نقد و بررسی مستند «تک به تک»؛ یک سال با جان لنون و یوکو

فرارو- این مستند «One to One» با استفاده از تصاویر آرشیوی و تماس‌های تلفنی منتشر نشده، تصویری صمیمی از زندگی شخصی، فعالیت‌های سیاسی و کنسرت خیریه مهم جان لنون و یوکو اونو را در دوره‌ای کلیدی از زندگی آنها به نمایش می‌گذارد.

به گزارش فرارو به نقل از نیویورک تایمز، مستند جذاب «تک به تک: جان و یوکو» ساخته کوین مک‌دونالد، تماشاگران را به سفری صمیمی و پرشور در زندگی جان لنون و یوکو اونو می‌برد؛ از روز‌های سرمست آغازین آنها در نیویورک تا کنسرت مهیجشان در مدیسون اسکوئر گاردن در سال ۱۹۷۲. برای هر کسی که جان لنون را در دوران حضورش در گروه بیتلز و پس از کشف دوباره خود با یوکو اونو دنبال کرده، آشکار است که او دنیایی از تناقضات و رمز و راز‌ها را در خود جای داده بود. اونو با تمام وجود با او متحد شد. آنها برای اولین بار در سال ۱۹۶۶ ملاقات کردند و تا سال ۱۹۸۰، زمانی که لنون به طرز غم‌انگیزی در نیویورک به ضرب گلوله کشته شد، با هم بودند. او تنها ۴۰ سال داشت.

از زمان مرگ جان لنون، اونو از طریق هنر، موسیقی و فعالیت‌های خود به زنده نگه داشتن یاد او کمک کرده است. در مستند «تک به تک: جان و یوکو» لنون و گاهی اونو به شکلی هیجان‌انگیز حضور دارند؛ مستندی مملو از موسیقی و احساس که به دوره‌ای محدود، اما پرحادثه از زندگی این زوج بازمی‌گردد. این فیلم به کارگردانی کوین مک‌دونالد و تدوین عالی سم رایس-ادواردز، بر اوایل دهه ۱۹۷۰ تمرکز دارد، زمانی که لنون و اونو در یک آپارتمان ساده در وست ویلیج، در میان انبوهی از وسایل، ابر‌هایی از دود سیگار و یک تلویزیون زندگی می‌کردند. لنون در جایی از مستند در حالی که صدایش شنیده می‌شود، می‌گوید: «من فقط تلویزیون را دوست دارم.» و اضافه می‌کند: «هر چه باشد، این تصویری است که ما از خودمان به نمایش می‌گذاریم.»

تصویر لنون و اونو در این مستند زوجی جذاب، عاشق، خلاق و از نظر سیاسی پرشور است که با خوشحالی خود را در شور و هیجان نیویورک گم کرده و دوباره یافته‌اند. زمانی که آنها در سال ۱۹۷۱ وارد این شهر شدند، لنون و اونو ازدواج کرده بودند و گروه بیتلز دیگر وجود نداشت. مک‌دونالد برای ساخت «تک به تک» از انبوهی از مواد آرشیوی جذاب و گاه تکان‌دهنده، از جمله تصاویری از لنون و اونو در خانه و همچنین تماس‌های تلفنی منتشر نشده، استفاده کرده است تا فیلمی بسازد که به اندازه زندگی آنها پر جنب و جوش و پر از شخصیت‌های مختلف به نظر می‌رسد.

مک‌دونالد و همکارانش در ساخت این مستند، رویکردی غوطه‌ور کننده را در پیش گرفته‌اند، رویکردی که بینندگان را به جریان تند تصاویر متحرک و ثابت، از جمله فیلم‌های خانگی، فیلم‌های کنسرت، گزارش‌های خبری و تعداد بیش از حد تبلیغات دوره‌ای، می‌کشاند. هیچ صدای اصلی یا مصاحبه‌ای با چهره‌های آشنا برای راهنمایی وجود ندارد و بیشتر متن روی صفحه، رونوشت تماس‌های تلفنی است. متأسفانه و به شکلی غیرمفید این مستند شامل تعداد بسیار زیادی از صحنه‌های بازسازی آپارتمان این زوج است که به طور خاص برای این فیلم ساخته شده است.

