مراسم رونمایی از کتاب «تقویم تاریک» اثر میثم امیری عصر بیست و ششم آبان در فرهنگسرای اندیشه و به همت مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر برگزار شد.
طبق اعلام روابط عمومی پروژه، کتاب «تقویم تاریک» روایت روزنگار جنگ دوازده روزه ایران و اسرائیل است که با تکیه بر جزئیات میدانی، تجربه‌های مردمی و رخدادهای روزانه تلاش دارد تصویری مستند و بی‌واسطه از بحرانی ارائه دهد که طی آن ملت ایران با تهدیدی بی‌سابقه مواجه شد. در این مراسم مدیران فرهنگی، دیپلمات‌ها و پژوهشگران با تأکید بر اهمیت ثبت خرده‌روایت‌ها، حفظ حافظه جمعی و نقش ادبیات در ماندگاری حقیقت، درباره ابعاد این اثر گفت‌وگو کردند.
مراسم با حضور مسئولان فرهنگی، اصحاب رسانه، پژوهشگران حوزه تاریخ معاصر و مخاطبان علاقه‌مند آغاز شد. پخش چند قطعه ویدئویی از روزهای درگیری فضای سالن را به سرعت تحت تأثیر قرار داد و حال‌وهوایی از دوازده روز پراضطراب را به جمع منتقل کرد. نخستین سخنران برنامه صادق پژمان مدیرعامل مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر بود. او در آغاز سخنانش با اشاره به این که ملت ایران در آن دوازده روز از یکی از مهم‌ترین مقاطع تاریخ معاصر عبور کرد گفت هجومی که تمامیت ارضی کشور را هدف قرار داد تنها یک نبرد نظامی نبود و عمق آن در تغییر معنای وطن، غیرت، انسانیت و عزت ملی دیده شد. او تأکید کرد که دوران جنگ تنها یک رشته وقایع نظامی نیست بلکه مجموعه‌ای از احساسات، تصمیم‌ها، ترس‌ها، اشک‌ها و پیروزی‌هاست که اگر ثبت نشوند جای خود را به روایت‌هایی می‌دهند که دیگران می‌سازند.
پژمان کتاب تقویم تاریک را تلاشی برای مقابله با تحریف دانست و گفت رخدادنگاری دقیق، همراه با منابع معتبر، سپر دفاعی ملت در برابر تلاش‌هایی است که می‌تواند حافظه تاریخی جامعه را تغییر دهد. او افزود کتاب‌هایی از این جنس نه فقط وقایع را ثبت می‌کنند بلکه زمینه‌ای می‌سازند تا نسل‌های آینده با واقعیت میدانی و لحظه‌به‌لحظه آن دوران روبه‌رو شوند. به گفته او هیچ چیز به اندازه روایت مستند و مکتوب توان ایستادگی در برابر فرسایش زمان را ندارد. مدیرعامل مؤسسه همچنین از نویسنده کتاب و تمامی همراهان پروژه تقدیر کرد و تأکید داشت که ثبت چنین لحظاتی وظیفه‌ای فرهنگی برای حفظ میراث معنوی کشور است.
پس از او اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه که در نخستین ساعات جنگ در رسانه‌ها ظاهر شد و درباره حمله سخن گفت، پشت تریبون قرار گرفت. او گفت ارزش اصلی کتاب در این است که خواننده را به حس و حال آن روزها بازمی‌گرداند و می‌گذارد بفهمد مردم ایران در آن دقایق چه تجربه‌ای را پشت سر گذاشتند. بقایی گفت ترکیبی از نگرانی، خشم، عزم انتقام، امید و جدیت برای ایستادگی در برابر حمله، روح مشترکی بود که در سراسر کشور جریان داشت و ثبت آن برای آیندگان ضروری است. او افزود گاهی پس از گذر زمان حتی خود شاهدان نیز فراموش می‌کنند که در چه فضای روانی و شرایطی تصمیم گرفته‌اند و کتاب‌هایی مانند تقویم تاریک امکان قضاوت منصفانه‌تر درباره گذشته را فراهم می‌کنند.
بقایی در بخش دیگری از سخنانش به تلاش‌ها برای حفظ صدای مردم در جریان جنگ اشاره کرد. به گفته او هدف اصلی دشمن این بود که صدای ملت خاموش شود و حتی حمله به زیرساخت‌های رسانه‌ای با همین قصد انجام شد. او توضیح داد تصمیم برای دعوت از خبرنگاران خارجی به ایران تصمیمی ساده نبود اما به کمک دستگاه دیپلماسی و همراهی نهادهای امنیتی این کار انجام شد و نتیجه آن بازتاب واقعیت میدان در رسانه‌های جهانی بود. بقایی نمونه آستانه اشرفیه را یادآور شد؛ محلی که در آن بیست نفر در یک حمله تروریستی شهید شدند و بازدید خبرنگاران خارجی از این نقطه تبدیل به سندی میدانی از جنایت دشمن شد. سخنگوی وزارت امور خارجه تأکید کرد که دیپلماسی حتی در اوج درگیری متوقف نشد و سفرهای خارجی و مذاکرات متعدد برای جلوگیری از گسترش جنگ ادامه داشت. او این تلاش‌ها را بخشی از روایتی دانست که باید در کنار روایت‌های نظامی و مردمی ثبت شود زیرا نشان می‌دهد ایران حتی در بحرانی‌ترین لحظات نیز راه گفت‌وگو را رها نکرد.
