رئیس سازمان فضایی ایران در برنامه «صف اول»:
رئیس سازمان فضایی ایران از آماده‌سازی پایگاه ملی فضایی چابهار برای نخستین پرتاب آزمایشی در ماه‌های آینده خبر داد و گفت: پایگاه چابهار به علت قرارگیری در عرض جغرافیایی پایین، بهترین نقطه کشور برای دسترسی به مدار‌های مهم از جمله مدار استوایی محسوب می‌شود.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، آقای حسن سالاریه با حضور در برنامه «صف اول» آخرین اقدامات‌ها و برنامه‌های سازمان فضایی ایران را تشریح کرد و به پرسش ها در این باره پاسخ داد. متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
سوال: امشب می‌خواهیم در خصوص یکی از مهمترین و استراتژیک‌ترین حوزه‌های علمی و فناوری کشور صحبت کنیم حوزه‌ای که امروز نه تنها نمادی از پیشرفت علمی کشور محسوب می‌شود بلکه تعیین کننده جایگاه آن در معادلات جهانی محسوب می‌شود فناوری فضایی در قرن بیست و یکم که دیگر صرفاً یک آرزوی علمی در کشور‌ها محسوب نمی‌شود بلکه یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای امنیت ملی و توسعه اقتصادی و مدیریت منابع و پیش بینی بحران‌ها و حتی دفاع کشور محسوب می‌شود، در کشور ما هم با توجه به محدودیت‌ها و تحریم‌های گسترده‌ای که علیه کشور ما ایجاد شده خوشبختانه تا به امروز متخصصان و نخبگان داخلی کشورمان توانستند قدم‌های قابل توجهی را در این حوزه بردارند. آقای دکتر می‌خواهیم در ابتدا یک تصویر کلی به ما بدهید که الان کجا ایستاده‌ایم مطابق با اسناد بالادستی و برنامه‌ها به خصوص برنامه هفتم پیشرفت از جایگاه ما در بحث علوم فضایی و اینکه چقدر توانستیم متناسب با برنامه‌هایمان پیش برویم.
سالاریه: صنعت فضایی ایران تقریباً دو دهه است که شکل گرفته از اوایل دهه ۸۰ اواخر دهه ۷۰ می‌شود گفت آغاز ورود ایران به بخش فضایی بوده البته تاسیس سازمان فضایی برمی‌گردد به دهه ۸۰ و پروژه‌های متعددی در بخش‌های مختلف کشور در مجموعه‌های دانشگاهی و دولتی تعریف شد که در حوزه طراحی و ساخت ماهواره و پرتابگر تا به امروز اگر بخواهیم به صورت کلی بگوییم ما در صنعت فضایی کجا هستیم و به کجا رسیدیم و قرار است به کجا برسیم من بخش فضایی ایران را تقسیم می‌کنم به چند زیربخش، بخش اول بخش بالا دست صنعت فضایی است که حوزه سخت صنعت فضایی، سخت افزار صنعت فضایی شامل ماهواره، ماهواره بر، پایگاه‌های پرتاب، ایستگاه‌های کنترل و هدایت ماهواره و دریافت داده و تصاویر ماهواره‌ای که در این بالا دست ما بخش طراحی و ساخت ماهواره‌ها را داریم که توان‌ها در کشورمان در ماهواره‌هایی از کلاس جرمی حول و حوش ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم توانی است که ما الان در کشور تجربه ساخت داریم البته توان ما بالاتر است، اما تجربه ساخت و کار در این کلاس جرمی را داریم که مثال‌هایی داریم مثلاً بلوک انتقال مداری سامان که ابزاری است برای انتقال مداری در کلاس جرمی ۲۳۰ تا ۲۴۰ کیلوگرم طراحی و ساخته شده یا از آن طرف ماهواره پارس و ماهواره ناهید را داریم و ماهواره‌های متعدد از کلاس وزنی پایین‌تر نانو ماهواره‌ها، میکرو ماهواره‌ها و مینی ماهواره‌ها که در این خانواده طراحی و ساخت انواع ماهواره‌های سنجش از دوری، تصویربرداری اپتیکی و مخابراتی در بخش‌های مختلف کشور انجام شده است.
نهاد‌های متعددی داریم که در این حوزه کار می‌کنند دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دولتی پژوهشگاه فضایی ایران ذیل وزارت ارتباطات و اخیراً حضور بخش خصوصی که این خودش موضوع مهمی است که باید تاکید کنیم در حوزه پرتابگر هم اتفاقات بسیار خوبی در کشور افتاده ما در کلاس جرمی حدود بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم را و پایین‌تر بتوانیم در مدار ارتفاع پایین بگذاریم چند خانواده پرتابگر در کشور توسعه پیدا کردند خانواده کلاس سوخت جامد ما که خانواده قائم صد است و خانواده مایع ما که ماهواره بر سیمرغ است اولی را همکاران در نیروی هوافضای سپاه و دومی را همکاران در سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع رویش کار می‌کنند کلاس جرمی تا ۳۰۰ کیلوگرم را ما با موفقیت سال گذشته در مدار گذاشتیم و پرتاب‌های متعددی هم از قائم صد و هم سیمرغ داشتیم که موفق بوده و در حال تثبیت فناوری در این حوزه هستیم البته پرتابگر‌های ترکیبی هم داریم مثل ذوالجناح یا قاصد که ترکیب مایع و جامد در آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد و پرتاب‌های موفقی هم در خانواده قاصد داشتیم.
