اعتراض بی‌خشونت، الگوی موفقی که «سنگر هفت‌تپه» روایت می‌کند

علی زهیری کارگردان مستند «سنگر هفت‌تپه» در گفت‌وگو با خبرگزاری میزان درباره انتخاب عنوان این فیلم به پیشینه تاریخی محل تجمع کارگران اشاره کرد؛ جایی که در سال‌های دفاع مقدس، نقش پناهگاهی امن را برای مردم اهواز ایفا می‌کرد و به‌عنوان سنگری واقعی در برابر بمباران‌های دشمن شناخته می‌شد. 

وی توضیح داد که امروز همان نقطه، محل گردهمایی کارگران معترض و میدان ایستادگی و مطالبه‌گری شده است. 

زهیری در ادامه به دلایل شکل‌گیری اعتراضات هفت‌تپه اشاره کرد و گفت: قبل از واگذاری، شرکت مشکلی نداشت و تحت مدیریت دولتی اداره می‌شد، اما از زمانی که در دولت آقای روحانی تصمیم به خصوصی‌سازی گرفته شد، اعتراضات کارگران از همان زمان آغاز شد و تا سال ۱۴۰۰ ادامه پیدا کرد. برای من، این بازه به نوعی یادآور دوران دفاع مقدس بود. 

این کارگردان درباره چگونگی شکل‌گیری ایده ساخت مستند «سنگر هفت‌تپه» گفت که این پروژه هیچ‌گاه به عنوان یک سفارش کاری مطرح نبوده است. 

وی به زندگی در خوزستان و نزدیک بودن به مناطق بحران‌زده اشاره کرد و توضیح داد: از همان ابتدا که به کارگران نگاه می‌کردم، دغدغه‌ای در من شکل گرفت که باید مستندی در مورد این مسائل ساخته شود. این ایده از همان زمان به ذهنم رسید و پروسه تولید مستند در نهایت در سال ۱۴۰۳ به ثمر نشست. دغدغه‌ام از ابتدا این بود که این ماجرای مهم به تصویر کشیده شود و با علم به اینکه مسیر کار ممکن است با دشواری‌هایی همراه باشد، تصمیم گرفتم این پروژه را پیش ببرم. البته به عنوان یک همشهری و هم استانی، حس می‌کردم این کار باید انجام شود، چون در استان خودم شاهد اتفاقاتی بودم که لازم بود به طور جدی به آن پرداخته شود.

زهیری درباره روند ساخت مستند «سنگر هفت‌تپه» گفت: زمانی که ما کار را شروع کردیم، هفت‌تپه از بخش خصوصی گرفته شده و به شرکت توسعه نیشکر واگذار شده بود. قبلاً مستندهایی درباره وضعیت هفت‌تپه ساخته شده بود، اما هیچ‌کدام به عمق ماجرا نمی‌پرداختند. هدف ما این بود که یک مستند عمیق و واقعی از این اعتراضات بسازیم.

وی همچنین افزود: «اولین کسی که با او صحبت کردم، امیر مهریزدان در مرکز مستند سوره بود. بعد از مشورت با مهریزدان، به سمت مدیران شرکت توسعه نیشکر رفتیم. آن‌ها در ابتدا ترس داشتند و پرسیدند که ما می‌خواهیم به چه موضوعی بپردازیم، چون هفت‌تپه حالا آرام شده بود. ولی ما تأکید کردیم که این اتفاقات باید در سطح کشور دیده شوند و نباید سرپوشی بر آن‌ها گذاشته شود.

