گروه فرهنگ دفاع‌پرس ـ رسول حسنی ولاشجردی؛ بحث در خصوص «فرم و محتوا» در مورد آثار هنری دیگر بحثی کلیشه‌ای است که شاید به نتیجه مشخصی نیز نرسد. با این وجود نمی‌توان آن را از نظر دور داشت. چه بپذیریم فرم و محتوا دو مقوله مجزا از هم هستند و چه در نظر داشته باشیم فرم و محتوا تفکیک‌ناپذیر است، باید این نکته را در نظر داشت که هنرمند با تسلط بر این دو رکن اساسی است که می‌تواند اثر مانا و پویایی را خلق کند.
آثار متعددی در حوزه سینما خلق شدند که یا عاری از معنا بودند و به اثری فرم‌زده تبدیل شدند و یا از فرط درشت‌گویی به اثری صرفا ایدئولوگ تدیل شدند که در هر دو حال در حافظه تاریخی مخاطبان ماندگار نشدند. به ندرت اتفاق افتاده که یک اثر سینمایی یا تلویزیونی با اهمیت دادن به فرم و محتوا برای همیشه ماندگار شده و بازپخش آن مورد استقبال قرار گیرد.
مجموعه مستند «روایت فتح» به کارگردانی شهید «سید مرتضی آوینی» که در دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ با محوریت جنگ تحمیلی ساخته شد و از همان سال‌ها از شبکه اول سیما پخش شد نمونه‌ای بارز از یک اثر ماندگار است که در فرم و محتوا موفق بود. شهید آوینی با اتکا بر محتوایی غنی و تسلط بر فرمی درست به زبان سینمایی مشخصی رسید که عموم مخطبان را اقناع کرد.
مطالعه گسترده آوینی در حوزه فلسفه، تاریخ، ادیان، هنر و ادبیات سبب غنای نگاه او شد، مطالعات وسیع آوینی با پیروزی انقلاب اسلامی و آشنایی با اندیشه امام خمینی (ره) سبب جهت گیری درست او شد، چنان که در نامه‌ای به برادرش که در آن روز‌ها در خارج از کشور زندگی می‌کرد به این نکته اشاره دارد که ما پیر و مراد خویش را یافته‌ایم. نکته مثبت شهید آوینی این بود که او برای بیان یافته‌های خود به دنبال زبانی نو نیز بود و از آنجایی که معماری خوانده بود و با جهان هنر نیز آشنایی داشت بهتر آن دید که این یافته‌ها را در قالب هنر بیان کند و سینما بهترین مدیوم برای این منظور بود.
در واقع زمر ماندگاری «روایت فتح» در این بود که سازنده آن سال‌ها قبل از اینکه به سوی ساخت چنین اثری برود بر فرم و محتوا مسلط شده بود. وقوع جنگ تحمیلی تنها جرقه‌ای بود که چنین اثری خلق شود، حتی اگر در اوایل انقلاب اسلامی جنگی از سوی رژیم بعث عراق صورت نمی‌گرفت باز هم شهید آوینی اثری به ارزشمندی «روایت فتح» ولی با موضوع دیگری می‌ساخت.
اگر تصور کنیم شهید آوینی در روزگار سلیمانی‌ها و روز‌های طوفان الاقصی نفس می‌کشید، جبهه مقاومت از نظر فرهنگی روزگار بهتری داشت. متاسفانه فیلمسازانی که در حوزه مقاومت مشغول کار هستند یا اسیر فرم‌های سینمایی هستند یا به دلیل افتادن در ورطه محتوازدگی از فرم سینمایی غافل هستند و به همین دلیل آثارشان غنای لازم را ندارد.
البته باید در نظر داشت که الگو گرفتن از مجموعه مستند «روایت فتح» ما را از مسیر خارج می‌کند و نباید انتظار داشت که «روایت فتح» در آثار سینمایی و تلویزیونی تکرار شود. اما می‌توان مشی و مسیر آوینی شدن را آموخت که در این صورت آثاری به مراتب ماناتر و پویاتر از «روایت فتح» را تولید و منتشر کرد.
انتهای پیام/ 161
source