در حوزه پایگاه پرتاب هم ما چندین پایگاه را در داخل کشور داریم که استفاده می‌کنیم و پرتاب‌هایمان از آنجا انجام می‌شود، اما مهمترین جزئی که الان در کشور در حال ساخته شدن و احداث است پایگاه ملی چابهار است که برای پرتاب‌های متعدد در شیب‌های مختلف مداری می‌تواند استفاده بشود و در چندین فاز قرار است این پایگاه احداث و به بهره‌برداری بفرستد فاز اول که مربوط به پرتابگر‌های سوخت جامد است تقریباً به نقطه پایانی خودش رسیده است و انشالله ما باید در ماه‌های آتی شاهد اولین پرتاب آزمایشی از این پایگاه باشیم، پایگاه چابهار در کشور ما در نقطه‌ای قرار گرفته که شاید بتوانیم بگوییم بهترین نقطه برای دسترسی به مدار‌ها است به این دلیل که پنجره پرتابی یعنی در واقع در شیب‌های مختلف مداری یعنی صفحه مدار با سطح استوا شیبی درست می‌کند که این شیب خیلی بستگی دارد که نقطه تزریق کجا باشد به دلیل اینکه معمولاً پرتاب به گونه‌ای انجام می‌شود که در مسیر مقابل پرتابگر ما منطقه مسکونی نداشته باشیم و هر چقدر عرض جغرافیایی که می‌تواند پرتاب از آن عرض انجام بشود باز پایین‌تر باشد برای کشور مزیت بیشتری دارد به دلیل اینکه دسترسی به مدار استوایی یا مدار‌های ژئو مهمترین مدار‌ها در خانواده مدار‌ها است باز در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر مناسب‌تر است و این پایگاه ما از این حیث بسیار پایگاه ارزشمندی است.
در خصوص ایستگاه‌های زمینی هم ایستگاه‌های زمینی مختلفی ما در کشور داریم که برای کنترل ماهواره و دریافت داده و تصویر ماهواره استفاده می‌شود و بحث احداث این مراکز را داریم که دو تا از مراکز مهم آن در منطقه شمال شرق است و در شمال غرب کشور هم انشالله باز در ظرف چند ماه آینده بهره‌برداری از آن را آغاز می‌کنیم ظرفیت کشور در طراحی و ساخت ماهواره و پرتابگر ظرفیتی است که طی سال‌های گذشته رو به رشد بوده و روز به روز دقت ماهواره‌هایی که برای تصویربرداری اپتیکی استفاده می‌شود در حال افزایش است کیفیت‌ها بهتر می‌شود و ماهواره‌های مخابراتی هم به همین صورت روز به روز وضعیتشان بهتر می‌شود بخش بالادست است و در بخش پایین دست هم بحث بهره‌برداری از داده و تصاویر ماهواره‌ای است شرکت‌های دانش بنیان متعدد داریم، مرکز تحقیقاتی خود پژوهشگاه فضایی ایران هم بحث تحقیق و توسعه کاربرد است و هم بحث ارائه خدمات است که در کشور ما تقریباً رو به نهادینه شدن است و انشالله روز به روز هم متقاضی برای استفاده از این تصاویر و داده‌ها و پردازش‌های مبتنی بر داده و تصویر بهتر و بیشتر می‌شود.
سوال: برای اینکه بدانیم نسبت به برنامه در کجای برنامه قرار داریم من موردی می‌گویم شما درصدی بفرمایید که مثلاً اینقدر در سال اول برنامه مثلاً در ماده ۶۷ برنامه تثبیت قابلیت دستیابی به مدار‌های پایین و حفظ نقاط مداری کشور ذکر شده است الان ما چند درصد از برنامه را در سال اول عملیاتی کردیم؟
سالاریه: در بحث تثبیت پرتابگر ما دو خانواده از پرتابگرهایمان رو به تثبیت هستند و پرتاب‌های موفق داشتند هم پرتابگر سیمرغ و هم پرتابگر قائم که الان لازم است پرتاب‌های متعدد دیگری داشته باشیم مبنی بر اینکه دیگر عملکرد اینها قابلیت اطمینان بالایی داشته باشد ما در ارتفاع پایین چند ویژگی است که باید توجه کنیم اول جرم‌های بالاتر را بتوانیم در مدار‌های ارتفاع پایین بگذاریم به دلیل اینکه وقتی ما می‌توانیم جرم بیشتری بگذاریم ماهواره‌های سنگین‌تر با قابلیت بهتر ماهواره‌های سنجشی با دقت تصویربرداری بهتر با حسگر‌های قوی‌تری را می‌توانیم تثبیت کنیم و در مدار بگذاریم، دوم قابلیت اطمینان را تا جای ممکن افزایش بدهید یعنی اگر ما یک پرتاب موفق داشتیم کفایت نمی‌کند ۲،۳،۴ باید به تعدادی پرتاب داشته باشیم که بگوییم این پرتابگر پرتابگری است که قابلیت ارائه خدمات تجاری دارد الان مثلاً چرا ما می‌گوییم فلان کشور فلان پرتابگر مورد استقبال خیلی از کشور‌ها است به دلیل اینکه آن پرتابگر سال‌ها است دچار خطا نشده و قابلیت اطمینان بالایی دارد الان ما در مرحله‌ای هستیم که دو کلاس از پرتابگرهایمان هم پرتابگر قائم صد و هم پرتابگر سیمرغ پرتاب‌های موفق متوالی داشتند، اما باید ما طبق چیزی که خودمان پیش‌بینی می‌کنیم باید تعداد پرتاب افزایش پیدا کند یعنی من بتوانم به راحتی بگویم من با پرتابگر سیمرغ می‌توانم سرویس تجاری ارائه بدهم این یعنی به آن مرحله ۱۰۰ رسیدن ما به لحاظ فناوری می‌توانیم بگوییم فناوری لازم را کسب کردیم، اما فناوری باید محک بخورد و تکرار بشود و به لحاظ جرمی هم باید جرم را افزایش بدهیم الان سنگین‌ترین جرمی که در مدار ارتفاع پایین تزریق کردیم لئو حدود ۳۰۰ کیلوگرم بوده که سال گذشته در آذر انجام شده، اما این باید به ۵۰۰ کیلوگرم
سوال: شما فرمودید ما ظرفیتش را داریم، اما اینکه تا الان نشده مهمترین دلیلش چیست؟
سالاریه: ما در مسیر هستیم ما می‌گوییم وقتی یک فناوری می‌خواهد پیشرفت کند این فناوری با تکرار همیشه و بار‌ها من این عبارت را گفتم خیلی از دوستان مراجعه می‌کنند و می‌گویند ما کی می‌رسیم به فلان نقطه مداری می‌گویم کی قید خوبی نیست بگویید با چند تا می‌رسیم به آن نقطه مثال بزنیم همین پرتابگر‌های خارجی که اخیراً معروف‌ترین آن همین پرتابگر استارشیپ که یازدهمین پرتابش را هم انجام داد کسی سابقه را نگاه می‌کند می‌بیند ۹ تا پرتاب قبلی تمام مشخصات موفقیت را نداشته بخشی از این سیستم‌ها خیلی خوب بوده و بخشی دچار مشکل شده حتی ۱۰ هم به همین صورت و این عدد‌ها شاید بگوییم عدد‌های طلایی هستند در صنعت فضایی یعنی معمولاً در پرتابگر‌ها شما ۸ تا ۱۰ پرتاب می‌کنید تا دیگر می‌توانید بگویید این پرتابگر تمام ویژگی‌های توسعه فناوری اش با موفقیت پاس شده است، در مورد ماهواره هم به همین صورت است شما ۴ تا ۵ ماهواره از یک خانواده می‌سازید در مدار قرار می‌دهید تا در نهایت می‌گویید این ماهواره تمام فناوری‌هایش ۱۰۰ درصد در فضا در مدار چک شده است.