این مستندساز در ادامه صحبت‌های خود، با اشاره به شعار معروف معترضان هفت‌تپه «کارگر می‌میرد، ذلت نمی‌پذیرد» از مدل موفق اعتراضات آنان سخن گفت و ادامه داد: کارگران هفت‌تپه یک مدل اعتراض موفق را به اجرا گذاشتند. آنها با وجود اینکه تجربه قبلی در این زمینه نداشتند، با تقسیم وظایف و همکاری بین خود، اعتراضات را به صورت سازمان‌یافته پیش بردند. یکی از آن‌ها با رسانه‌ها ارتباط برقرار می‌کرد، یکی دیگر با مسئولین تماس می‌گرفت و دیگری مردم را برای حمایت از اعتراضات قانع می‌کرد. این مدل اعتراض به گونه‌ای بود که حتی وقتی ۲هزار نفر در شهرستان تجمع می‌کردند، نه شیشه‌ای شکسته می‌شد و نه خون کسی می‌ریخت. آن‌ها حتی آشغال‌ها را جمع می‌کردند تا هیچ مزاحمتی برای مردم ایجاد نشود، اما در عین حال صدای اعتراض خود را به حاکمیت می‌رساندند.

وی بزرگ‌ترین چالش‌های ساخت مستند «سنگر هفت‌تپه» به واکنش‌ها و مقاومت مسئولان استان و شهرستان در قبال این موضوع دانست و گفت: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، گارد و واکنش مسئولان نسبت به هفت‌تپه بود که هنوز هم ادامه دارد. حتی قبل از اکران مستند، برخی مسئولان با نگرانی از پخش آن صحبت می‌کردند. در حالی که باید با افتخار این مستند را به نمایش بگذاریم و بگوییم اینجا جایی است که کارگران اعتراض کردند و تغییرات واقعی در پی آن رخ داد.

زهیری با اشاره به نقش شهید رئیسی و اهتمام ویژه او به حل مشکلات هفت‌تپه، از اقدامات مؤثر رئیس‌جمهوری شهید در جلوگیری از تعطیلی این کارخانه و دیگر کارخانه‌ها یاد کرد و توضیح داد: شهید رئیسی در دوره ریاست خود در قوه قضائیه و سپس در دوران ریاست‌جمهوری، نقش اساسی در حل بحران هفت‌تپه ایفا کرد. در زمانی که کارگران هفت‌تپه با مشکلات بسیاری روبه‌رو بودند، در دیدارهای متعدد با آن‌ها ارتباط برقرار کرد و به مشکلاتشان رسیدگی کرد و از آن‌ها دعوت کرد تا در جلساتی با فعالان کارگری شرکت کنند. 

کارگردان «سنگر هفت‌تپه»، ضمن اشاره به اینکه علاقه‌مند به ژانرهای مختلف است و به تناسب شرایط و نیازهای جامعه به انتخاب ژانر می‌پردازد، ادامه داد: من همه ژانرها را دوست دارم، ولی بستگی دارد که در آن مقطع زمانی، چه نیازی در جامعه احساس می‌شود. مثلاً گاهی احساس می‌کردم که باید کاری در حوزه دفاع مقدس، اقتصاد یا عدالت‌خواهی ساخته شود، اما در کل، بیشتر به حوزه عدالت‌خواهی علاقه داشتم، علیرغم تمام مشکلاتی که در مسیر این نوع مستندسازی وجود داشت.

زهیری همچنین درباره پرداختن به نقش رسانه ملی در پوشش اعتراضات هفت‌تپه در این مستند گفت: رسانه ملی بیشتر بر مسائل سطحی مانند پرداخت حقوق تمرکز داشت، در حالی که مشکل اصلی کارگران نابودی شرکت بود. از ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۹، رسانه‌ها به جای پرداختن به عمق موضوع، مسائل کم اهمیت‌تری را برجسته کردند. یک کارگر در مصاحبه‌اش گفت که حقوق برای او مسئله اصلی نیست، بلکه نگرانی‌اش نابودی شرکت و سرنوشت شغلی‌اش بود.

علی زهیری در پایان با اشاره به توانایی مستندسازی در تغییر نگرش‌ها و اصلاح مشکلات اجتماعی، از تأثیر مستندهایی همچون «نیوجرسی» بر تغییر شرایط کارگران و واکنش مسئولان سخن گفت. وی بر این باور بود که مستندها می‌توانند به بازنگری مردم نسبت به مسائل مختلف و ایجاد تحولات مثبت در جامعه کمک کنند. 

انتهای پیام/