصصی‌تر بازار است.
این تحلیلگر بازار بورس معتقد است: در این فضای تیره و تار، تنها روزنه امیدی که در بازار باقی مانده، صندوق‌های طلا هستند. رشد نرخ دلار در بازار آزاد و ورود آن به کانال ۹۱ هزار تومان باعث شده تا ارزش این صندوق‌ها افزایش یابد و در نتیجه، توجه بخشی از سرمایه‌گذاران را به خود جلب کنند.
برخلاف سهام یا صندوق‌های سهامی که در رکود و فشار فروش قرار دارند، صندوق‌های طلا به دلیل ماهیت تورمی بودن دارایی پایه‌شان، توانسته‌اند تا حدی از موج منفی بازار در امان بمانند. این امر موجب شده تا بخشی از نقدینگی، به جای خروج کامل از بازار سرمایه، به سوی این ابزارهای مالی حرکت کند. از نگاه باقری، اگر شرایط سیاسی کشور به همین منوال ادامه یابد و تغییری در ریسک‌های سیستماتیک ایجاد نشود، احتمال اینکه روند منفی کنونی در روزهای آتی نیز ادامه پیدا کند، بسیار بالاست.
در چنین فضایی، تنها بازارهایی مانند صندوق‌های طلا که از تورم، افزایش نرخ ارز و نااطمینانی اقتصادی سود می‌برند، ممکن است بتوانند بخشی از زیان سرمایه‌گذاران را جبران کنند. او می‌افزاید: از سوی دیگر، بی‌اعتمادی فزاینده‌ای که در بین فعالان بازار نسبت به سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و مالی کشور شکل گرفته، به‌وضوح در حجم پایین معاملات و صف‌های فروش گسترده نمایان است. این وضعیت در بازار سرمایه بی‌سابقه نیست، اما شدت آن در روزهای اخیر به‌گونه‌ای بوده که حتی صندوق‌های با درآمد ثابت نیز با خروج پول حقیقی مواجه شده‌اند.
باقری در جمع‌بندی تحلیلش می‌گوید: آنچه این روزها بر بازار بورس تهران می‌گذرد، نگرانی‌های بین‌المللی است که همگی به فرار سرمایه و کاهش اعتماد عمومی دامن زده‌اند. اگر سیاست‌گذاران سیاسی کشور هر چه سریع‌تر اقداماتی جدی در راستای کاهش ریسک‌های سیستماتیک و بازسازی اعتماد سرمایه‌گذاران انجام ندهند، دورنمای بازار همچنان تیره و تار باقی خواهد ماند.
source