سوال: پس ما می‌توانیم بگوییم ما به آن اهداف برنامه رسیدیم و صرفاً برای اینکه ضریب اطمینان بالا برود داریم تلاش می‌کنیم.
سالاریه: به لحاظ فناوری دو تا از پرتابگرهایمان را می‌توانیم بگوییم فناوری‌هایش دیگر مشخص و شفاف است و قابلیت اطمینان باید برود بالا این عبارت دقیق‌تر و درست‌تری است البته عرض کردم ما کلاس جرمی را هم باید ببریم بالا یعنی الان دیگر نوبت این است که ما خانواده دیگر قائم ۱۰۰، ۱۰۵، ۱۲۰ و … را توسعه بدهیم که این اتفاق دارد می‌افتد در مورد سیمرغ هم به همین صورت سیمرغ ارتقا یافته پرتابگر‌های بعدی و این مسیری است که هیچ وقت ته ندارد، بالاخره شما هر جرمی که بگذارید در مدار جرم بالاتری هم وجود دارد ما دنبال جرم چند تن در مدار الان هدف گذاری کردیم و هر موقع به یک هدفی می‌رسیم قاعده کلی هستند همیشه در برنامه می‌گویم اگر برنامه ایستا باشد یعنی با تکنولوژی‌های روز و پویایی لازم را ندارد ما هدف گذاری می‌کنیم مثلاً یک سال دیگر باید با ۴ یا ۵ پرتاب دیگر پرتابگر شماره الف به تثبیت رسیده باشد وقتی تثبیت شد چه کار می‌کنیم ما الان ۵۰۰ کیلوگرم را هدف گذاری کردیم اگر به تعداد کافی پرتاب داشته باشیم عرض کردم در اینها یک پرتابی هم برای اینکه به تثبیت برسد حدود ۸، ۹ تا پرتاب باید شود اگر ما بتوانیم این تعداد پرتاب را در دو سال انجام بدهیم قطعاً در دو سال ما به تثبیت فناوری می‌رسیم.
سوال: یعنی تا پایان دولت چهاردهم به کلاس جرمی ۵۰۰ خواهیم رسید.
سالاریه: به عنوان مثال یا روی ارتفاع بالا بلوک انتقال مداری را داریم بلوک انتقال مداری باید ۴ تا ۵ تا پرتاب، چون بلوک انتقال مداری از خانواده ماهواره باید حداقل ۴، ۵ پرتاب اگر چهار پنج پرتاب بلوک انتقالی داشته باشیم می‌گوییم من رسیدم به اهدافی که دنبال می‌کردم.
سوال: اگر ملموس‌تر بخواهیم بگوییم وقتی رسیدیم به آن کلاس جرمی و آن فناوری چه چیزی به زندگی امروزی مردم اضافه می‌شود و چه تاثیرات مثبتی در زندگی مردم دارد؟
سالاریه: ماهواره‌های سنگین‌تر در ارتفاع بالاتر یعنی عمر بیشتر در کلاس خانواده‌های مخابراتی یک ماهواره مخابراتی در مدار ارتفاع بالا ژئو عمدتا تاثیری که می‌گذارد در بحث ارتباطات است ارتباطات یک بخشی می‌شود رسانه و برودکست و یک بخش هم می‌شود ارتباطاتی که بین افراد هست یعنی از طریق خدمات پهن باندی که ماهواره ارائه می‌دهد مثل اینترنت و … و هر چقدر ماهواره حالا به صورت خیلی سرانگشتی بگوییم ماهواره‌های سنگین‌تر طبیعتاً فرستنده گیرنده‌های بزرگتری دارند یعنی پهنای باند بیشتری دارند و می‌توانند منطقه پوشش بزرگتری داشته باشند در حوزه سنجشی هم به همین صورت وقتی ماهواره سنگین‌تر می‌شود یعنی سنجنده‌های بزرگتر یعنی با دقت‌های بالاتر یعنی شما می‌توانی با دوربینی کار کنی که مثلاً قدرت تفکیک آن ۳۰ سانت است، ۵۰ سانتی‌متر است، ۱۵ سانتی‌متر است وقتی جرمت را می‌بری بالاتر البته یک نکته مهم در حوزه فناوری همیشه تغییر و تحولات رخ می‌دهد الان وقتی ما می‌آییم مسیر توسعه فناوری را نگاه می‌کنیم می‌بینیم یک مسیر به سمت کوچک شدن ماهواره‌ها و کم جرم شدن ماهواره‌ها هم مطرح است روزگاری ماهواره‌هایی که در مدار‌های ژئو قرار می‌گرفتند می‌رفتند روی چند تن، الان کلاس‌های چند صد کیلوگرمی هم الان موضوعیت پیدا کردند به دلیل اینکه تکنولوژی‌ها دارد رشد می‌کند و ابعاد و اندازه‌ها هم دارد به تناسب کوچک می‌شود یک موقعی ماهواره سنجشی زیر ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم آن قابلیتی که مد نظر ما بود می‌خواستیم داشته باشد را نداشت ولی الان با چند صد کیلوگرم زیر ۱۰۰ کیلوگرم شما تصاویر دقت بالایی می‌گیرید فناوری‌های پردازشی هم خیلی دارد بهتر می‌شود پردازشگر‌ها کوچک می‌شود، سبک می‌شود، جرم‌ها کم می‌شود بنابراین توان مصرفی هم دارد کم می‌شود ترند به سمت کوچک شدن هم دارد حرکت می‌کند، ادبیات منظومه سازی را در مدار و در ماهواره‌ها زمانی جاری و ساری شد که ابعاد و اندازه‌ها شروع شد به کوچک شدن خیلی وقت‌ها تاریخ را نگاه کنید در صنعت فضایی نگاه کنید در مخیله ما نمی‌آمد که مثلاً با چند صد ماهواره سنجشی منظومه ماهواره سنجشی در دنیا بیاید خدمات ارائه بدهد اینکه می‌گویم برای ۱۰ تا ۱۵ سال قبل است ولی الان می‌بینید منظومه‌های سنجشی چند ده تایی و چند صد تایی دارد فراوان می‌شود ماهواره‌ها در اینها کوچک هستند.