یکی از موضوعات اصلی که در سراسر «تک به تک» جریان دارد، کنسرت ۳۰ اوت ۱۹۷۲ با همین عنوان است که لنون و اونو در مدیسون اسکوئر گاردن در کنار هنرمندانی مانند استیو واندر و روبرتا فلک هماهنگ کردند. پیش از آن در همان سال، جرالدو ریورا، گزارشگر تلویزیونی، با افشاگری تکان‌دهنده‌ای درباره مدرسه ایالتی ویلوبروک در استاتن آیلند، مؤسسه‌ای برای افراد دارای معلولیت‌های رشدی که بخش کودکان آن مملو از پسران و دختران به شدت مورد بی‌توجهی قرار گرفته بود، افکار عمومی را شوکه کرد. لنون و اونو که وحشت‌زده شده بودند، به سازماندهی این رویداد کمک کردند تا برای کودکان پول جمع‌آوری کنند. همانطور که فیلم می‌گوید، این «تنها کنسرت کامل جان پس از ترک گروه بیتلز» بود.

تصاویری از اجرای لنون و اونو در این کنسرت خیریه در سراسر مستند گنجانده شده است، که با تصاویری از هجوم جمعیت به داخل گاردن و نگاهی اجمالی به پشت صحنه از این زوج که به سوی جمعیت تشویق‌کننده می‌روند، آغاز می‌شود. لنون مسحورکننده با عینک گرد آبی و کت ارتشی سبز، کنسرت را با آهنگ «شهر نیویورک» آغاز می‌کند. اونو نیز آواز می‌خواند، اما او ستاره نیست، نه روی صحنه و نه در این فیلم، که به آرامی بین زندگی خارج از صحنه آنها و تصاویری از او و گاهی اوقات از او در حال اجرا در نوسان است. تصاویر غیرکنسرتی برای پیوند دادن جنبه‌های شخصی و سیاسی و انتقال ابتذال‌ها و وحشت‌های اوایل دهه ۱۹۷۰ و همچنین روشن کردن فعالیت‌های لنون و اونو در نظر گرفته شده‌اند. برای این منظور، فیلمسازان به شکاف ملی اشاره می‌کنند.

در مواقع دیگر، همانطور که فیلم بیشتر به سیاستمداران و تلفات جنگ ویتنام می‌پردازد، هر آنچه که فیلمسازان امیدوار بودند درباره لنون، اونو، آمریکا، مصرف‌گرایی، جامعه و … بگویند، در یک تاری از تصاویر پس‌زمینه بصری گم می‌شود. شاید هدف همین باشد، اما مردگان در این فیلم شایسته حساسیت بیشتری هستند. فقدان جزئیات در این مستند می‌تواند ناامیدکننده باشد، به ویژه برای کسانی که با تاریخچه لنون و اونو آشناتر هستند. بینندگانی که آثار دیگر درباره او را خوانده و تماشا کرده‌اند، ممکن است تعجب کنند که آیا صدا‌های کلیکی که او به شنیدن آنها در تلفن خود اشاره می‌کند، می‌تواند ناشی از اف‌بی‌آی باشد که در سال ۱۹۷۱ به دلیل فعالیت‌های ضد جنگ، او را تحت نظر قرار داده بود. سایر طرفداران نام می‌پانگ، دستیار این زوج که از سال ۱۹۷۳ رابطه عاشقانه‌ای با لنون داشت و در اینجا به طور محتاطانه‌ای از آن گذر شده است، را تشخیص خواهند داد.

تحسین‌کنندگان آثار اونو نیز ممکن است تعجب کنند که چرا این مستند شامل بسیاری از تماس‌های تلفنی اغلب خنده‌دار است که در آن همکاران لنون و اونو درباره جمع‌آوری مگس برای یک پروژه هنری ناتمام صحبت می‌کنند. هر چقدر هم که صحبت‌های مربوط به مگس خنده‌دار باشد، بوی همان نگرش تحقیرآمیزی را می‌دهد که هنر مفهومی اونو گاهی اوقات به آن دچار می‌شد. این خیلی بد است. بهتر بود این مستند تبلیغات تلویزیونی کمتری داشت و بیشتر به اونو به عنوان یک هنرمند جدی می‌پرداخت. در سال‌های پس از مرگ لنون، جایگاه او به طور مداوم ارتقا یافته است. ممکن است در پایان این فیلم اطلاعات زیادی بیشتر از ابتدای آن درباره لنون و اونو به دست نیاورید، اما متوجه می‌شوید که معاشرت با آنها حتما جالب بوده!