عقلانیت سینایی می‌تواند نجاتمان دهد

جوان آنلاین: رئیس بنیاد علمی، فرهنگی بوعلی سینا در نشست خبری هفته بزرگداشت این حکیم ایرانی، عقلانیت سینایی را راهی برای دین‌ورزی، اخلاق و معنویت دانست و اینکه می‌توانیم با نگاه قرآنی و عقلانی زندگی خود را سامان دهیم. 
به گزارش «جوان» نشست خبری هفته بزرگداشت حکیم ابوعلی سینا در محل انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد. در ابتدای این نشست، محمود شالویی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی طی سخنانی بیان کرد: حکیم بوعلی سینا نقش برجسته‌ای در جهان بشری دارد و دنیای امروز، خود را وامدار دانش و اندیشه او می‌داند؛ به طوری که پس از سال‌های طولانی که از درگذشت این حکیم بزرگ سپری شده‌است، همچنان نام و یاد او در جهان، به‌ویژه در مراکز علمی و آموزشی، حکمی و فلسفی و پزشکی با احترام و اکرام زنده است. بسیاری از محافل علمی و دانشگاهی در سایر کشورها، به‌خصوص در غرب نام ابن‌سینا را با تعظیم و تکریم می‌برند و اهمیت و جایگاه او را به خوبی دریافته‌اند. شالویی افزود: با این حال، همچنان نیازمند معرفی بیشتر و بهتر این حکیم فرزانه هستیم. او در حوزه‌های مختلف صاحب‌نظر و اندیشه است. از یک‌سو در جهان پزشکی به‌عنوان پزشکی نامدار و الگو شناخته می‌شود و از سوی دیگر در حکمت و فلسفه و اندیشه‌هایی که صادر کرده، بخش مهمی را به خود معطوف داشته است. هیچ‌کس نمی‌تواند اثر ماندگار او و کتاب‌هایی همچون شفا و دیگر آثارش را نادیده بگیرد. حوزه‌های علمی نیز همچنان از سفره علمی او بهره‌مند می‌شوند. 