سوال: اگر بخواهیم درصدی بگوییم؟
سالاریه: الان ما از برنامه تا حدی عقب هستیم، چون باید بعضی از فناوری‌ها را در ارتفاع پایین زودتر از اینها به آن می‌رسیدیم، اما اینطور نیست که مثلاً یک اتفاق خیلی ناگوار دارد می‌افتد در مسیر هستیم اینکه بگویم انحراف خیلی جدی اتفاق افتاده درست نیست، اما عرض کردم با افزایش تعداد در پرتاب‌ها می‌توانیم سرعت تثبیت فناوری را هم ببریم بالاتر
سوال: در تکمیل پایگاه ملی پرتاب الان کجا هستیم؟
سالاریه: پایگاه سه فاز دارد فاز اول پرتابگر سوخت جامد است که حجم زیرساخت‌هایی که نیاز دارد تا حدی کمتر است و الحمدلله این از سال ۱۴۰۱ شروع احداث پایگاه بود و پیش بینی ما این بود که ظرف سه سال پایگاه به اتمام برسد و الان روی برنامه هستیم و پایگاه روی ۹۳، ۹۴ درصد از وضعیتش و متوسط هستیم برای پرتاب، چون پایگاه زمانی می‌توانیم بگوییم به اتمام رسیده که بتوانیم با آن دو سه تا پرتاب انجام بدهیم تمام بخش‌های پایگاه از نظر سوله‌های مونتاژ، خدمات پرتاب، ایستگاه‌های تله متری، تله کامند یا انواع اقسام زیرساخت‌هایی که داخل پایگاه استفاده می‌شود زیر تست و بار بروند و مترصد هستیم انشاالله برای پرتاب و تمام تلاش ما امسال این است که از این پایگاه بتوانیم حداقل یک یا دو پرتاب آزمایشی داشته باشیم، ماهواره‌ها را در مدار قرار بدهیم این پایگاه از این حیث که بتواند ما را به مدار‌های متنوع برساند بسیار ارزشمند است، فاز دوم پایگاه که مربوط به پرتابگر سوخت مایع است فاز طراحی آن تمام شده انشالله امسال ما احداث دوم را هم شروع می‌کنیم که خیلی از پرتابگر‌های سوخت مایع مثل خانواده سیمرغ عملاً باید از همین پایگاه بتوانند ماموریت کنند و البته پرتابگر‌های کلاس سنگین‌تر تا بتوانند چند تن بتوانند در مدار بگذارند.
سوال: روی توانمندی ماهواره‌های سنجشی و مخابراتی صحبت کردیم، اما اینکه مطابق برنامه الان توانمندی ما مطابق برنامه پیشرفته یا خیر چطور یعنی الان ما به آن ضریب از توانمندی رسیدیم که بگوییم مطابق برنامه در این حوزه هم پیش رفتیم؟
سالاریه: ما در حوزه سنجش از دور الان توان طراحی ساخت یعنی محصولاتی که روی میز آماده داریم دقت تصویربرداری بهتر از ۵ متر بهتر از ۴ متر سال گذشته ماهواره پارس ۲ رونمایی شد که حدود دقت ۴ متر که با کار تلفیقی به کمک سنجنده‌هایش به دو و نیم متر هم می‌رسد، هدف گذاری ما روی برنامه یک متر است و شاید از این حیث بگوییم اوضاع خوب است ولی نکته‌ای که است من همیشه باید این را تاکید کنم که فناوری رو به رشد است یعنی ما سال ۱۴۰۱ که برنامه روی یک متر حساب باز کردیم و پیش بینی این بود که مثلاً ما باید به دقت تصویربرداری یک متر برسیم تا انتهای برنامه ۱۰ ساله و تثبیت فناوری برسیم الان سنجنده‌ها روز به روز دارد بهتر می‌شود یعنی همین الان که با شما صحبت می‌کنم در برنامه‌مان بحث بازنگری داریم برای اینکه دقت‌هایی که می‌خواهیم به آن برسیم را ارتقا بدهیم، چون فناوری‌های فضایی همراه با رشد است و ماهواره پارس ۳ که مجموعه پژوهشگاه فضایی ایران روی آن کار می‌کند دقت تصویربرداری یک متر را روی آن هدف گذاری کردیم منتها همین دقت یک متر را باز در طراحی بهتر از یک متر را هم داریم در طراحی می‌آوریم که رویش شروع به کار کنیم، چون پیش بینی این است که بتوانیم به شرایط بهتر هم برسیم باز در برنامه هستیم.
سوال: می‌توانیم درصد با ثباتی را، چون فناوری همینطور دارد رشد می‌کند و ما باید پیش برویم قاعدتا نمی‌شود به صورت ۱۰۰ درصدی.
