تاریخ اسلام گواه آن است که جامعه‌ای که مواسات و کمک‌رسانی در آن جریان دارد، نه تنها از لحاظ مادی مقاوم‌تر است، بلکه از نظر معنوی نیز شکوه و برکت بیشتری می‌یابد. یاری به مؤمن نیازمند، اعم از گرسنه، گرفتار یا بدهکار، نه یک فضیلت مستحب حاشیه‌ای، بلکه بخشی از هویت ایمانی ماست. در این چارچوب، سخنی از امام جعفر صادق علیه‌السلام به زیبایی، اولویت این عمل را نزد پروردگار بیان کرده است.
در این زمینه امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید «مِنْ أَحَبِّ الأَعْمالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِدخالُ السُّرُورِ عَلَى المُؤمِنِ: إِشْباعُ جَوعَتِهِ أَو تَنفیسُ كُربَتِهِ أَو قَضاءُ دَینِهِ»؛ یعنی «از دوست‌داشتنی‌ترین کارها نزد خدای متعال، شاد کردن دل مؤمن است؛ چه با سیر کردن او از گرسنگی، یا برطرف کردن گرفتاری‌اش، یا پرداخت بدهی‌اش باشد.»
امام علیه‌السلام کلید اصلی را شاد کردن دل مؤمن یا ادخال سرور معرفی می‌کند. این شادی نه مصنوعی یا سطحی، بلکه ناشی از رفع نیاز حقیقی اوست. از نظر آموزه‌های دینی، شادی دل مؤمن، مورد رضایت مستقیم خداوند است، زیرا در آن محبت، همدلی و توجه به بندگان نهفته است.
ادخال سرور بر مؤمن، علاوه بر آثار فردی، پیامدهای اجتماعی عمیقی دارد. وقتی نیاز یک فرد برطرف می‌شود، زنجیره‌ای از احساس امنیت و اعتماد در جامعه ایجاد می‌گردد. این پیوند میان دل‌ها، پایه همبستگی امت را مستحکم می‌کند و مانع گسترش کینه، حسادت و شکاف‌های طبقاتی می‌شود.
از منظر معنوی نیز، چنین عملی جلب رحمت الهی و نزول برکات را به همراه دارد. روایات متعدد بیان می‌کنند که گره‌گشایی از کار مسلمان، سبب گشایش در کارهای خود فرد در دنیا و آخرت خواهد بود. این نوع رفتار، آیینه‌ای از اخلاق الهی است که بندگانش را به احسان و مهربانی فرامی‌خواند.
سیر کردن گرسنه یا «إِشْباعُ جَوع» یکی از روشن‌ترین و فوری‌ترین مصادیق کمک است. گرسنگی، هم جسم را می‌فرساید و هم روح را می‌شکند. در سنت اهل‌بیت، بر اطعام نیازمندان در هر فرصتی تأکید فراوان شده، تا حدی که اطعام را نزدیک‌ترین راه به بهشت دانسته‌اند.
سوره «انسان» نمونه الهام‌بخشی از این فرهنگ اطعام را به تصویر می‌کشد، آنجا که اهل‌بیت علیهم‌السلام در اوج نیاز خویش، غذای خود را سه روز پیاپی به مسکین، یتیم و اسیر بخشیدند و تنها برای رضای خدا این کار را انجام دادند، بی‌هیچ توقع پاداش یا تشکر. این آیات نشان می‌دهد که سیر کردن گرسنه، نه صرفاً یک کار خیریه، بلکه عبادتی خالصانه و نشانه معرفت عمیق به جایگاه خدمت در راه خداست.
رفع اندوه و گرفتاری در عبارت «تَنفیسُ كُربَتِهِ» بُعد عاطفی و روانی مواسات را پوشش می‌دهد. مؤمن موظف است در مقابل مشکلات روحی ـ اجتماعی برادر دینی خود بی‌تفاوت نباشد، چه این اندوه ناشی از فشار اجتماعی، بیماری، یا بحران‌های شخصی باشد.
این امر به‌ویژه در عصر حاضر که مردم با گرفتاری‌ها و فشارهای روانی متعددی همچون تنهایی، اضطراب و بحران‌های خانوادگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، اهمیت دوچندان یافته است. در چنین شرایطی، حتی یک همراهی صمیمانه، گوش‌دادن با حوصله یا گشودن گرهی از امور روزمره می‌تواند آرامشی عمیق و امیدی تازه در دل مؤمن ایجاد کند و او را از فرسایش روحی و ناامیدی برهاند.
پرداخت بدهی یا به تعبیر حدیث «قضای دِین»، ممکن است ملموس‌ترین راه برای نجات یک مؤمن از سقوط حیثیتی یا فشار مالی باشد. در جامعه دینی، بدهکاری به معنای سنگینی بار بر دوش یک فرد است و کمک در این زمینه، مصداق گره‌گشایی مستقیم از زندگی اوست.
در تمام این زمینه‌ها، انسان باید روحیه یک مؤمن شجاع و باصلابت را داشته باشد؛ کسی که نه با دید ترحم منفعل، بلکه با احساس مسئولیت و غیرت دینی به میدان می‌آید. چنین ایمانی به معنای پیش‌قدم شدن در رفع نیازهاست، حتی اگر سختی یا هزینه‌ای در پی داشته باشد، زیرا مردانگی در نگاه دین، همان ایستادن کنار برادر و خواهر ایمانی در روزهای دشوار و حفظ کرامت و عزت آنان است.
خداوند در چنین صحنه‌هایی درس‌هایی برای همگان دارد؛ یکی از آن‌ها این است که گاهی مؤمنان را به‌وسیله یکدیگر می‌آزماید، تا میزان ایمان، صداقت و روحیه همیاری‌شان آشکار شود. در این آزمون‌ها باید سربلند و سرافراز بیرون آییم و فرصت یاری برادران و خواهران ایمانی را غنیمت بشماریم.
انتهای‌پیام/
source