ازدواج؛ پایه استحکام و تعالی جامعه اسلامی

به گزارش خبرنگار گروه جمعیت و تعالی خانواده خبرگزاری رسا، مسئله تشکیل خانواده و ازدواج یکی از ارکان بنیادین و حیاتی در دین اسلام است که همواره مورد تأکید و سفارش پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله قرار گرفته است. در آیات و روایات متعددی اهمیت این مسئله به وضوح بیان شده و نقش آن در پیشرفت، استحکام و پویایی جامعه اسلامی مورد تأکید قرار گرفته است.

از جمله روایات ارزشمندی که از زبان پیامبر بزرگ اسلام صلی الله علیه و آله نقل شده، عبارتند از: «خِيارُ اُمَّتِي المُتَأَهِّلونَ و شِرارُ اُمَّتِي العُزّابُ.»(1) به معنای: «بهترین و پسندیده‌ترین افراد امتم کسانی هستند که ازدواج کرده‌اند و بدترین افراد امتم کسانی هستند که مجرد مانده‌اند.»

این کلام گرانقدر نشان‌دهنده جایگاه والا و سترگ ازدواج در نگاه اسلام و پیامبر رحمت است. نکته مهم در این روایت آن است که ازدواج تنها یک سنت یا آداب اجتماعی نیست بلکه یک مسیر و روش زندگی است که خداوند و پیامبرش آن را «بهترین» راه برای مسلمانان معرفی کرده‌اند.

ازدواج؛ بنا و سازه‌ای مستحکم در اسلام

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در جای دیگری می‌فرماید: «ما بُنِيَ بِناءٌ فِي الإِسلامِ أحَبُّ إلَى اللّه ِ تَعالى مِنَ التَّزويجِ.»(2) یعنی: هیچ بنایی در اسلام محبوب‌تر و دوست‌داشتنی‌تر از ازدواج نیست. این سخن به معنای آن است که ازدواج، بنا و سازه‌ای است که اسلام بر آن استوار شده است و آن را سرمایه‌ای گرانبها می‌شناسد. در حقیقت ازدواج نه تنها ایجاد پیوندی عاطفی بین دو نفر است بلکه مجموعه‌ای از ارزش‌ها و ساختارهای اجتماعی، اخلاقی و معنوی را در بر می‌گیرد که زیربنای استحکام جامعه اسلامی را تشکیل می‌دهد.

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در روایت دیگری فرموده‌اند: «اِتَّخِذُوا الأَهلَ؛ فَإِنَّهُ أَرزَقُ لَكُم.»(3) به این معنا که: «خانواده تشکیل دهید که این باعث افزایش روزی و برکت برای شما خواهد شد.» در این فرمایش نکته مهمی نهفته است که تشکیل خانواده نه فقط از نظر معنوی و اجتماعی بلکه از نظر مادی و رزق و روزی نیز یک امر مبارک و پرثمر است. برکت در زندگی و روزی فراوان، ثمره تشکیل خانواده است که خداوند به آن وعده داده است. این برکت می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز کند؛ از سلامت روانی و پایداری اجتماعی گرفته تا امکانات مادی بهتر و امنیت اقتصادی.

ازدواج، رمز سعادت فردی و اجتماعی

ازدواج با ایجاد پیوند میان زن و مرد، زمینه‌ساز آرامش روانی، رشد شخصیتی، و اخلاقی هر فرد است. یک زندگی خانوادگی سالم و مستحکم، بستر مناسبی برای تربیت نسل‌های صالح و پرورش انسان‌های مؤمن، مسئول و متعهد به ارزش‌های اسلامی فراهم می‌آورد. همچنین، خانواده کانون اصلی انتقال فرهنگ، ایمان و اخلاق به نسل‌های بعدی است که این خود موجب حفظ و تقویت جامعه اسلامی می‌شود.

در مقابل تجرد یا مجرد ماندن طولانی‌مدت و بدون علت موجه، از نظر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نه تنها پسندیده نیست بلکه به عنوان وضعیتی ناپسند معرفی شده است که می‌تواند سبب ضعف اجتماعی و فردی گردد. یکی از آثار مهم ازدواج در اسلام، تضمین سلامت روحی و جسمی افراد است. وجود شریک زندگی، سبب کاهش اضطراب، تنهایی و افسردگی می‌شود و آرامش روانی را برای فرد فراهم می‌آورد. این آرامش به نوبه خود، به سلامت جسمی و کارکرد بهتر فرد در جامعه کمک می‌کند.

اسلام به خوبی به این نیاز طبیعی انسان توجه داشته و ازدواج را به عنوان مسیر مشروع و سالم پاسخ به این نیاز معرفی کرده است، تا افراد در محیطی امن و معنوی بتوانند نیازهای عاطفی و روانی خود را برطرف کنند.