 حوزه‌های هنر و آثار ابن‌سینا
شالویی ادامه داد: به همین مناسبت، لازم است این حکیم فرزانه بیش از پیش معرفی شود، به‌خصوص برای نسل امروزی، زیرا سال‌های طولانی از زمان او سپری شده‌است و نباید هیچ‌گاه این باور شکل گیرد که دیگر نیازی به او نیست، بلکه او همچنان زنده و پوینده است. خوشبختانه شخصیت‌هایی مانند بوعلی‌سینا که از فرزانگان ما هستند، نکته مشترکی برای وحدت و اتصال ما با کشور‌هایی محسوب می‌شوند که نسبت به ابن‌سینا علاقه‌مند و دلبسته هستند. این موضوع می‌تواند هم‌افزایی ارزشمندی برای ما بیافریند. 
وی بیان کرد: یکی از موارد مهمی که انجمن ما پیگیری می‌کند، معرفی مفاهیم ابن‌سینا به زبان امروزی است. یکی از بهترین راه‌ها این است که آثار ایشان برای دانش‌آموزان به‌ویژه در مقاطع تحصیلی اولیه، ساده‌سازی شود تا نه‌تنها آنان بلکه دیگران نیز بتوانند مفاهیم اندیشه‌های ابن‌سینا را به‌صورت عمومی درک کنند. هرچند بسیاری نام ابن‌سینا و آثار او را شنیده‌اند، اما فهم محتوای آثار او نیازمند شرح، تفسیر و زبان روزآمد است. 
شالویی اظهار کرد: این مهم بر عهده دستگاه‌های مسئول است، چراکه آثار ابن‌سینا کهنگی‌ناپذیرند و همان‌گونه که در روزگار او تأثیرگذار بودند، امروز نیز کاربرد فراوان دارند. همچنین، توجه مستشرقین به اندیشه‌های او جایگاه ویژه‌ای در معرفی بین‌المللی او داشته‌است. جالب است که حتی برخی از آثار ابن‌سینا در حوزه‌های هنری نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند. آثار نمایشی همچون سلامان و ابسال و استفاده از تمثیلات او، هنرمندان، کارگردانان و نویسندگان را به سمت بهره‌گیری از اندیشه‌های او سوق داده‌است. خوشبختانه با تدبیر و ترکیب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر تشکیل شورای هنری برای معرفی مفاخر ملی، می‌توان از این ظرفیت‌ها در زمینه‌های نمایشی، سینما، مستند و حتی موسیقی بهره‌برداری کرد. 
وی گفت: در این راستا، شورای علمی ما با حضور رئیس بنیاد فرهنگی ابن‌سینا تشکیل شده و جمعی از کارگردانان، نویسندگان و صاحب‌نظران هنری نیز برای مشورت دعوت خواهند شد. تجربه سال گذشته ما در معرفی حافظ از طریق یک برنامه نمایشی در شیراز نقطه عطفی بود که نشان داد این مسیر می‌تواند به معرفی مؤثرتر مفاخر ما بینجامد. مطمئنم که اگر شخصیت بزرگی همچون ابن‌سینا با ابزار‌های هنری و قالب‌هایی مانند مجموعه‌های تلویزیونی و سینمایی معرفی شود، ارتباط او با نسل امروز به‌ویژه جوانان و نوجوانان، بسیار مؤثرتر خواهد بود. با توجه به محدودیت فرصت، همکاران ما که در این جمع حضور دارند، همچنان با تلاش و همت خود این برنامه‌ها را ادامه خواهند داد. 
 عقلانیت سینایی
در ادامه، ان‌شاءالله رحمتی، رئیس بنیاد علمی، فرهنگی بوعلی سینا نیز در سخنانی گفت: اگر پرسیده شود که این بزرگداشت ابن‌سینا امروز به چه کار ما می‌آید، شاید ضروری باشد بگویم که ما با مسئله‌ای اساسی در سطح کلان فرهنگی مواجه هستیم. این مسئله سه مؤلفه اصلی دارد که شامل اخلاق، دین و معنویت است. جامعه ما امروز با این سه پرسش اساسی روبه‌رو است که دین ما چگونه باید باشد، اخلاق ما چگونه باید تعریف شود و اخیراً نیز مفهومی جدید به آن افزوده شده که همان معنویت است. 
وی افزود: بسیاری سعی می‌کنند حتی معنویت را به‌عنوان جایگزینی برای دین مطرح کنند. در اینجا پرسش مهم این است که چرا ابن‌سینا اهمیت دارد؟ به نظر من، ابن‌سینا بزرگ‌ترین فیلسوف ماست که توانسته اخلاق و معنویت را به‌نحو منسجمی طراحی کند و به ما کمک کرده‌است از مدار عقلانیت خارج نشویم. 
رحمتی بیان کرد: یکی از اساتید ما خاطره‌ای نقل می‌کرد که از دوستی پرسیدند اگر عقلانیت سینایی وجود نمی‌داشت، چه اتفاقی می‌افتاد؟ او پاسخ داد: داعش همه‌جا را می‌گرفت. به نظرم این سخن بسیار عمیق است، زیرا نشان می‌دهد دین‌ورزی ما بدون ابن‌سینا به مسیر دیگری می‌رفت. هرگاه از عقلانیت سینایی فاصله گرفته‌ایم، اخلاق و معنویت ما با چالش‌های جدی روبه‌رو شده‌است. 

 عرفان عقلانی
رحمتی ادامه داد: ابن‌سینا در عین حال که یک انسان معنوی و عارف است (چنان‌که مقامات‌العارفین را می‌نویسد)، اما عرفان او عرفانی عقلانی است. دین‌ورزی او نیز بر مدار عقل است. بخش‌های زیادی از فلسفه ابن‌سینا در واقع در تقابل با متکلمان است. متکلمان گروهی از متفکران سنت ایرانی هستند که معتقدند می‌توان با نگاه جدلی از اعتقادات دینی دفاع کرد، اما ابن‌سینا در مقابل آنان سعی می‌کند راه برهان را نشان دهد. 
رحمتی تصریح کرد: از نظر ابن‌سینا جز مسیر برهان راهی وجود ندارد. برهان یعنی داشتن مهارت و دانشی که ما را به کشف حقیقت برساند، حتی در مسائل دینی. اگر چیزی برای ما به‌طور برهانی اثبات نشد، ابن‌سینا معتقد نیست که باید صرفاً تقلید کنیم یا دست از آن بکشیم، بلکه می‌گوید باید تلاش بیشتری برای فهم بهتر داشته‌باشیم. 
وی ادامه داد: ابن‌سینا یک پارادایم است؛ الگویی که در هر جایگاهی که باشیم، می‌توانیم با نگاه قرآنی و عقلانی زندگی خود را سامان دهیم. وقتی چنین برهانی در میان باشد، امکان گفت‌و‌گو هم فراهم می‌شود. بزرگداشت‌هایی که برای ابن سینا برگزار می‌شود، صرفاً پاسداشت گذشته نیست، بلکه تلاشی برای تکریم عقلانیت است؛ چیزی که امروز بیش از هر زمان دیگری به آن نیازمندیم.