سالاریه: ما در برنامه ۱۰ ساله یک متر را هدف گذاری کردیم پیش بینی ما این است که با وضعیتی که دارد در تکنولوژی می‌رود باید برنامه را تغییرات بدهیم برای نیم متر هدف گذاری کنیم، اما این کاملا بستگی دارد به آینده تکنولوژی، الان در طراحی و ساخت ماهواره با دقت یک متر داریم کار می‌کنیم.
سوال: و راه‌اندازی منظومه‌های ماهواره‌ای.
سالاریه: شاید بگوییم بزرگترین پروژه‌ای که الان در حال اجرا داریم منظومه شهید سلیمانی است که حدود ۲۰ ماهواره مخابراتی ارتفاع پایین باریک باند است با هدف توسعه خدمات اینترنت اشیا با هدف نقل و انتقال داده کم حجم و البته اضطراری و هدف آن این است که مجموعه‌ای از سنسور‌ها و حسگر‌های مختلف که در جا‌های مختلف کشور قرار می‌گیرند و داده‌ها را جمع آوری می‌کنند از طریق ماهواره‌ها بتوانند در زمان کوتاه به نقاط مختلفی که باید در تصمیم گیری در آن صورت بگیرد رسانده شوند.
سوال: اینجا بحث کاربردی و خدمات دهی خیلی مهم است.
سالاریه: صد در صد اصلاً ماهواره‌های سنجشی برای تصویربرداری ماهواره‌های مخابراتی آنهایی که در کلاس iot استفاده می‌شوند باریک باند هستند عموماً برای نقل و انتقال داده و کم حجم و پراکنده یعنی شما منطقه جغرافی پراکنده دارید با تعداد زیادی حس کرد که در آن منطقه پخش می‌شود به عنوان مثال در بحث اطلاع رسانی در شرایط اضطرار در بحث‌های بحرانی مثل آتش سوزی، سیل‌ها و امثال آن در بحث پایش خطوط نفت و گاز، کاهش نشتی، بحث‌های مربوط به بحران‌های محیط زیست و امثال آن حسگر‌هایی که در سراسر کشور به صورت پراکنده در جا‌های مختلف قرار می‌گیرند اینها خیلی وقت‌ها در نقاطی قرار می‌گیرند که فرد برای اینکه برود آنجا و داده برداری کند زمان بر است یا امکان پذیر نیست، معمولا وقتی ما این منظومه داشته باشیم از طریق سنسور‌هایی که پراکنده است و بستر فضایی داده از هر نقطه‌ای به نقطه‌ای که باید تصمیم گیری در مورد آن جا انجام شود دربازه زمانی کوتاهی به آن برسد.
سوال: آن جا گفتید ۲۰ ماهواره؟
سالاریه: حدود بیست ماهواره.
سوال: در برنامه حدود ۳۰ تا بود؟
سالاریه: شاید از برنامه جلوتر باشیم فناوری‌ها رو به رشدست و این پروژه سال ۱۴۰۲ شروع شد و ما با ۲۰ ماهواره در فاز اول شروع کردیم.
سوال: شرایط خوبی داریم و شاید جلوییم از برنامه؟
سالاریه: به هر حال هر نقطه‌ای که می‌رسد باید افق جلوتری را ببیند و انتظار از خودش تنظیم کند بالاتر ببرد، حوزه فضایی حوزه‌ای است که یک مقدار بلندنظری و شاید ادبیات جاه طلبی یا بلندنظری بیشتری در آن باید همیشه لحاظ شود،اگر به یک نقطه‌ای رسیدیم بلافاصله نقطه مقابل را بزرگتر بگیریم، پیش بینی مان روی ۳۰ تا ماهواره بود ولی با پرتاب این ماهواره و عملیات موفق شان، ماهواره‌های سنجشی هم به همین صورت است، شاید اوضاع خیلی بهتر از اینها باشد البته ریسک‌های فناوری باعث شود که بعضی ازاین ماهواره‌ها درست کار نکنند.
حوزه فضایی پرریسکی است و شاید با پرتاب ماهواره بعد از چند ماه دچار نقص فنی شود و در دنیا متداول است و ما ممکن است پیش بینی برود به این سمت ببرد که تعداد ماهواره‌های مان را افزایش دهیم و نه یک مقدار خوش بینانه به قضیه نگاه کردیم. این منظومه یکی از بزرگترین پروژه‌های است که کنسرسیومی خصوصی روی آن کار می‌کند، پروژه‌های متعدد دیگری که ساخته می‌شود، ما ظرف چند ماه آینده یک پرتاب سه گانه داریم که سه تا ماهواره سنجی ما به مدار می‌رود و همین طور پرتاب‌های آتی که دارد اتفاق می‌افتد، با حضور بخش خصوصی به ویژه سرعت توسعه بخش فضایی مان افزایش پیدا می‌کند.
سوال: راجع به پروژه‌هایی که هنوز شما نگفتید، نگاه به آینده صحبت کنیم، خبر‌های خوب، چیز‌هایی که مردم در حوزه فضایی منتظر باشند که به زودی اتفاق می‌افتد، مهمترین پروژه ها؟
سالاریه: تا افق پایان ۱۴۰۴ اتفاقات مهمی که در پیش رو خواهیم داشت، پرتاب سه گانه ماهواره ظفر و پایا و کوثر نمونه دومش است که سه تا ماهواره سنجشی است که سه تا مجموعه مختلف ساختند، دولتی، یک بخش دانشگاهی و یک بخش خصوصی که خودش یکی از، همیشه به این لحظه شماری می‌کردم برای این اتفاق، چون سه تا دیسیپلین مختلف ماهواره را ساختند و یک فضای رقابتی جذابی هم دارد رخ می‌دهد،همیشه پرتاب‌ها هیجان انگیزست برای کسانی که دراین حوزه کار می‌کنند و این یک ویژگی جذابی دارد که سه تا ماهواره همزمان قرارست پرتاب شود.
