طراشعر و انقلاب در زبان

کتاب «طراشعر» به قلم امین افضل‌پور در معرفی سبک شعری طراشعر، توسط نشر هرمز منتشر شد.

این کتاب شامل مقدمه‌ای از احمد بیرانوند، شاعر، نویسنده و منتقد ادبی با نام «مکثی در طراشعر» است و تلاش دارد ویژگی‌های این قالب ادبی را معرفی کند.

بیراوند در این مقدمه با اشاره به اینکه شعر به هنگام شنیدن، هنری دست دوم و در دیدن، هنری دست سوم حساب می‌شود، گفته است: «این واسطه‌های دوم و سومی که به آنها اشاره می‌کنم به معنای سطح‌بندی هنر نیست بلکه به معنای فاصله‌ای است بین آنچه رخ می‌دهد تا آنچه ما می‌بینیم گویی ما یک اتفاق را در روایت سوم یا دوم می‌شنویم چراکه هیچ‌چیز در جهان قابل فهم بی‌واسطه نیست. حتی ما خود با شعور خود بی‌واسطه نیستیم و همیشه بین ما و جهان اطراف لایه‌ای هرچند نازک از دانستن و ندانستن فاصله می‌اندازد و درک هنر و در این مجال، شعر از این قانون مبرا نیست.»

وی ادامه داده است: «اگر تاکنون شعر را از راه شنیدار و بعد از آن از راه خواندن دریافته‌ایم اکنون شکل دیگری از واسطه به واسطه‌های پیشین می‌افزاید و شعر را از هنری دست سوم به هنری دست چهارم تبدیل می‌کند».

به اعتقاد بیرانوند در طراشعری که امین افضل‌پور به ما پیشنهاد می‌دهد، «شاعر از حروف نه تنها به صورت صوتی بلکه به شکل تصویری نیز کار می‌کشد و به عبارتی از توان گرافیکی حروف بازتعریفی برای ایجاد رابطه‌ای دوسویه میان شعر و تصویر بهره می‌برد؛ این حرکت به گونه‌ای است که ما حروف را به شکلی دیگرگونه در کار می‌بینیم و به تعاقب آن، تصویر را با طنازی بیشتری درک می‌کنیم».

کتاب طراشعر دو فصل دارد. در فصل اول نمونه‌هایی از طراشعر آمده و فصل دوم شامل «مصاحبه، گفت‌و‌گو، نقد و مقاله پیرامون طراشعر» است که گزیده‌ای از مصاحبه‌های افضل‌پور با خبرگزاری ایبنا، رادیو تارنا، شبکه رادیویی ایران و مجله ادبی توتم است. در این فصل همچنین یادداشت‌هایی از حمیدرضا شکارسری، دکتر محمدرضا سنگری، علیرضا نصیری خانقاه، فرخ لطیف‌نژاد رودسری و …   به کتاب ضمیمه شده است.

امین افضل‌پور خالق سبک طراشعر و همچنین نظریه پرداز مفاهیمی، چون «مراعات نظیر تصویری» و «تغییر در کالیگرافی ادبی» است. او دانش‌آموخته رشته الکترونیک و صاحب یازده مجموعه شعر منتشرشده است.
طراشعر نه از سرِ شوقی گذرا، بلکه از دلِ نیازی بنیادی می‌آید؛ نیازی به تجربه‌ای دیگرگونه از زبان، تجربه‌ای که بتواند از دلِ واژه، چیز تازه‌ای بتراشد، نه فقط معنا، که ماده‌ی حس، ساختار، تصویر و اندیشه.
وقتی می‌گوییم طراشعر یک جریان است، منظورم نه تقلید از گذشته است و نه رقابت با آن؛ بلکه آغاز پرسشی نو است که در دلِ خود زبان نهفته است. شاید طراشعر را گونه‌ای از شعر تصویری یا کانکریت ببینند، اما باید بگوییم آن‌چه ما با آن سر و کار داریم، فراتر از بازی‌های بصری یا فرم‌گرایی ساده است. ما در طراشعر، زبان را مثل سنگی می‌گیریم دستمان، نه برای زینت، بلکه برای تراشیدن آن تا چیزی پنهان از آن سر برآورد و معنای تازه‌ای به شعر تراش دهند.
این جریان شعری نوعی جهان‌بینی تازه، روایتی دیگرگونه از تجربه‌ی زیستن و ادراک است. اگر شعری بتواند زاویه‌ی دید مخاطب را تغییر دهد، اگر زبان را نه واسطه بلکه خودِ موضوع کند، به جریان بدل می‌شود. طراشعر چنین است؛ یک حرکت زبانی‌ـ‌هنری که از درون حروف و صداها، ساختار و معنا را هم‌زمان می‌زاید.

در طراشعر با زبان مثل ماده‌ی خام مجسمه‌سازی رفتار می‌کنیم. حروف و واژه‌ها دیگر ابزار رسانش نیستند؛ خودشان فرم‌اند، بافت‌اند، صدا دارند، و مهم‌تر از آن: خالق معنا می‌شوند، نه فقط ناقل آن. از این منظر، طراشعر نه یک زیرشاخه از شعر است و نه دنباله‌روی صرف از سنت‌های تثبیت‌شده؛ بلکه تلاشی‌ست برای بنیاد نهادن تئوری‌ای تازه، در مرز‌های زبان، طراحی، و حتی فلسفه‌ی زبان.
مولف کتاب طراشعر در ادامه می‌گوید: ما برای سهم‌خواهی نیامده‌ایم. طراشعر نه برای ستیز با تاریخ ادبیات ایران است، نه برای تکرار آن. ما نیامده‌ایم تا بگوییم این شعر نیست؛ آمده‌ایم تا بپرسیم: آیا شعر، فقط آن است که تاکنون بوده؟ یا می‌تواند چیزی دیگر هم باشد؟

در جهانی که زبان پیوسته در حال فرسایش و تکرار است، طراشعر می‌خواهد این فرسودگی را بتراشد و لایه‌ای دیگر از زبان را آشکار کند.

کتاب «طراشعر» توسط انتشارات کتاب هرمز در ۲۶۲ صفحه و با قیمت ۴۵۰ هزار تومان راهی بازار نشر شده است.

انتهای پیام/