در ادامه نوبت به میثم امیری نویسنده کتاب رسید. او سخنان خود را با نقل جمله‌ای از جلال آل‌احمد آغاز کرد که ادبیات را تنها سند زنده ملت‌ها می‌داند. امیری گفت هیچ واقعه‌ای تا زمانی که وارد ادبیات نشود پایدار نمی‌ماند و یک روایت زمانی ماندگار می‌شود که از دل یک قلب دردمند بیرون بیاید. او برای توضیح نقش ادبیات در ماندگاری حقیقت به نمونه تاریخی خطبه حضرت زینب اشاره کرد و گفت گاهی یک سخنرانی می‌تواند تمام قدرت رسانه‌ای و سیاسی را شکست دهد زیرا راستگویی و درد درونی در آن وجود دارد. امیری تأکید کرد بسیاری از قدرت‌ها امکانات گسترده داشتند اما چون روایتشان برحق نبود در حافظه تاریخ ماندگار نشدند.
وی درباره تقویم تاریک گفت ارزش این کتاب در ثبت روایت‌های انسانی است. به گفته او روایت امدادگران، نیروهای موشکی، مردم محلات شهری و حتی تجربه‌های روزمره مانند خرید و رفت و آمد بخشی از واقعیت جنگ را نشان می‌دهد که در روایت رسمی دیده نمی‌شود. امیری افزود حقانیت هر روایت در درونی‌ترین بخش ذهن و وجدان انسان‌ها سنجیده می‌شود و وقتی مردمی می‌گویند اسرائیل به ما حمله کرد این جمله ساده خود سندی است از احساس جمعی یک ملت. او تأکید کرد آنچه می‌تواند یک رویداد را در حافظه جمعی ثبت کند صداقت، درد، و بیان درست حق است.
در بخش بعدی برنامه جواد موگویی پژوهشگر تاریخ معاصر سخن گفت و بر اهمیت خرده‌روایت‌ها تأکید کرد. به گفته او یکی از ضعف‌های جدی ثبت جنگ هشت‌ساله نبود روایت‌های مردم عادی از لحظه‌های بحران بود و تقویم تاریک ارزشمند است زیرا جنگ دوازده روزه را در کف خیابان نشان می‌دهد. موگویی گفت در این کتاب مخاطب از خلال روایت‌های ساده روزانه می‌تواند تغییر احساسات مردم و چرخش‌های اخلاقی و سیاسی را در طول روزهای نبرد درک کند و این همان چیزی است که در ثبت بسیاری از وقایع گذشته غایب بوده است.
محمدرضا نوروزپور معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در سخنان خود گفت روایت‌های انسانی در جنگ‌ها می‌توانند تصویر ایران را در برابر امپراتوری رسانه‌ای جهان اصلاح کنند. او به نمونه آثار ادبی جهان اشاره کرد و گفت بسیاری از جوایز معتبر جهانی به کتاب‌هایی اختصاص یافته که روایت‌های انسانی جنگ را ثبت کرده‌اند. نوروزپور افزود روایت‌هایی از جنس تقویم تاریک جنگ را از سطح تصمیم گیرندگان به سطح بازماندگان و قربانیان می‌آورد و این نقطه‌ای است که ادبیات مقاومت در آن معنا پیدا می‌کند. او تأکید کرد این نوع روایت‌ها مانع عادی‌سازی جنگ می‌شوند، تصویر انسانی مردم ایران را نشان می‌دهند و حافظه جمعی ملت را حفظ می‌کنند.
مراسم رونمایی با قدردانی از مشارکت‌کنندگان و تأکید بر ادامه تولید آثاری از این جنس پایان یافت. تقویم تاریک با محور قراردادن روایت‌های میدانی، تجربه‌های مردمی و زبان صادقانه روزهای جنگ تلاشی است برای آنکه حساس‌ترین دوازده روز تاریخ معاصر کشور در حافظه جمعی ثبت شود و نسل‌های آینده بتوانند لایه‌های انسانی، احساسی و تصمیمی آن را درک کنند؛ روایتی که فراتر از گزارش نظامی، تصویری از مقاومت، رنج، امید و ایستادگی یک ملت ارائه می‌دهد.
انتهای پیام/
source