سوال: تاریخ حدودی اش مشخص است؟
سالاریه: تاریخ پرتاب را وقتی اعلام می‌کنیم، انتظار به وجود می‌آید، اگر مشکل خاصی پیش نیاید به لحاظ فنی و تغییراتی در برنامه ایجاد نشود، اواخر دی ماه باید منتظر این رخداد هیجان انگیز در حوزه فضایی باشیم، که همه پرتاب‌های ایران نقطه عطف هستند، دوستی پرسید که کدام از این خاطرات جذاب، هر کدام این قدر جذابیت دارد و به لحاظ اتفاقات فناورانه که رخ داده است.
سوال: ما را یک قدم جلو می‌برد؟
سالاریه: ما طی یک سال گذشته خیلی اتفاقات جالبی در صنعت فضایی افتاد که هر کدام شان یک اولینی محسوب می‌شد.
پرتاب چمران و ماهواره بر قائم ۱۰۰ در دومین پرتاب خودش موفق عمل کرد و چمران تغییر مداری می‌داد، پرتاب کوثر که اولین پرتاب بخش خصوصی بود در آبان پارسال، بعد پرتاب بلوک انتقال مداری سامان داشتیم، سنگین‌ترین جری که در مدار ارتفاع پایین ایران قرار گرفت و آزمایش‌هایی که در بلوک انتقال سامان که یک دنیا هیجان بود انجام بود.
سوال: هر کدام برای اولین بار هیجان‌های خاص خودش دارد؟
سالاریه: خود ماهواره هم ماهواره‌ای که خیلی دلهره ندارد ولی ویژگی‌های ناهید ۲ که چند ماه پیش انجام شد جذاب بود، ناهید ۲ اولین ماهواره مخابراتی که در مدار می‌رفت و نمی‌دانستیم که چند درصد عملکرد در مدار.
سوال: کدام استرس بیشتری تحمل کردید و هیجان داشتید؟
سالاریه: در کل این دوران، پرتاب‌های شاید اولین پرتاب موفق سیمرغ، سال ۴۰۲، واقعا یک رویا و خاطره عجیبی شد، شش تا پرتاب قبلش انجام داده بود سیمرغ و این هفتمین پرتاب تبدیل شده بود به یک این که می‌شود، نمی‌شود، چگونه می‌شود و ماهواره مه ۲ هنوز که هنوزست در مدار کار می‌کند و این جذاب است، همه شان جذاب هستند، برنامه‌ها را می‌گفتم، چند ماه آینده مهمترین اتفاقی که در پیش رو داریم، پرتاب اینها را داریم و خیلی جذاب است.
سوال: اوایل دی و اواخر آذر که نهایی؟
سالاریه: امسال پرتاب ناهید ۲ نمونه دومش، این خیلی مهم است، اولی را پرتاب کردیم و یک سری ارزیابی‌هایی داشتیم در زیرسامانه‌ها و یک سری اصلاحات ارتقا‌ها انجام دهیم که این ارتقا و اصلاحی که انجام شده است چقدر موفق است و خود ناهید ۲ چند روز پیش یک ارتباط ولو کوتاه زمان در رل تلفنی اانجام شد و اولین ارتباط فضایی ایران بود، این اتفاقی که رخ داد، این خودش یک اتفاق میمون و مهم و مثبتی بود، چند تا مرکز زمینی مهم داریم، از جمله پایگاه شمال غرب، مرکزسلماس، مرکز چناران یا گلبهار که اینها هم شاید به آن هیجان ماهواره و پرتاب نباشد ولی ایستگاه‌هایی مهمی هستند برای ما و دسترسی ما را به فضا زیاد می‌کنند و سرعت کنترل و هدایت ماهواره‌ها را برای ما بالاتر می‌برند، بازه زمانی تست در مدار را کوتاه می‌کنند.
امکان دسترسی به تصاویر سریع‌تر تسهیل می‌کنند و شاید بعد از آن منتظر باشیم اولین پرتاب از پایگاه چابهار که این خودش یک نقطه آغازی است بر یک جریان اقتصادی در صنعت فضایی ایران، به دلیل این که اگر ما پایگاهی مثل پایگاه چابهار نداشته باشیم دسترسی به خیلی از مدار‌ها برای مان مشکل است، به ویژه مدار‌هایی مثل خورشید آهنگ که وقتی از این پایگاه پرتاب کنیم، دروازه پرتاب برای کشور‌های دیگر باز می‌شود.
البته مثالی مثل تحریم و غیر و ذالک اثرگذارست، اما بحث این پتانسیل و قابلیت است، من می‌توانم اعلام کنید خورشید آهنگ بگذارم و منظومه سازی کرده و در شیب‌های مختلف مداری بگذارم که این شیب‌های مختلف مداری نیاز‌های خیلی از کشور‌ها را رفع می‌کند، از این حیث خیلی آن هم اتفاق مهمی است و خیلی اتفاقات دیگری که خورده ریز داریم، مثلا اولین پرتاب منظومه شهید سلیمانی را شروع کردم آزمایشی‌ها را شروع کردیم که یک نقص فنی به وجود آمد ولی نمونه اول منظومه شهید سلیمانی امسال نمونه آزمایشی موفق تزریق شود که این اتفاق بسیار مهمی است به دلیل این که این منظومه سازی یعنی ورود ایران به صنعت فضا، یعنی از تک سازی فضایی حرکت می‌کنیم به سمت صنعتی سازی و این که تعداد بالا بتوانیم بسازیم، دو ادبیات متفاوتی است و از این اتفاقات هیجان انگیز پیش بینی می‌کنیم که داشته باشیم.
سوال: یکی دو تا سوال را پاسخ دادید، راجع به دیپلماسی فضایی صحبت کنیم، ما قرارداد بستیم با روسیه، در پرتاب ها، یک سوالی که شاید پیش بیاید، این است که آیا نمی‌توانیم مثلا شریک‌های بین المللی فضایی مان را گسترش دهیم؟
سالاریه: جزو واجبات است برای ما، کلا بخش فضا بعضی از کشور‌ها در صنعت فضایی ب ما کار می‌کنند، حاضرند کار بکنند، شرایط کشور هم شرایط خاصی است، این را باید بپذیریم و انتخاب‌های خیلی گسترده‌ای نداریم.