ازدواج؛ عامل ثبات اجتماعی و پیشرفت فرهنگی

خانواده، سلول بنیادی جامعه است و سلامت جامعه، از سلامت خانواده‌ها نشأت می‌گیرد. ازدواج و تشکیل خانواده باعث استحکام بنیان‌های اجتماعی، کاهش آسیب‌های اجتماعی مثل فساد، طلاق، اعتیاد و بزهکاری می‌شود. علاوه بر این خانواده کانون تربیت فرزندان صالح، آموزش ارزش‌های دینی و اخلاقی و حفظ هویت فرهنگی است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با تأکید بر این که «بهترین امت من، متأهلان هستند»، عملاً این نکته را گوشزد می‌کند که موفقیت و تعالی امت اسلامی، ارتباط مستقیم با افزایش تعداد خانواده‌های مستحکم و متعهد دارد.

جامعه‌ای که در آن ازدواج و تشکیل خانواده ترویج و حمایت شود، از نظر سلامت روانی، اجتماعی و اقتصادی در وضعیت مطلوب‌تری قرار دارد. پیامبر اسلام با سفارش به ازدواج، به عمق این موضوع پی برده است که بدون وجود خانواده‌های سالم و پایدار، یک جامعه نمی‌تواند به رشد و پیشرفت پایدار برسد.

راهکارهای اسلامی برای ترویج ازدواج و تعالی خانواده

با توجه به این روایات نورانی، اهمیت ویژه‌ای دارد که ما به عنوان اعضای جامعه و همچنین مسئولان فرهنگی و رسانه‌ای، اهتمام ویژه‌ای به ترویج و حمایت از ازدواج و تشکیل خانواده داشته باشیم. برای تحقق این هدف راهکارهای متعددی وجود دارد که می‌تواند مسیر پیشرفت و تعالی خانواده‌ها را هموار سازد. نخست، آموزش و آگاهی بخشی به جوانان و خانواده‌ها از طریق برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی درباره اهمیت ازدواج، مهارت‌های زندگی زناشویی و مدیریت خانواده از ضرورت‌های اصلی است. این آموزش‌ها به افراد کمک می‌کند تا با دانش و شناخت کافی وارد زندگی مشترک شوند و پایه‌های زندگی خانوادگی خود را مستحکم کنند.

علاوه بر آن حمایت‌های اقتصادی و فرهنگی نیز نقش بسیار مهمی در تشویق جوانان به تشکیل خانواده دارد. تأمین تسهیلات مالی و وام‌های ازدواج و فراهم آوردن امکانات فرهنگی و اجتماعی مناسب برای زوج‌های جوان می‌تواند دغدغه‌های مالی و اجتماعی آنها را کاهش داده و زمینه‌ساز تشکیل زندگی پایدار شود. همچنین رفع موانع اجتماعی و فرهنگی که به باورهای نادرست، نگرانی‌ها و ترس‌های جوانان از ازدواج مربوط می‌شود، امری ضروری است. با کار فرهنگی و اصلاح الگوهای غلط و فرهنگ‌سازی صحیح می‌توان به ایجاد نگرش مثبت نسبت به ازدواج کمک کرد و فضای مناسب‌تری برای تشکیل خانواده فراهم نمود.

ترویج الگوهای موفق خانواده از طریق معرفی زندگی‌های زناشویی موفق و نمونه‌های عملی خانواده‌های سالم و پایدار می‌تواند الگوی قابل دسترسی و انگیزه‌بخشی برای جوانان باشد تا در مسیر ازدواج و تشکیل خانواده گام بردارند. در نهایت، ایجاد شبکه‌های حمایتی مانند تشکیل گروه‌های مشاوره و حمایت خانواده برای کمک به حل مشکلات زناشویی و پیشگیری از طلاق از دیگر اقداماتی است که موجب استحکام و دوام زندگی‌های مشترک خواهد شد. این مجموعه اقدامات هماهنگ و هدفمند، زمینه‌ساز ارتقای کیفیت زندگی خانوادگی و تقویت بنیان‌های اجتماعی جامعه اسلامی خواهد بود.

نتیجه‌گیری

ازدواج و تشکیل خانواده از پایه‌های استوار دین اسلام و از ارزش‌های محوری در زندگی فردی و اجتماعی است که پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله بارها و بارها به آن سفارش کرده‌اند. این سنت الهی نه تنها باعث سعادت و آرامش فردی می‌شود بلکه از مهم‌ترین عوامل پیشرفت، استحکام و تعالی جامعه اسلامی است.

بر اساس روایات مقدس بهترین افراد امت کسانی هستند که در مسیر ازدواج قدم گذاشته و خانواده تشکیل داده‌اند، چرا که این کار باعث برکت، روزی و رشد معنوی و مادی آنها می‌گردد. همچنین، ترک ازدواج و تجرد مضر دانسته شده و بدترین افراد امت به شمار آمده‌اند.

از این رو همه ما به ویژه مسئولان و دست‌اندرکاران فرهنگی باید در مسیر ترویج و تقویت نهاد خانواده و فرهنگ ازدواج کوشا باشیم و با برنامه‌ریزی‌های هوشمندانه و اقدامات موثر، جوانان را به تشکیل خانواده ترغیب کنیم تا جامعه‌ای سالم، پویا و پرامید بسازیم.

مهدی الهی

………………………….

پی نوشت:

(1) جامع الأخبار : ص 273 ح 748

(2) كتاب من لا يحضره الفقيه : ج 3 ص 383

(3) الكافي : ج 5 ص 329