حجت‌الاسلام ترخان در ادامه با اشاره به تجربه تاریخی و آموزه‌های انبیاء الهی افزود: همه مصلحان و پیامبران الهی در برابر باطل ایستادگی کردند، حتی اگر این ایستادگی منجر به ایجاد اختلاف در جامعه می‌شد. پرسش اصلی این نیست که مقابله با باطل موجب اختلاف می‌شود یا نه، بلکه این است که آیا حد و معیار مشخصی برای اقدام وجود دارد؟ پاسخ این است که باید از ترازوی اهمیت و مصلحت استفاده کرد؛ اگر باطل بنیادین باشد، سکوت در برابر آن به معنای نابودی ارزش‌های اساسی جامعه است و در این شرایط مقابله ضرورت دارد، حتی اگر انسجام اجتماعی به طور موقت به خطر بیفتد.
وی به نمونه تاریخی اشاره کرد و گفت: امام حسن علیه‌السلام در برابر باطل سکوت کرد و تن به صلح داد، اما امام حسین علیه‌السلام در شرایطی سکوت نکرد، زیرا ادامه سکوت به قیمت از دست رفتن اساس دین و ارزش‌های اساسی اسلام بود. این نشان می‌دهد که وزن باطل و اهمیت مقابله، معیار تصمیم‌گیری است.
حجت‌الاسلام ترخان با بیان تطبیق این آموزه‌ها بر شرایط امروز، اظهار داشت: در نظام اسلامی، بزرگ‌ترین معروف ایجاد و حفظ نظام اسلامی است. اگر یک منکر اجتماعی به تضعیف بنیادین نظام منجر شود، اختلاف و برخورد با آن نه تنها مجاز بلکه ضروری است. بر اساس سنت‌های الهی، سکوت و انفعال در برابر باطل، هرچند در کوتاه‌مدت باعث آرامش و حفظ انسجام موقت شود، اما ممکن است منجر به عواقب خطرناک و آزمایش الهی شود؛ به گونه‌ای که جامعه را به مهلکه و نقمت شدیدتر هدایت کند.
وی افزود: انفعال جمعی در برابر منکر، جامعه را به سمت بی‌تفاوتی سوق می‌دهد و این تغییر در نفس و رفتار جمعی، مقدمه‌ای برای تغییر نعمت‌های الهی، از جمله انسجام اجتماعی و امنیت اجتماعی است. به عبارتی، انسجام موقت ناشی از سکوت در برابر باطل می‌تواند تبدیل به نقمت و هرج و مرج شود.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به چالش تصمیم‌گیری در مواجهه با منکرات اجتماعی تأکید کرد: جامعه گاهی بین دو گزینه بد و بدتر گرفتار می‌شود؛ باید انتخاب کنیم که آیا سکوت تاکتیکی داشته باشیم یا مقابله مستقیم کنیم.
وی افزود: گزینه مقابله مستقیم برای جلوگیری از آثار و آسیب‌های ناهنجاری‌ها ضروری است، اما ممکن است هزینه سنگینی بر نظام اسلامی تحمیل کند. گزینه دیگر، سکوت تاکتیکی است که برای جلوگیری از فاجعه‌ای بزرگ‌تر اتخاذ می‌شود. این سکوت با انفعال اشتباه گرفته نشود؛ بلکه سکوت راهبردی و هوشمندانه است که برای حفظ ارزش‌های بالاتر و نظام اسلامی انجام می‌شود.
حجت‌الاسلام ترخان با تأکید بر ضرورت روشنگری و اقدامات غیرمستقیم، تصریح کرد: سکوت به معنای تأیید باطل نیست. باید از مسیرهای دیگر مانند روشنگری، جهاد فرهنگی و ابزارهای غیرمستقیم استفاده کرد تا مقابله با منکرات، فعال و هوشمندانه باشد.
وی درباره دو نوع انسجام اجتماعی توضیح داد: اگر برای حفظ انسجام، هر کس هر کاری دلش خواست انجام دهد و همه سکوت کنند، انسجام حاصل می‌شود اما این انسجام کاذب است و در نهایت به اختلاف و آسیب‌های جبران‌ناپذیر منجر می‌شود. انسجام حقیقی زمانی ایجاد می‌شود که مقابله با باطل هوشمندانه و مدیریت‌شده باشد؛ یعنی نسبت سنجی آسیب‌ها و انتخاب روش‌های متناسب با شرایط انجام گیرد.
حجت‌الاسلام ترخان هشدار داد: بزرگ‌ترین خطای استدلالی برخی افراد این است که انسجام اجتماعی را یک ارزش مطلق می‌دانند و آن را به پای همه چیز فدا می‌کنند. در حالی که انسجام یک ابزار برای رسیدن به ارزش‌های بالاتر است و در مواجهه با تهدیدهای جدی، حفظ ارزش‌های والاتر مقدم بر انسجام کاذب است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به اهمیت مواجهه فعال و حکیمانه در برابر منکرات اجتماعی تأکید کرد: انسجام اجتماعی نه یک ارزش مطلق بلکه ابزاری برای رسیدن به ارزش‌های والای انسانی است. راه رسیدن به اهداف بالاتر، حفظ انسجام حقیقی و فعال است.
وی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری پس از جنگ دوازده روزه اظهار داشت: رهبر انقلاب همواره بر اهمیت انسجام ملی و اجتماعی تأکید کرده‌اند و این توصیه‌ها محدود به زمان خاصی نیست. در کنار آن، مواجهه فعال و نرم، استفاده از ظرفیت‌ها و روشنگری نیز از نکات مهم است.
حجت‌الاسلام ترخان به تجربه امام راحل در اوایل انقلاب اشاره کرد و گفت: امام از همه ظرفیت‌های جامعه برای تحقق ارزش‌های اساسی استفاده می‌کردند تا زمانی که ارزش‌های بنیادین نظام زیر سؤال نمی‌رفت، راه برای مشارکت همگان باز بود. اما خط قرمز مشخص بود؛ هرگاه سکوت یا مواجهه فعال موجب تغییر ماهیت نظام یا تهدید ارزش‌های بنیادین شود، موضع‌گیری قاطع و صریح ضروری است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: در پاسخ به این سؤال که آیا در مقابل باطل باید سکوت کرد یا نه، نمی‌توان پاسخ ساده‌ای داد. شرایط، ارزیابی آسیب‌ها و نوع مواجهه باید مشخص شود. پیامبران الهی نیز در برابر باطل کوتاه نیامدند، اما تلاش می‌کردند وحدت جامعه حفظ شود. انسجام باید برای رسیدن به ارزش‌های والاتر حفظ شود و اگر آن ارزش‌ها زیر سؤال برود، مسیر باید تغییر کند، حتی اگر اختلافی ایجاد شود.
حجت‌الاسلام ترخان در پایان تأکید کرد: راهبرد پیشنهادی من مواجهه فعال و حکیمانه است؛ سکوت تاکتیکی یا مقابله هوشمندانه ابزارهایی هستند برای حفاظت از ارزش‌های بنیادین و حفظ انسجام حقیقی جامعه.
source