سوال: با توجه به شرایط این سوال را پرسیدم؟
سالاریه: در دو جنبه باید در این حوزه کار کنیم و کار می‌کنیم، یک جنبه گرفتن خدمات و مشاوره و همکاری با کشور‌هایی است که از ما در صنعت فضایی جلوترند، به صورت خاص روسیه دقیقا همین است و استفاده از ظرفیت‌های شان، بعضی وقت‌ها ظرفیت‌های شان استفاده از پرتابگر‌های شان که تعداد پرتاب‌های مان را افزایش دهیم و تعداد ماهواره‌هایی که درفضا قرار می‌گیرند و تثبیت فضایی را گسترش دهیم، یک جنبه هم از مشاوره استفاده کرده و کار‌های مشترک انجام دهیم و یک جنبه هم این که یک سری از توانمندی‌ها را نداریم که ماهواره‌ای با کلاس جرم ۲۰۰-۲۵۰ در کشور، پتانسیل تا جرم ۵۰۰ کیلوگرم دارم، منتها تا ۲۵۰ تجربه دارم و در برخی از کلاس‌های ماهواره تجربه نداریم و استفاده از ظرفیت این کشور‌ها بسیار کمک کننده است.
در بعضی از موضوعات واجب است دنبال همکاری بین المللی برویم مثلا اکتشافات فضایی که حوزه گران قیمتی است که کشور‌ها سعی می‌کنند به صورت مشترک کار کنند، برنامه ماه هم روس‌ها و چینی‌ها بحث مشترکی دارند و کشور‌های دیگر را به برنامه‌های خودشان اضافه می‌کنند و ما باید استقبال کنیم از این قضیه، مثلا پروژه چانگ ۸ که امسال از اواخر سال گذشته خیلی مذاکرات مفصلی شدکه امسال همراه شدیم بااین پروژه با کشور چین در همین مسیرست که یک تجربه، یعنی ما هم در این پروژه یک محصول، یک زیرسیستم و یک سامانه می‌سازیم و همراه با این پرتاب گر چینی می‌رود در مدار و در ماه و آن جا عملیات می‌کند و آن جا داده برداری می‌کند.
پروژه‌هایی مثل ماه و امثالهم کشور‌ها به صورت مشترک کار می‌کنند به دلایل مختلف یک بخشی که پروژه گران قیمتی است که اقتصادی باید همکاری کرد با همدیگر و یک بخشی دیگر ماه و امثال ماه میراث مشترک بشری است و اصولا کشور‌هایی که دراین قضیه پیشگام هستند باز برای این که بتوانند همراهی بیشتری در سایر کشور‌ها ایجاد کنند برای بهره برداری از منابع ارزشمند که اثبات شده است، باز سعی می‌کنند کشور‌های دیگر را با خودشان درگیر کنند.
موضوع مهم برای ما این است که بایکی از پیشرفته‌ترین و قوی‌ترین کشوری است که در این قضیه کار می‌کند و یک بازیگر جدی است که در عرصه فضایی کارمی کند و از خیلی از بازیگر‌های دیگر گوی سبقت جدی را ربوده است و درسال‌های آتی شاید به بازیگر شماره یک دنیا تبدیل شود با این کشور همراهی کردن در یک پروژه بزرگ مثل پروژه ماه که یک کار بین المللی انجام دادن، سطح دانش و فناوری کشور ما را بالا می‌برد و در آینده از همین برنامه هم بیشتر بهره برداری کنیم.
سوال: الان شاید بینندگان بگویند که ما حالا همه این اقدامات مثبتی که انجام دادیم در حال حاضر چه مقدار از نیاز‌های کشورمان در حوزه‌های مخابراتی، سنجش از راه دور، ناوبری چقدر با اتکا به داخل چقدر از نیاز‌های مان را پوشش می‌دهیم؟
سالاریه: در بخش پایین دست صنعت فضایی داده و تصاویر که کار نداریم که از کجا می‌آید، داده و تصویر شاید از ماهواره‌های خارجی می‌آید، این جا از ظرفیت بخش خصوصی و داخلی ما استفاده می‌شود، ما شرکت‌های بسیار خوب و موفقی داریم که تحلیل تصویر می‌کنند، در حوزه‌های مختلف کشاورزی، آب، محیط زیست، معدن و ساخت و ساز و بحث‌های مربوط به نقشه، به روزرسانی نقشه‌ها که تمام دانش بومی است و شرکت‌هایی که با این تصاویر داده‌ها استفاده می‌کنند برای ارائه این خدمات که این قسمت بومی است، اما این که بگوییم، نیاز این شرکت‌ها را لزوما توسط ماهواره‌های داخلی ما تامین می‌کنیم، این الان زودست، ما باید به لحاظ فناوری، در تثبیت فناوری هستیم، تصاویر ماهواره‌ای ما باید به مراتب دقیق‌تر شوند.
ماهواره‌های راداری باید به ماهواره‌های ما اضافه شوند، امسال رونمایی از یکی ماهواره راداری ماست که داده مورد نیاز این شرکت‌ها را بتوانیم تامین کنیم و این هم الان این جور بگویم ماهواره‌های مان با دقت زیر ۵ متر ما ماهواره در صدد پرتاب داریم که در مدار برود و به تثبیت فناوری برسد، خودش می‌تواند مستقلا خوراک یا ورودی این شرکت‌ها را تامین کند، پاسخ شما این است که من دارم توسعه بهره برداری از داده و تصاویر به کمک بخش بومی انجام می‌دهم، اما ورودی بلاخره باید این تصویر فناوری ظرف یکی دو سال آینده شاید امسال سال تثبیت بعضی از این فناوری‌ها باشد، فناوری‌های با دقت بالا، که بتواند نیاز کامل بخش خصوصی ما را هم تا حد بسیار خوبی مشاهده کنیم.
سوال: یک نکاتی که در علم فضایی و پروژه‌های فضایی دغدغه است برای همه کشور‌ها، قطعات الکترونیکی در این جاست که تراشه‌های مقاوم در برابر تشعع‌های فضایی، همه کشور‌های فعال این دغدغه را دارند، در کشور ما آیا رفتیم به سمت آن و فعالیت می‌کنیم که برخی از قطعات را بومی سازی کنیم، کجای کار هستیم؟
سالاریه: من سامانه، زیرسامانه و اجزایی که خورد و ریز در آنها زیادست، در بحث دانش ماهواره را داریم و تثبیتش می‌کنیم، درزیر سامانه غالبا داخلی ساخته می‌شود، زیرسامانه کنترل و توزیع توان، زیرسامانه مخابراتی در فرکانس‌های مختلف باند اس، ایکس، یو، وی، حتی کی یویی که در ماهواره ناهید ۲ تستش کردیم، زیرسامانه سازه کنترل حرارت، زیرسامانه کنترل وضعیت و برد‌های پردازشی مربوطه، زیرسامانه‌ها هم داخل، همه این‌هایی که اسم بردم عموما داخلی است.
سراغ اجزا برویم، که یک سری سنسور‌ها و عملگرهاست که شرکت‌های بسیار خوبی است که محصولات شان در فضای هریتج شده یا سابقه عملیات در مدار دارند، در همین پرتاب‌های یکی دو سال اخیر به ویژه پرتاب‌هایی که بعد از سال ۴۰۱ و ۴۰۲ انجام شد، خیلی از سامانه محصولات ما، سنسور خورشیدمان، سنسور مغناطیس سنج و عملگر‌های مغناطیس و چرخ‌های عکس عملی مان در مدار هریتج‌های خوبی پیدا کردند و در مدار تست شدند و برد‌های الکترونیکی، برد‌های پاور و امثالهم داخل مجموعه داخل کشور ساخته می‌شود.
سراغ اجزای ریزتر، اجزای ریزتر که وارد دنیایی می‌شویم که به لحاظ مولفه‌های اقتصادی خیلی مهم می‌شود و اساسا بگوییم که یک کشوری تمام سولارسلاش را هم خودش بسازد، آیا یک کشور تمام آیسی‌های ماهواره را خودش بسازد، اینها جنبه‌های اقتصادی قضیه خیلی پررنگ می‌شود، چون متصل می‌شود به بازار، اگر ما بازار ماهواره سازی مان را به تثبیت فناوری برسد، بشود متصل شود به بازار جهانی، آن وقت واقعا تولید خیلی ازاین قطعات صرف می‌کند، مثلا در مورد المانی مثل جایرو، که در صنایع هوا فضا خیلی استفاده می‌شود، الان در کشور در برهه‌ای طولانی وارد می‌شد و از یک زمانی دیگر در کشور خیلی از شرکت‌ها شروع کردند ساختن، این جور نبود که یک افسانه دست نیافتنی باشد، ساخته شد.
شتاب سنج به همین صورت که اینها چیز‌هایی است که در ادوار گذشته دیگر اقتصادی نیست که خودمان بسازیم، ولی الان اقتصادی شده و خودمان می‌سازیم و المان‌های ریزی است.
از یک سطح ریزتر به لحاظ اقتصادی مولفه‌های اقتصادی اش جوابگوست یا نه، طبیعتا هرچقدر بازار بزرگتر شود کشش بازار ایجاب می‌کند، به لحاظ توانمندی یک بحث است این که این توانمندی بیاید دربازار مورد استفاده قرارگیرد که موضوع دیگری است و باید در نظر بگیریم.
سوال: بخش خصوصی، چقدر توانستیم بستر را فراهم کنیم برای سرمایه گذار بخش خصوصی که دراین حوزه فعالیت کند، نکته این است اگر سرمایه گذاری الان بیاید در حوزه فضایی باید تصویر روشنی از آینده، چون وقتی می‌گوییم بخش خصوصی، راجع به اقتصادش صحبت می‌کنیم، بازگشت سرمایه، مواردی ااز این دست بسیار مهم است، مشکل کجاست آیا هنوز به آن سطح نرسیدیم که جذابیت تجاری داشته باشد یا بسترمان موانع و مشکلاتی دارد که نمی‌توانیم آن قدر بخش خصوصی و سرمایه را جذب کنیم؟
سالاریه: سوال شما چند تا بعد دارد که باید توجه کنیم، الان ما شرکت‌های خصوصی در زمینه ساخت زیرسامانه‌ها شکل گرفتند و خودشان می‌سازند، ما سفارش به آنها می‌دهیم و بعضی از این شرکت‌ها آن قدر خوبند که محصول شان را خارج از کشور می‌فروشند.
سوال: جذابیت تجاری سازی و اقتصادی برای شان دارد که فعالیت می‌کنند؟
سالاریه: به زحمت، صنعت فضایی جوری است که نباید با صنعت خودرو و لوازم خانگی مقایسه کرد، قیاسش سخت است، صنعت فضایی در دنیا رو به رشدست، موقعی در دنیا در مدار چند صدتا ماهواره، الان منظومه‌های چند هزارتایی دارد پلن می‌شود در دنیا که این بازار دارد رشد می‌کند ولی هنوز قابل مقایسه با خودرو نیست، خودرو چند میلیون است، این عدد‌ها باید توجه کنید قابل مقایسه نیست، الان شرکت‌های قطعه سازی ما در خودروسازی و تجهیزسازی خوب است، بزرگ می‌شوند و متناسب با نیاز دارند زیاد می‌شوند، ماهواره سازی به همین صورت شروع می‌کردند، اصلا روزی روزگاری که بخش خصوصی ماهواره بسازد در مدار بگذارد نداشتیم که الان داریم، باید شناخت بازار برای سرمایه گذار ایجاد شود که در بداند در افق چندسال آینده اگر در صنعت فضایی کار کند آورده خواهد داشت که به تدریج و یک مقدار کار ترویجی کردن و دیدن موفقیت بخش خصوصی و این پرتاب‌های ما روز به روز موفقیت‌های شان بیشتر شود و عملکرد ماهواره‌های مان بیشتر باشد خود به خود کشش بخش خصوصی هم برای او ایجاد می‌شود که داریم در این مسیر حرکت می‌کنیم.
source